ایمنی سیلندرھا و مخازن گاز

ایمنی سیلندرھا و مخازن گاز

با توجه به اینکه ذخیره سازی و مصرف گازهای نام برده شده با سیلندرها امکان پذیر است لذا مختصرا به توضیح دستورالعمل ایمنی سیلندرها به همراه استاندارد رنگ سیلندرهای گازها جهت کامل کامل کردن مطالب فوق می پردازیم.

ایمنی سیلندرها

با توجه به اینکه سیلندرها عموماً حاوی گازهای فشرده قابل اشتعال یا غیر قابل اشتعال می باشند و دارای نیروی بالقوه زیادی بوده، لذا رعایت نکات ایمنی در زمانهای حمل، انبارش، نگهداری و استفاده از آنها الزامی می باشد.

انبارداری و نگهداری از سیلندرهای تحت فشار

• در محل نگهداری سیلندرها می بایست علامت هشدار دهنده «انجام کار گرم ممنوع» نصب گردد.
• سیلندرها می بایست در برابر خوردگی و زنگ زدگی محافظت شوند.
• انبار را باید از تابش اشعه آفتاب و هر منبع دیگر حرارتی و گرمایی محفوظ و خنک نگه داشت.
• سیلندرهای محتوی گازهای قابل احتراق مثل پروپان و استیلن را نباید در مجاورت دیگر سیلندرهای تحت فشار یا سیلندرهای اکسیژن نگهداری کرد. بلکه باید در محلی جدا انبار شوند، در صورتی که امکان این امر نباشد می بایست بین آنها حداقل ۳ متر فاصله در نظر گرفت.
• سیلندرهای پر و خالی به طور جداگانه نگهداری شوند.
• روی کلیه سیلندرها می بایست برچسب ( خالی یا پر ) نصب شود.
• مخازن و سیلندرهای محتوی گازهای تحت فشار را باید حتی الامکان بطور سربالا در محلی مناسب گذاشته و بوسیله زنجیر یا کمربندهای فلزی مهار نمود تا از افتادن و اسیب رسیدن به شیر و یا بدنه آنها جلوگیری شوند.
• در زمان نگهداری یا هنگامی که از سیلندرها استفاده نمی شود کلاهک سیلندر همیشه باید روی شیرسیلندر نصب باشد.
• به دلیل اینکه روغن و گریس به سرعت در مجاورت اکسیژن با فشار بالا آتش گرفته و احتمال انفجار زیاد است سیلندرها و متعلقات ان می بایست دور از انها نگهداری شوند.
• سیلندرها باید دور از مواد قابل اشتعال مانند مواد نفتی و روغنی و غیره انبار نمود و نباید آنها را در محلی گذاشت که احتمال ریختن اینگونه مواد از بالا روی آنها وجود داشته باشد.
• سیلندرهای گازهای تحت فشار و گاز هیدروکربن های مایع شده را در مجاورت کوره ها, بخاری ها و جاهای گرم دیگر و در اماکنی که خطر آتش سوزی وجود دارد انبار نمود.
• سیلندرهای استیلن و یا گازهای مایع شده در صورتیکه به ناچار به دلیل محدود بودن فضا به حال افقی انبار شده باشند باید دو ساعت قبل از استفاده آنها را به حالت عمودی قرار داده و در تمام مدتی که از آنها استفاده می شود بایستی به همان حالت عمودی باقی بمانند.
• غیر از کلید T شکل خود سیلندرها نباید روی سیلندرها هیچگونه ابزار، پارچه و البسه گذاشته شد.
• سیلندرهای محتوی پروپان و بوتان را تا حد ممکن باید از شعله روباز دور نگه داشت و به هیچ وجه نباید آنها را در مجاورت مواد داغ بکار برد.

تهویه

• هوای انبار باید بقدر کافی تهویه شود تا امکان جمع شدن گاز در محیط بویژه در انبارهای سر بسته برطرف گردد.
• تهویه باید به گونه ای باشد که همه قسمتهای سیلندر، به طور مناسب تهویه گردد.

ساختمان

• می بایست برای مواقع ضروری تعداد کافی دستگاه تنفسی هوای فشرده در محلی تعبیه شود.
• محل انبار می بایست بگونه ای طراحی شود که در زمان آتش سوزی جابه جایی سیلندرها امکان پذیر باشد.

