چک لیست ایمنی در پرتونگاری و جوشکاری

چک لیست ایمنی در پرتونگاری و جوشکاری

Checklist radiography and welding safety

جوشکاری از جمله حرفه های صنعتی توأم با خطر است که شناسايی و جلوگيری از مخاطراتش باعث سلامت کارکنان و سالم سازی محيط کار می شود.

جوشکاری عبارت است از اتصال دو قطعه فلز با کمک سيم جوش. در جوشکاری لبه دو قطعه فلز را به حال مذاب در آورده ، به يکديگر اتصال می دهند.

⇐ نمونه چک لیست جوشکاری قوسی

گروههای مختلف جوشکاری

1.  لحیم کاری
2. جوشکاری فشاری و پرسی
3. جوشکاری ذوبی
4. جوشکاری زرد

عوارض و سوانح ناشی از عوامل فیزیکی مربوط به جوشکاری

در موقع جوشکاری ، از عوامل فیزیکی مورد تاثیر یا حاصل از عمل جوشکاری ممکن است خطراتی متوجه جوشکار شود که در:

• دسته اول: برق گرفتگی
• دسته دوم: سوختگی
• دسته سوم: ورود اجسام خارجی به داخل چشم

را می‌توان نام برد.

انواع مواد راديواكتيو:

1. طبيعي : راديو اكتيو طبيعي به آن دسته از مواد اطلاق مي شود كه در طبيعت موجود هستند و عدد اتمي آنها از يک تا 92 مي تواند باشد.
2. مصنوعي: راديواكتيو هاي مصنوعي گروهي هستند كه ساخته شده دست انسان بوده و با تغييرات ايجاد شده در يك ماده بوجود مي آيند، به اين گروه راديوايزوتوپ هم گفته مي شود.

انواع پرتوگيري:

1. پرتوگيري بالقوه: پرتوگيري كه در شرايط عادي انتظار آن نمي رود ولي ممكن است در اثر وقوع سانحه در منبع و يا پيامد وقايع محتمل نظير نقص فني تجهيزات يا اشتباه انساني رخ دهد.
2. پرتوگيري پزشكي: پرتو گيري بيمار بواسطه تشخيص يا درمان در پزشكي و دندانپزشكي و همچنين پرتوگيري افرادي كه داوطلب مراقبت يا پرستاري از بيمار هستند ( به استثناي كاركنان ) و يا پرتوگيري افرادي كه داوطلب شركت در برنامه تحقيقاتي پزشكي مي باشد.
3. پرتوگيري شغلي: مربوط به پرتوگيري كاركنان مي باشد.
4. پرتوگيري طبيعي: پرتوگيري ناشي از منابع طبيعي مي باشد.
5. پرتوگيري عادي: پرتوگيري قابل انتظار در شرايط عادي كاربا منابع يا تأسيسات ،با در نظرگرفتن پرتو گيري هاي ناشي از سوانح جزئي قابل كنترل.
6. پرتوگيري مردم: پرتوگيري افراد جامعه ناشي از فعاليت پرتوي و منابع مجاز .

پرتوها از نظر انرژي به دو دسته تقسيم مي شوند:

1. پرتوهاي يونساز : دسته اي از پرتو ها كه داراي انرژي زياد بوده و قابليت يونسازي (تبديل اتمبه يون) دارند كه در برخورد با بدن انسان باعث شكستن پيوندهاي شيميايي بافت ها مي شود. پرتوهاي، X ،گاما ، آلفا ، بتا و …… از پرتوهاي يونساز مي باشند.
2. پرتوهاي غير يونساز: بخشي از پرتوهاي الكترومغناطيس هستند كه انرژي آنها براي يونيزاسيون ماده كافي نمي باشند و شامل پرتوهاي ماوراء بنفش، نور مرئي ، اشعه مادون قرمز، امواج ماكروويو و امواج راديويي مي گردند .

كاربرد پرتوهاي يونساز :

در عصر حاضر پرتوهاي يونساز در علوم و فعاليت هاي مختلف كاربرد دارند كه از آنها مي توان به صنعت، كشاورزي، توليد نيرو، شيمي، شاخه ها مختلف علوم پزشكي و …اشاره نمود . از آنجايي كه پرتوهاي يونساز در تشخيص انواع بيماريها و همچنين درمان آنها بطور گسترده كاربرد دارد در صورت عدم استفاده صحيح از آنها مي تواند براي سلامتي كاركنان و بيماران خطرناک باشد لذا رعايت اصول بهداشتي و حفاظتي در مراكز كار با پرتوهای يونساز ضروري و اجتناب ناپذير است .

اثرات بيولوژيكي پرتوهاي يون ساز:

اثرات بيولوژيكي پرتوهاي يون ساز را به سه گروه مختلف طبقه بندي مي كنند :

1- اثرات قطعي بدني يا جسماني :

منظور اثرات بدني است كه وقوع آن حتمي است و جنبه احتمالي يا آماري ندارد . اين اثرات را معمولا تظاهرات اوليه يا زودرس ناشي از پرتو مي نامند هر چند كه بعضي از اين اثرات ديررس نيز مي باشند . مثل سرخي پوست گرفته تا نابودي و نكروز بافت ها، عقب افتادگي رشد همگي جزء اين گونه اثرات محسوب مي شوند.

