کشتی و حوادث مربوط به آن

کشتی و حوادث مربوط به آن

مهمترین حوادث ثبت شده در سیستم حمل و نقل دریایی در دنیا در طی سالهای 1980-1990 به ترتیب مربوط به عوامل زیر بوده است:

1. نقص فنی
2. به گل نشستن
3. تصادف بین دو کشتی
4. آتش سوزی و انفجار
5. نقص در تخلیه یا پر کردن مخازن
   • تعادل: جهت برقراری تعادل در حرکت کشتی، مخازن خاصی تعبیه شده که توسط آب پر می شود و در مواردی تخلیه می شود. اشکال در این روند می تواند منجر به خطر شود
6. برخور کشتی با صخره، اشیا، یخهای شناور و …
7. گم شدن، ناپدید شدن، دزدان دریایی
8.  1macheinery failure 2- Grounding 3- Collision 4- Fire & explosion 5- Flooding 6- Contact & impact 7- Missing

معیارهای ایمنی جهت حمل و نقل دریایی کالا و مسافر:

1. مبدا و مقصد و بررسی آیتم های آن از قبیل فاصله بین آنها، شرایط جوی حاکم و …
2. مسیر دریایی و شرایط حاکم بر مسیر
3. پروفیل وضعیت زیستی کف آب و پستی ها و بلندی ها
4. محیط زیست دریایی

یکی از اصول مهم و راههای اصلی در ارتقاء سطح ایمنی و بالا بردن دانش دریانوردان، بررسی کامل و درست سوانح دریایی و شناسایی علل رخداد آنها است که با بررسی های فنی و نتیجه‌ گیری‌‌‌ های تخصصی تهیه شده و گزارش آن در اختیار دریانوردان قرار می‌گیرد که این گزارشات اصولی سوانح دریایی می تواند موجب افزایش میزان آگاهی و دانش دریا نوردان به ویژه دریانوردان جوان شود و متعاقباً و به طور حتم،  کاهش حوادث و سوانح دریایی و هزینه را در پی خواهد داشت.

ما برای بودن در فردا،  امروز باید پیشرفت کنیم . دنیا، دنیای دانش است و کارها همه بر مدار دانش افزایی می‌گردد. پیشرفت های بدست آمده، در مسیر حرکت یک جامعه، را می توان مدیون رشد، پویایی و گسترش اندیشه ورزی دانست، امروزه این امکان برای ما فراهم شده تا با بر خورداری از خرد جمعی و بکارگیری راهکارهای مناسب، چارچوبی مستحکم و متین برای شکل گیری آینده ای بهتر برپا کنیم .

مجموعه امکانات وتوانمندی های امروز کشورمان اگر خوب و به درستی هدایت و مدیریت شود می تواند تهدیدها را به فرصت تبدیل کند و جهشی بلند را در ارتقای مادی و معنوی در همه بخش ها از جمله دریانوردی داشته باشد وبدیهی است بهره گیری از دانش،  فناوری و تجارب دیگر کشورها که در زمینه کشتیرانی پیشرفت کرده  و از اعتبار ویژه ای برخوردار هستند می‌تواند تاثیر به‌سزایی در رشد صنعت دریانوردی و کشتیرانی داشته باشد.

به درستی که همه قوانین ومقررات دریایی، به ویژه بارویکرد تامین ایمنی، حفظ محیط زیست دریا و با رویکرد دریاها و  اقیانوس‌های پاک، تدوین و تصویب شده اند تا با ایجاد استاندارد های مشترک و یکسان سازی مقررات، دستیابی به ارتقاء سیستم‌های دریایی مطمئن آسانتر شود، امروزه این استاندارد‌ها و یکسان سازی‌ها، در بخش های آموزشی ایمنی کشورهای معتبر در صنعت دریا نوردی، وجود دارد و به خوبی دیده می‌شود که هدف کلی از آنها ایجاد ایمنی بیشتر در محیط‌های دریایی است .

سال‌ها‌‌ست که در کشورهای مختلف جهان، که دارای صنعت دریانوردی هستند، نهادهای مستقل و آزاد، کار بررسی علل سوانح دریایی، روی کشتی های با پرچم کشورشان را بدون دریافت دستمزد از مالکان کشتی و در هر نقطه از جهان، انجام می‌دهند، این نهادها، در واقع، با بررسی کارشناسانه علل و چگونگی سوانح دریایی و تهیه گزارش تخصصی، موجبات آگاهی بیشتر دریانوردان درباره سوانح دریایی را فراهم و از این طریق به پیشگیری از رخداد حوادث و سوانح روی شناورهای دریایی کمک می‌کنند.

نمونه حوادث کشتی

نکته قابل توجه این است که این گزارشها فقط جنبه تخصصی و علمی داشته و به هیچ عنوان نمی توان از آنها در دادگاه‌ها استفاده کرده و یا با استناد به آنها شکایتی را ارایه نمود و اشخاص حقیقی یا حقوقی را تحت تعقیب قضایی قرار داد.