شرایط نگهداری در فضای باز

• انبار سیلندرهای گازهای تحت فشار باید در هوای آزاد و شامل یک سکو و سرپناه و دیوارهایی از تور

(Expanded Metal)  برای جلوگیری از عوامل جوی مانند تابش اشعه خورشید، برف و باران و تامین تهویه کافی باشد.

• هنگامی که سیلندرهای حاوی هیدروکربن مایع شده در هوای آزاد قرار می گیرند باید در برابر عوامل جوی مانند تابش مستقیم نور افتاب، باد، باران و برف حفاظت شوند و باید توجه داشت که ازدیاد فشار که در اثر گرما حاصل می شود در سیلندرهای گاز هیدکربن های مایع از قبیل پرویان، بوتان و CO₂ به مراتب بیش از سیلندرهای حاوی اکسیژن یا نیتروژن که در حالت گازی پر شده است می باشد
• سیلندرها می بایست در برابر دمای بالا محافظت شوند.
• از قرار دادن پلاستیک, برزنت و یا هر پوشش دیگر به طور مستقیم روی سیلاندر به طور جدی خودداری گردد.
• سیلندرها می بایست در برابر شرایط جوی (باد، باران، برق و …) محافظت شوند.

موقعیت

• در محیط کار می بایست محلی برای نگهداری سیلندرهای تحت فشار طراحی شود و کلیه سیلندرها در در آن محل قرار گیرند.

روشنایی

• روشنایی و کلیدهای نصب شده در محل نگهداری سیلندرهای استیلن و دیگر گازهای قابل اشتعال می بایست از نوع ضد جرقه در نظر گرفته شود.

جابجایی سیلندرها

• هنگام نقل و انتقال سیلندرها کلاهک محافظ شیر را باید در محل خود قرار داد.
• در هنگام جابجا نمودن ضمن حفظ آرامش باید از هرگونه بی احتیاطی بر حذر بود.
• هیچگاه نباید سیلندر را چه خالی و چه پر از ارتفاعی به زمین انداخته یا به گونه ای قرارداد که به شدت به هم برخورد و تماس پیدا نمایند.
• باید سیلندرها را بگونه ای جابجا کرد که به تجهیزات ایمنی آنها صدمه وارد نشود . به عنوان مثال سیلندرهای گاز هیدروکربنهای مایع شده، آمونیاک خشک، نیتروژن، هیدورژن و استیلن مجهز به سوپاب اطمینان هستند.
• سیلندرهای کلر مجهز به Fusible Plugو سیلندرهای گاز CO₂ مجهز به Rupture Disc می باشند. در ضمن تجهیزات ایمنی نامبرده در سیلندرهای مذکور هرگز نباید دستکاری شوند.
• برای نقل و انتقال سیلندرها بوسیله هر نوع بالابر مانند جرثقیل باید از سبد ویژه استفاده نمود و از به کار بردن طناب فلزی ، زنجیر یا وسیله مغناطیسی برقی خودداری شود.
• زمانی که از سبد برای جابجایی استفاده می شود، میبایست سیلندرها به گونه ای محکم مهار شوند تا از برخورد آنها با دیواره سبد یا به یکدیگر جلوگیری نمود.
• قبل از اقدام به نقل و انتقال سیلندرهای تحت فشار از پر یا خالی باید دقت شود که سیلندرهایی که شیر آنها فاقد طوق حفاظتی (Safety Shroud) است به کلاهک ایمنی منفذدار مجهز گردد و سیلندرهای فاقد طوق حفاظتی یا کلاهک مذکور نباید مورد استفاده قرار گیرند.
• سیلندر نباید به همراه متعلقات و شیلنگ های متصل حمل شود مگر اینکه یک وسیله حمل کننده مناسب برای جابجایی فراهم شده باشد.
• در هنگام جابجایی، شیر سیلندر باید بسته و شیلنگ ها به طور منظم و بشکل حلقه جمع آوری شده باشند.
• در هنگام جابجایی باید دقت لازم را داشت تا آسیبی به شیرها و دیگر اتصالات وارد نشود. همچنین از این لوازم ( شیر، اتصالات و …) برای حمل و نقل و بلند کردن استفاده نشود.

حمل و نقل دستی سیلندر

• برای جابجایی سیلندرها هیچگاه نباید آنها را غلطانید، بلکه باید از وسایل دستی چرخدار مناسب استفاده نمود.
• سیلندرهای اکسیژن و یا متعلقات مربوط به آن را نباید با دستها، دستکشی ها و یا پارچه آلوده به روغن جابجا نمود.

