مجوز کار با تجهیزات الکتریکی ولتاژ بالا
مجوز کار با تجهیزات الکتریکی ولتاژ بالا
۱- خطرات برق
امروزه نیروی برق با پیشرفت صنعت به طرز چشم گیری در تاسیسات و تجهیزات مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل استفاده گسترده از نیروی برقی در حوادث برق گرفتگی بخش عمده ای از حوادث را تشکیل می دهند.
بدن انسان در برابر عبور جریان الکتریسیته مانند هادی با مقاومت نسبتاً بالا عمل می کند در نتیجه در اثر عبور جریان برق از بدن حرارت زیادی تولید و سبب سوختگی می شود.
تجهیزات الکتریکی در ولتاژ حداقل 10000ولت و بالاتر از آن را تجهیزات الکتریکی ولتاز بالا گویند عوامل و پارامترهای زیر عوارضی عبور جریان از بدن را تعیین می کنند:
- ولتاژ جریان، شدت جریان، فرکانس یا تواتر جریان و نوع جریان عبوری
- مسیر و مدت عبور جریان
- امپدانس یا مقاومت بدن که بسته به رطوبت پوست، ضخامت چربی، نوع پوست، سطح تماس و عوامل دیگر از 500 تا 10000 اهم متغیر می باشد.
برق گرفتگی به شش علت رخ می دهد:
- تماس با سیم برق دار (فاز)
- تماس با سیم نول در شرایط یکسان نبودن ولتاژ در فازهای مختلف
- قرار گرفتن بدن بین نول و زمین و عبور جریان مدار از بدن
- تماس با بدنه برق دار شده در کار
- تخلیه بارهای الکتریکی ذخیره شده در تجهیز برقی در زمان خاموش بودن تجهیز (اثر خازنی دستگاہ)
- ایجاد اختلاف ولتاژ بین دو قسمت از بدن
احتمال مرگ براثر جریان بسته به محل ورود و خروج جریان متفاوت می باشد. جدول 1 میزان خطر و احتمال وقوع آن برحسب مسیر جریان نشان می دهد.
جدول ۱ میزان خطر و احتمال وقوع آن را بر حسب مسیر جریان برق
مسیر جریان | میزان خطر مرگ | احتمال وقوع |
| از سر به اندامهای دیگر | خیلی زیاد(مرگبار) | خیلی کم |
از یک دست به دست زیاد | زیاد | متوسط |
| دیگر | – | – |
از دست به پا | خیلی زیاد | زیاد |
| از یک پا به یک دست | کم | کم |
مطابق با تحقیقات صورت گرفته، شدت جریان جریان ۲۵ میلی آمپر در مدت زمان ۱ صدم ثانیه می تواند سبب مرگ یک انسان شود. البته مقادیر مذکور در افراد مختلف متفاوت می باشد و به همین دلیل نمی توان عدد مشخصی را برای همه انسانها بیان نمود.
عبور جریان برق از بدن می تواند اثرات زیر را در بر داشته باشد.
- تولید حرارت
- صدمات ناشی از سقوط
- شکستگی استخوان ها به علت انقباضات شدید و ناگهانی
- صدمع به کلیه ها, سیستم اعصاب و قلب
- اثرات الکتروشیمیایی و صدمات ارگانیک دیگر
با رعایت موارد زیر می توان خطر برق گرفتگی را کاهش داد:
- مقاومت الکتریکی بین بدن و زمین را زیاد نمود. (از طریق استفاده از فرش، سکوی عایق, دستکش و کفش مناسب)
- مسیرهای دیگری جهت عبور جریان با مقاومت بسیار پایین بوجود آورد. (ارت نمودن دستگاه نقاط هادی)
- قطع سیم برگشت فاز از محل ترانس و ژنراتورها (قطع ارتباط فاز با زمین)
- استفاده از فیوزهای حفاظت از جان
بدن انسان هادی جریان برق است. اگر بدن انسان به برق اتصال پیدا کنند منجر به عبور جریان برق از بدن فرد به زمین خواهد شد در جریان برق گرفتگی علاوہ برسوختگی پوست که محل ورود و خروج جریان برق را شامل می شود, بافت ها هم دچار آسیب می شوند. اگر جریان برق از قلب عبور کرده باشد منجر به اختلال در سیستم قلب و اگر از مغز عبور کند منجر به مهار مرکز تنفس و وقفه تنفسی خواهد شد.
برق گرفتگی به دو دسته تقسیم می شود:
- برق گرفتگی با ولتازهای بالا
- برق گرفتگی با ولتاژهای پایین
در موارد با ولتاز بالا، بدن لازم نیست مستقیم با سیم کابل برق تماس داشته باشد بلکه ممکن است در فاصله 20 متری هم جریان برق از هوا عبور کند به بدن فرد منتقل شود و سبب برق گرفتگی شود در این موارد هر چقدر ولتاز برق و رطوبت هوا بالا باشد میزان انتقال و اسیبی که به بدن وارد می شود بیشتر می شود. موارد ولتاژ پایین بیشتر در خانه اتفاق می افتد. مثلا فرد از سیم لخت و یا وسایل برقی مخصوصاً آن دسته از وسایل که در آنها آب ریخته می شود آسیب می بیند. ممکن است از طریق کلید برق نیز برق گرفتگی ایجاد شود.
در برق گرفتگی با ولتاژ پایین بدن فرد دچار لرزش می شود حال آنکه در موارد با ولتاژ بالا بدلیل گرفتگی عضلات، منجر به اتصال دائم با آن وسیله خواهد شد.
تا زمانی جریان برق به مصدوم متصل است، نباید به مصدوم دست بزنیم. ابتدا باید جریان برق قطع شود که با قطع کردن فیوز یا کشیدن دو شاخه از پریز، جریان برق قطع می شود. البته حفظ خونسردی در این گونه موارد می تواند برای فرد کمک رسان بسیار مفید باشد.
پس از قطع جریان برق باید بدن مصدوم را از اتصال به لوازم برقی جدا نمود. فرد کمک کننده باید دمپایی لاستیکی به پا کند و اگر زمین خیس است از چند روزنامه برای خشک کردن استفاده کند یا روی یک سطح غیررسانا مانند چند کتاب قرار گیرد. باید توسط یک چوب و هر چیزی که غیر رسانا است فرد مصدوم را از نقطه ای که برق در آن وجود دارد دور نماید.
پس از قطع ارتباط برق، در ابتدا باید تنفسی مصدوم را کنترل کرد اگر تنفسی نداشت باید تنفسی دهان به دهان انجام شود. بلافاصله باید ضربان قلب و نبضں کنترل شود و در صورتی که نبض وجود نداشت، ماساژ قلبی و عملیات CPR ضروری است.
در هر نوع برق گرفتگی شخص باید بہ بیمارستان انتقال بیابد و تا ۲۴ ساعت تحت نظر باشد. تا رسیدن پزشک یک بار تنفس مصنوعی و همچنین ۵ بار ماساژ قلبی لازم است. باید این حرکت را تا رسیدن تیم پزشکی ادامه داد.
در برق گرفتگی با ولتاز تا زمانی که جریان برق قطع نشده حتی نمیتوان به مصد وم نزدیک شد زیرا در فاصله 6 متری هم ممکن است به امدادگر برق منتقل شود.
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
مطالب مرتبط:
- سوختگی های ناشی از برق
- خطرات ناشی از شوک الکتریکی
- چک لیست ایمنی کارهای برقی
- آیین نامه حفاظتی كار روی خطوط و تجهیزات برقدار
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.