آنالیز کار یا شغل در ارگونومی
آنالیز کار یا شغل در ارگونومی
آنالیز پست کاری, روش عملی و قانونمند برای ارزشیابی موقعیتهای ارگونومی از تسهیلات و تجهیزات, براساس بازبینی هر فعالیتی که انجام می گیرد, می باشد. در آنالیز پست کاری انتظار می رود که غلاوه بر معرفی مراحل مختلف کاری, ریسک فاکتورهای مربوط به هر پوسه نیز شناسایی شود. مثلا زمانی که در ارتباط با اختلالات تجمعی ترومایی صحبت می شود, انتظار این است که آنالیزهای پست کاری ریسک فاکتورهای عامل CTD را در آن پروسه یا عملیات شناسایی و معرفی کند.
این پست در تاریخ 96/11/26 بروزرسانی و چک لیست آنالیز ارگونومی پیوست شد.
ذکر این نکته لازم است که ضایعات تجمعی, بیماری هایی هستند که در درازمدت روی سیستم عصبی محیطی P.NS و سیستم عضلانی-اسکلتی اثر می گذارند. ساختمان مفاصل در برابر ضربه های مکرر آسیب پذیر بوده و هر مفصل آسیب دیده بعنوان عوامل ترومایی برای دیگر مفاصل تلقی می شود. به طور کلی ضایعات تجمغی, در نتیجه فشارهای عصبی یا التهاب تاندونها و غلاف تاندونها رخ می دهند. لذا در این رابطه به منظور پیشگیری و کنترل ضایعات ترومایی که در کارخانه های مختلف مشاهده شده, دستورالعمل های متعددی تصویب شده اند.
سوالها
فاکتورهایی که مورد ارزیابی قرار می گیرند به شرح زری خلاصه می شوند:
- عملیاتی که نیازمند چنگ زدن به منظور ثابت ماندن برای زمانی بیش از ده ثانیه هستند.
- عملیاتی که نیازمن تکرار حرکات ساعد هستند.
- وظایفی که فرد را در معرض ارتعاشات قرار می دهند.
- کارهایی که در یک محیط سرد انجام می شوند.
- انجام عملیاتی که شخص برای انجام دادن آنها مجبور به نگهداری بازوها, به طرف بالا یا آویزان بودن آنهاست.
- انجام عملیاتی که آرنجهای شخص به پشت بدن کشیده می شوند.
- عملیاتی که در آن شخص باید به حالتهای زیر باشند:
- به زانو بودن, چمباتمه زدن, یا ایستادن روی یک پا
- باقی ماندن در یک حالت, به طور مداوم (نشسته یا ایستاده)
- کار کردن در حالی که قسمتی از بدن در مقابل یک سطح یا لبه قرار گرفته است.
- بکارگیری قسمتی از بدن بعنوان ابزار کشش و فشار
- خم کردن گردن به طور مداوم یا مکرر
- خم کردن پشت بیش از 45 درجه
- مشاغلی که انجام آنها:
- مستلزم بلند کردن باری با وزن بیش از 20 پوند است.
- در جایی که محل استقرار مناسب وجود ندارد, صورت می پذیرد.
- با یک حرکت تکانی انقباضی همراه است.
- با یک حرکت چرخشی همراهند.
- امکان چنگ زدن خوب را ندارند.
- در موقع دسترسی به اشیا باعث درگیر شدن می شود.
چنانچه یک مورد یاتعداد بیشتری از فاکتورهای اشاره شده مشاهده شوند, لازم است برای اصلاح شغل, به منظور به حداقل رساندن قدرت اثر تروماهای ضربه ای و ریسک فاکتورهایی که در قسمتهای بدن هست, توصه هایی به مرحله ی اجرا گذارده شود.
چک لیست برنامه حفاظت سلامت پست کار
چک لیست برنامه حفاظت پست کار در مهندسی ابعاد انسانی به منظور آنالیز شغل عبارت است از:
- آیا شغل مسائل ارگونومیکی را درابطه با سهولت انجام کار, اثر گذاشته است؟
- آیا مدیریت اجرایی برای برنامه های ارگونومیکی وجود دارد؟ یعنی:
- آیا اساس نامه مکتوب تدوین شده است؟
- آیا اجزای پست کاری نوشته شده است؟
- آیا اجزای چگونگی اموزش و تربیت کارگران نوشته شده است؟
- آیا اجزای مدیریت پزشکی تدوین شده است؟
- آیا کارگران در برنامه های ارگونومیکی دخالت دارند؟ یعنی:
- آیا کارگران در کمیته تهسیلاتی-تخصصی نماینده ای دارند؟
- آیا اختلال یا بیماری که معرف تکرار شیوع CTD باشد ثبت شده است؟
- آیا فعالیتی در ارتباط با آموزش کارگران, به منظور تشخیص اصول ارگونومیکی و وظایف قابل انجام توسط کارگران انجام گرفته است؟
- آیا بحثی پیرامون مسائل ارگونومیکی اختلالات ترومایی, از قبیل برنامه های محاوره ای در ارتباط با وسایل و تجهیزات خطر آفرن صورت گرفته است؟
- آیا عقاید کارگران در ارتباط با CTD و ریسک فاکتورهایی که در انجام وظایف وجود دارد, سنجیده شده است؟
- آیا اختلالات تجمعی ترومایی که بوسیله پزشک تشخیص داده شده اند به لحاظ ارزیابی عملکرد کارشناس بهداشت حرفه ای مورد زسیدگی قرار گرفته است؟