گزارش تخصصی این نهادها (گزارش تخصصی سوانح دریایی) در بر گیرنده موارد زیر است:

1. غرق شدن کشتی و یا ترک کردن کشتی به دلیل بروز یک حادثه غیر قابل کنترل.
2. حوادث منجر به مرگ یا زخمی شدن افراد.
3. حوادثی از قبیل به گل نشستن کشتی و از دست دادن تعادل آن.
4. تصادفات دریایی.
5. مواردی که موجب آلودگی دریا می‌شود.

کارشناسان این نهادها (نهادهای مستقل بررسی سوانح دریایی) باید در زمینه‌های دریا نوردی، مهندسی (شاخه های موتور ، برق والکترونیک)  و مهندسی سازه کشتی، تخصص داشته باشند تا همراه گروه ستادی که کار ارایه و پخش گزارش را بر عهده دارند، اهداف آن را محقق کنند. اعضای گروه بررسی کننده، در پی رخداد حادثه، روی کشتی حضور می‌یایند تا با بررسی فنی کشتی، مصاحبه با کارکنان یا مسافران کشتی و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، بتوانند گزارش اولیه سانحه دریایی را تهیه کنند، این گزارش زمانی کامل خواهد بود که با تصاویر مرتبط و اطلاعات ثبت شده در سیستم های ناوبری کشتی و دفتر ثبت گزارش کشتی همراه باشد، نتایج فعالیت این گروه ها وکامل و جامع بودن گزارش آنها از آن رو حائز اهمیت و اعتبار است که بررسی های خود را مستقلاً و با دسترسی آزاد به همه اطلاعات و شواهد موجود، حتی بررسی ااطلاعات دستگاه VDR کشتی و صدای مکالمات کارکنان آن، در لحظه رخداد حادثه، انجام می دهند.

حوادث آتش سوزی کشتی

من با حضور در یکی از سمینارهای (MARINE ACCIDENT INVESTIGATION BRANCH (MAIB در انگلستان، از نزدیک، در جریان چگونگی بررسی ها وگزارش‌های مربوط به رخداد یک حادثه دریایی که در سال 2015، در بندر جبل‌علی امارات، بین شناور نفتکش ALEXANDRA1 و کشتی کانتینر‌‌بر EVERSMART، رخ داده بود، قرار گرفتم؛ این گزارش به شکل کاملی تهیه شده بود، زیرا کارشناس و بازرسان MAIB، دسترسی لازم به تمامی اطلاعات مربوط به این حادثه دریایی را در اختیار داشتند و به شکل جامعی به بررسی آن پرداخته بودند و این بررسی به شکل یک بولتن کامل در اختیار دریانوردان قرار می‌گرفت، به طور کلی می توان گفت با برنامه ریزی و بهره گیری از بررسی های فنی چنین نهادهایی، می توان از رخداد سوانح دریایی اینچنینی پیشگیری کرد.

در حال حاضر در کشور ما و در عرصه دریانوردی، آموزش عملکرد هنگام وضعیت اضطراری و چگونگی مقابله با آتش سوزی و همچنین بقاء در دریا، در کلاس های درس موسسات آموزشی، ‌روی کاغذ و به صورت تئوری و علمی، ارائه می‌شود،  این آموزش‌ها، هر چند که به واقعیت نزدیک باشند، نمی‌توانند جایگزین حضور عملی در وضعیت اضطراری در دریا باشند و سبب کسب تجربه واقعی از آن شوند، تجربه هایی هر چند تلخ اما پر از نکات آموزنده که در پی رخداد حادثه، روی برخی از کشتی ها، به دست می آید.

متاسفانه در حال حاضر در پی رخداد حادثه ای روی کشتی، بررسی‌های کارشناسی مستقل و جزئیات درون حادثه انجام نمی‌گیرد و گزارش جامع تخصصی هم منتشر نمی شود و آنچه هم که تهیه ومنتشر می شود، شاید از نگاه کارشناسان، ارزش تخصصی چندانی نداشته باشد چرا که بررسی ها را گروه درون شرکتی یا وابسته به شرکت و یا کارشناسان بیمه حوادث با رویکرد ویژه مورد نظر خود انجام می دهند.

آنچه که کشورهای پیشرفته در صنعت دریا نوردی در این زمینه بدست آورده اند، بررسی فنی و همه جانبه حادثه و علل رخداد آن توسط گروه تخصصی غیر وابسته و مستقل است که بدون هر گونه ملاحضه‌ای، تنها سانحه دریایی و علل رخداد آن را، به صورت کارشناسانه و با دیدگاه فنی، بررسی و نتیجه را در گزارش خود اعلام می‌کنند که این شیوه، افزون بر بالا بردن سطح آگاهی و دانش دریا نوردان و کارکنان کشتی، ایمنی بیشتر و ارتقاء بیش از پیش جایگاه فنی و تخصصی دریا نوردی کشور را در پی خواهد داشت.

سخن پایانی اینکه بهره‌گیری از این روش و نتایج پرثمر آن، با انجام بررسی های فنی و تخصصی توسط نهادهای مستقل غیر وابسته می تواند بستر لازم را برای گسترش فرهنگ دریا نوردی کشور فراهم کند و درارتقاء دانش فنی این صنعت و جایگاه آن در جوامع بین المللی تاثیر به سزایی داشته باشد.

حتما بخوانید:

⇐ وسایل اطفاء حریق در کشتی

⇐ ایمنی و بهداشت حرفه ای در صنعت کشتی سازی