حمل و نقل سیلندر با وسایل نقلیه

• هنگام جابجا کردن، بارگیری و تخلیه و همچنین حمل و نقل سیلندرهای پر و همچنین خالی اکسیژن, استیلن, پروپان, کلر, آمونیاک, گاز سولفید هیدروژن, هوای فشرده و سیلندرهای گاز هیدروکربن های

مایع شده و غیره به وسیله کامیونها و واگنها باید دقت زیادی نمود تا از انداختن، افتادن یا نشتی آنها ممانعت شود. در ضمن سیلندرها را در وسایل مذکور باید به نحو اطمینان بخشی مهار نمود تا از برخورد با یکدیگر در حین جابجایی جلوگیری گردد.

• در وسایل نقلیه در محلی که سیلندرهای گاز تحت فشار و گاز هیدروکربن های مایع شده بار شده است. کسی حق سوار شدن ندارد و این نوع وسایل نقلیه باید در روز مجهز به پرچک قرمز و در شب با چراغ قرمز دوار مجهز شوند.

روش مقابله با نشتی

• برای نشت یابی در سیلندرها می بایست از آب و صابون و برس مناسب استفاده گردد.
• هرگز از شعله روباز برای نشت یابی استفاده نشود.
• اگر در سیلندر محتوی گاز نشتی پیدا شود نباید فورا در صدد تعمیر آن برآمد بلکه باید آن را به محوطه از خارج از انبار که کاملا دور از هرگونه منبع حرارت و جرقه باشد منتقل کرده و فوری مراتب را به مسئولین ایمنی و آتش نشانی اطلاع داد. اگر جابجایی سیلندر به خارج از محل نگهداری مقدور نباشد، رفت و آمد به داخل محوطه را ممنوع کرده و راه را ببندید و سپس به سرعت مامورین مربوطه را مطلع سازید.
• هرگاه موقع باز کردن شیر سیلندرهای استیلن یا گازهای هیدروکربن های مایع شده, ملاحظه شود که از طراف محور شیر, گاز نشت می نماید باید شیر را بسته و بعد مهر آب بندی آنرا محکم کرد. در صورتی که با این عمب نشت شیر قطع نشود باید سیلندر نشتی را به فضای آزاد به نقطه ای دور از منابع شعله باز, جرقه و حرارت انتقال داده و مراتب را به آتشنشانی اطلاع داد تا سیلندر را به محل امنی برده و گاز را بشکل مناس تخلیه نمایند و سپس شیر انرا بسته و برچسبی که روی آن نوشته شده «شیر غیرقابل استفاده است» به سیلندر چسپانده و به محل نگهداری سیلندرها منتقل نمود و برای تعمیر و آزمایش سیلندر به واحد مسئول تعمیر و آزمایش سیلندرها اطلاع دهید.

ادامه مطلب که شامل موضوعات زیر است را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• اقدامات کنترلی سیلندرها و مخازن تخت فشار

  • شیرها

  • فشارسنج ها

  • شیلنگ ها

• بررسی بدنه سیلندرها

• اقدامات ایمنی عمومی

• ایمنی و بهداشت در تعمیرات سیلندرها و مخازن تحت فشار

• دستورالعمل های ایمنی مخازن گاز

بخش دوم جزوه ایمنی مخازن تحت فشار و سیلندرهای گاز مهندس زاکریان در 101 صفحه به موضوعات زیر پیوست شد.

• تعاریف و اصطلاحات
• انواع تست های فشار
• آسیب های و خطرات متداول مخازن تحت فشار
• کاربرد تست های NDE, PT, MT
• روش های محافظت از ظروف تحت فشار
• انبار و نگهداری از سیلندرهای تحت فشار
• برچسب و رنگ سیلندرهای گاز
• نکات ایمنی در رابطه با سیلندرهای گاز تحت فشار
• قوانین اصلی ایمنی مواد شیمیایی
•  و …

حتما بخوانید:

⇐ چک لیست ایمنی سیلندرهای گاز تحت فشار

⇐ کد رنگ و علائم شناسائی سیلندرهای گاز تحت فشار

⇐ روشهای کاهش خطرات احتمالی سیلندرهای گاز تحت فشاری

⇐ روش های ذخیره سازی گازها در مخازن جهت انتقال

⇐ بازرسی مخازن تحت فشار