روش و وسایل نمونه برداری و تجزیه آلاینده ها در محیط کار

روش و وسایل نمونه برداری و تجزیه آلاینده ها در محیط کار

نمونه برداری مرحله ای ویژه و پایه ای برای ارزشیابی آلاینده ها در محیط کار می باشد.

اهداف نمونه برداری از محیط کار به شرح زیر می باشد:

• جستجوی مواد سمی
• شناسایی نوع مواد سمی
• تشخیص میزان ماده سمی
• بدست آوردن اطلاعات این مواد در مدت زمان طولانی برای بکار بردن انها در بررسی های اپیدمیولوژیک
• بدست آوردن اطلاعات برای ارزشیابی مشکلات بهداشتی در محیط کار
• تعیین میزان مواجهه کارگران با آلاینده ها
• ارزشیابی میزان اثر بخشی دستگاه های کنترلی
• تعیین اثر تغییر یا تعدیل پروسه کار

نخستین مرحله برای ارزیابی محیط کار بررسی مقدماتی می باشد.در این بررسی به میزان مهم زیر توجه می شود:

• بهسازی عمومی
• مواد اولیه، فرعی، تولیدی
• منبع آلودگی در محیط کار
• انجام اقدامات کنترلی و وسایل حفاظتی

دومین مرحله ارزیابی محیط کار شامل ارزشیابی کمی می گردد که نمونه برداری و تعیین ممقدار آلاینده ها تنها راه دستیابی به این مهم است.

اهداف نمونه برداری شامل بررسی ها بهداشتی و مراقبت های مهندسی می باشد.

نمونه برداری هوا مقداری از هوای یک محل می باشد که غلظت آلاینده موجود در آن با میانگین غلظت آلاینده در هوای نمونه برداری شده برابر باشد.

همیشه قبل از انجام عملیات نمونه برداری باید به پارامترهای زیر توجه گردد:

• هدف نمونه برداری
• ترتیب نمونه برداری
• محل نمونه برداری
• مدت زمان نمونه بردری
• حجم هوای نمونه بردری شده
• تعداد نمونه ها
• نوع اشخاصی که محیط کارشان باید نمونه برداری شود
• نوع وسیله نمونه برداری

نکته: ترتیب نمونه برداری با توجه به بودجه، محدودیت های زمانی و نیروی انسانی مشخص می شود.

3 محل برای نمونه برداری پیشنهاد می شود:

• نمونه برداری از هوای تنفسی کارگر
• نمونه برداری از محل تولید آلاینده
• نمونه برداری از هوای عمومی کارگاه

نمونه برداری فردی: یک نوع نمونه برداری است که از نزدیکترین نقطه به مسیر تنفسی کارگر انجام می شود و برای کارگرانی است کهمحل ثابت ندارند، از این رو با اتصال یک دستگاه نمونه برداری به بدن کارگر که بدون مزاحمت برای او باشد انجام می شود.

• هدف اصلی از نمونه برداری از سرچشمه تولید آلاینده، بررسی میزان اثر بخشی دستگاه های کنترلی است.
• برای تعیین استانداردها و اقداماتی چون کنترل محیطی و میزان مواجهه افراد نمونه برداری از هوای عمومی کارگاه انجام می شود.
• اساس مدت زمان نمونه برداری، غلظت آلاینده ها در هوا می باشد.
• زمان مورد نیار برای نمونه برداری به حساسیت روش تجزیه، غلظت آلاینده، حد آستانه مجار(TLV) و دبی نمونه برداری بستگی دارد.

رابطه زیر بیان کننده کمترین زمان مورد نیاز برای نمونه برداری می باشد:

MRT=10S / TLV×F

• MRT: کمترین زمان رای نمونه برداری (دقیقه)
• S: حساسیت روش تجزیه (میلی گرم)
• F: دبی (لیتر در دقیقه)
• TLV: حد آستانه مجاز (mg/m³)

لازم به ذکر است اگر در نمونه برداری از صافی های کاغذ استفاده شود رابطه به صورت زیر تغییر می کند:

 MRV= (10وزن اضافی (میلی گرم / TLV×F

مقدار حجم هوای نمونه برداری شده به عواملی چون حساسیت روش تجزیه، آستانه حد مجاز (TLV) و غلظت آلاینده بستگی دارد.

• MRV: حداقل حجم نمونه برداری (لیتر)
• S:حساسیت روش تجزیه (میلی گرم)
• TLV: حد آستانه مجاز (میلی گرم در لیتر)
• P: فشار (میلی لیتر جیوه)
• T: دما (سانتیگراد)
• Mw: وزن مولکولی

در فشار 760 میلی لیتر جیوه و دمای 25 درجه سانتی گراد حداقل حجم نمونه برداری به شرح زیر است:

حجم هوای نمونه برداری شده و ارتباط آن با دبی نمونه برداری:

V=Q×T

• V: حجم (لیتر)
• Q: دبی (لیتر در دقیقه)
• T: زمان (دقیقه)

بهترین دبی برای نمونه برداری با استفاده از جاذب های سطحی بین 50-200 میلی لیتر در دقیقه می باشد. در بعضی مواقع می توان از دبی 500 میلی لیتر در دقیقه استفاده کرد بعلت رخدادهای ترک آلاینده از جاذب سطحی (Break Thtough) در محیطهای آلوده، بایستی دبی نمونه برداری را کاهش داد.

تعداد نمونه: نیز به تعداد آلاینده بستگی دارد. اگر غلظت آلاینده نزدیک به TLV آلاینده مورد نظرباشد به حداقل سه نمونه مورد نیاز است و برای میزان اثر بخشی دستگاه های کنترلی 2 نمونه کافی است و اگر غلظت الاینده در محیط کار زیاد باشد فقط 1 نمونه کافی می باشد.

وسیله نمونه برداری: باید قابل حمل و نقل، دارای استفاده اسان، کارآیی بالا، قابلیت اعتماد بالا و در دسترس باشد. البته باید طبق روش تجزیه مربوط به آن تجزیه گردند.

نمونه برداری به دو روش فعال(اکتیو) و غیر فعال( پاسیو) انجام می گیرد.

نمونه برداری به روش پاسیو اصل پدیده انتشار(دیفیوژن) استوار است.

توصیه می کنم که فایل زیر را دانلود کنید چون  فرمول ها به خوبی نوشته شده اند و از کیفیت بالایی برخوردار است.

حتما بخوانید:

⇐ روش ها و تجهیزات نمونه برداری آلاینده های شیمیایی هوای محیط کار