- آیا تجسسهای انجام شده در رابطه با آنالیز شغل, منجر به تشخیص علت اختلالات ترومایی و معرفی روش کنترل انها شده است؟
- آیا تیم مسئول انالیز شغلی شامل افراد زیر است؟
- کارگران
- سرکارگران
- پرسنل بهداشتی و حفاظت ایمنی
- پزشکان و پرستاران
- آیا آنالیز شغلی منجر به تشخیص احتمال وجود یک یا چند ریسک فاکتور CTD همراه با شیوع انها در کار شده است؟
- آیا به منظور به حداقل رساندن عوارض, فاکتورهای بوجود اورنده ضایعات ترومایی, فورا تشخیص داده و تصحیح شده اند؟
- آیا مهندسان طراح, اصول ارگونومیکی طراحی محل کار را به کار بسته اند؟
- آیا پست های کاری بصورتی طرحی شده اند که بدون ایجاد استرس در کارگر, قابل انجام باشند؟
- آیا سوپر وایزرها, اصول ارگونومیکی در رابطه با فعالیتهای اجرایی کارگران را پذیرفته اند؟
- آیا کارگران اصول صحیح و مناسب بلند کردن بار را یاد گرفته اند؟
- آیا مواد بصورتی انبار شده اند که بدون انبساط و یا انقباض یا خم شدن مچ یا دراز کردن بازو در بالای سر, قابل دسترس باشند؟
- آیا کار به گونه ای طراحی شه است که با حداقل کشش, خم شدن, چرخیدن, بلند کردن, کشیدن و هل دادن قابل اجرا باشد؟
- آیا در خصوص مکانیزه کردن کارهای تکراری, اقدامی صورت پذیرفته است و آیا دستورالعملی در جهت حذف انها تصویب شده؟
- آیا جایگاههای انجام کار بگونه ای تامین شده اند که قادر به انجام کار به شکل نشسته و تقریبا هم سطح شرایط سرپایی باشند؟
- آیا ارتفاع میز و صندلی یا نیمکتها قابل قبول است؟
- آیا وسایل و تجهیزاتی که مورد استفاده قرار گرفته اند بر اساس اصول ارگونومیگی طرحی شده اند؟
- آیا ارتفاع سطح کار قابل قبول است؟
- آیا فاکتورهای ارگونومیکی در وسایل دستی انتخاب شده در نظر گرفته شده است؟
- آیا در زمان عملیات میزان ارتعاش وسایل و تجهیزات کاهش یافته است؟
- آیا کوشش لزم در خصوص خذف تکرار نحریکات وسایل و ماشین آلات مو استفاده در انگشتان, کف دست, دستها یا پاها و شانه ها صورت گرفته است؟
- آیا استقرار وسایل بصورت درست برای انجام کار, با حداقل تلاش انجام گرفته است؟
- آیا پرسنل بوسیله وسایل و تجهیزات ایمنی حفاظت شده اند؟
- آیا استراحتهای لازم برای پرسنل پیش بینی شده است؟ به گونه ای که پرسنل در دراز مدت بصورت ایستاده یا نشسته بکار ادامه دهند؟
- آیا طراحی نور به صورتی است که سایه های مزاحم مانع انجام درست وظایف نباشند؟
- آیا فعالیت های اصلاحی برای انجام شغل یا وظیفه براساس خصوصیات زیر صورت می پذیرد؟:
- کارهایی که نیازمند چنگ زدن مکرر در رقیقه که هر بار بیش از ده ثانیه طول می کشد, هستند.
- کارهایی که نیازمند تکرار حرکت ساعد هستند.
- کارهایی که مجری کار در معرض ارتعاشت قرار می گیرد.
- مکانهایی که کارگر در معرض منابع ارتعاشی در محیطهای سرد قرار می گیرد.
- کارهایی که نیازمند دراز کردن دست کارگر هستند.
- وظایف حمل اشیاء در مکانهایی که محل استقرار پا نامناسب و برای دسترسی به اشیاء حرکات پیچشی و جهشی نیاز بوده یا چمگ زدن در آنها بسیار مشکل است.
- کارهایی که به حالت زانو زدن یا چمباتمه صورت می گیرند.
- کارهایی که نیاز به خم کردن گردن به صورت مکرر داشته و یا گردن بیشتر از 45 درجه خم شود.
برای دسترسی به اهداف آنالیز پست کاری می توان از چک لیستهای متعددی براساس ماهیت اجزای تشکیل دهنده کار استفاده کرد. اینگونه چک لیستها در اصل سوال هایی هستند که کارشناس پس از آگاهی کامل از محتوای حرفه و محدودیتهای آن و سایر مواردی که گفته شد, طرح نموده و سعی در پاسخگویی به آنها براساس معیارها و میزانهای از پیش تعیین شده دارد.
تاکید می شو سوالهایی که در چک لیستها اورده می شوند تنهت محدود به سوالهای یاد شده نبوده و براساس کار می توان سوالهای عدیده ای را مطرح کرد و در صدد پاسخ گویی و سنجش آنها برآمد.
مهمترین موضوعات این بخش به شرح زیر است:
- ثبت پوسچر یا پوسچرهای مختلف بدن
- روش های مشاهده مستقیم (OWAS)
- فشار ناشی از وضعیتهای کاری
- ارزیابی بار ناشی از نحوه انجام کار
- کاربرد یا اجرای روش OWAS در محیط کار
- پرسشنامه اسکلتی-عضلانی نوردیک (NMQ)
- پرسشنامه مربوط به مشکلات اعضای حرکتی
- پرسشنامه بررسی میزان سلامتی
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.