2- اثرات آماري بدني :

اثرات بدني هستند كه وقوع و پيشرفت آنها ماهيت آماري دارند و از قوانين آن تبعيت مي كنند مهمترين اين اثرات عبارتند از : لوسمي و انواع سرطان ها ، اثرات آماري همگي جزء اثرات ديررس پرتوهاي يون ساز مي باشند .

3 -اثرات ژنتيكي :

اثراتي هستند كه در افراد پرتو ديده بروز نمي كند بلكه در فرزندان و نسل هاي آينده ظاهر مي شوند اين ايجاد مي كنند. DNA اثرات همگي نتيجه ضايعات هستند كه پرتوهاي يونساز بر روي بنابراين اصول و قوانين حفاظت در برابر پرتوهاي يونساز روش ها و اقداماتي براي جلوگيري يا به حداقل رساندن اثرات ياد شده در افراد مي باشند .

روشهاي مختلف حفاظتي در مقابل پرتوهاي يون ساز:

براي حفاظت در برابر اين پرتوها روش هاي مختلفي وجود دارد ولي عوامل ضروري آنها عبارتند از:

زمان : هرچه فرد بيشتر در برابر پرتو باشد بيشتر پرتو ميگيرد. لذا بايد پرتو گيري به حداقل زمان برسد.

فاصله: هر چه فاصله تا منبع پرتو بيشتر باشد پرتو كمتراست. لذا بايد فاصله تا منبع پرتو به حداكثر برسد.

حفاظ : در مواردي كه استفاده از دو روش پيشين ميسر نباشد بايد از صفحات جاذب پرتو بين افراد و منبع استفاده كرد و ميزان تابش پرتو را به مقدار مجاز يعني 0.1 رم در هفته يا 5 رم در سال رساند.

4 – دادن آموزش هاي لازم به افرادي كه به نوعي با پرتوهاي يونساز در تماس اند در زمينه اثرات و خطرات تماس با پرتوها و بهداشت و حفاظت در برابر پرتوها). نمايش فيلم ها در امور استحفاظي براي كاركنان و كساني كه با پرتوها كار مي كنند بسيار مفيد و لازم خواهد بود.

5- استفاده از لباس ها و پوشش هاي حفاظتي مناسب بگونه اي كه فرد هرگز بدون وسيله حفاظتي با منبع پرتوزا روبرو نشود، شامل پيش بندهاي سربي مناسب با مقدار اشعه ، دستكش هاي مخصوص لاستيكي و عينك هاي شيشه اي و…

6 – روش هاي تكميلي كنترل پرتوگيري:
الف) نمايش علائم هشدار در موارد وجود مواد راديواكتيو
ب) به حداقل رساندن جابجايي مواد راديواكتيو

7- مانيتورينگ پرتوها:
روشهاي كنترل پرتودهي با در نظر گرفتن شرايط كاري تنظيم مي شود اما اغلب بهتر است دز دريافتي كاركنان در طول يک دوره كنترل شود. اين روشها مي تواند به عنوان يک كنترل روتين در دراز مدت صورت گيردكه شامل:

الف) مونيتورينگ منظم مقادير پرتوها در محيط هاي موردنظر، در محل كار بايد دستگاه هاي آشكارساز و شمارنده نصب و موجود باشد تا كاركنان از ميزان آلودگي محيط با اطلاع شوند.

ب) استفاده از مونيتورهاي فردي، تمام كاركناني كه در معرض پرتوها قرار دارند بايد از وسايل اندازه گيري پرتوها مانند دوزيمتر جيبي يا فيلم بج استفاده كنند و دوزيمترهاي قرائت مستقيم فردي كه ميزان دز دريافتي پرتوكار را در محيط كار اندازه مي گيرد. بايد خاطر نشان ساخت كه استفاده از مونيتورهايي كه متناسب با نوع پرتو طراحي شده اند و در فواصل زماني مناسب كاليبره مي گردند براي اخذ نتايج قابل اطمينان حائز اهميت مي باشد.

8- با داشتن زخم هاي باز هيچ نوع كاري با مواد و منابع پرتوزا نبايد انجام  داد. ضمنا موقعي كه خراشيدگي و زخم يا جراحتي در ضمن كار توليد شود بايد دقت و احتياط زيادي بعمل آورد كه از آلودگي دور بماند

9 – براي دقت كامل در امر پيشگيري از خطرات پرتوهاي يونيزان و توجه به اينكه فرد شاغل در مواجهه با اين گونه مواد قرار گرفته يا خير بايد آزمايشات مكرر خون انجام شود . مشاهده كم خوني راهنماي خوبي براي شاغلين است كه بايد هر شش ماه تكرار گردد.

این چک لیست از 80 سوال تشکیل شده است که تمام جوانب عملیات پرتونگاری و جوشکاری را مورد بررسی قرار داده است با بررسی این سوالات هم از نکات ایمنی این مشاغل و هم از نقاط حساس و آسیب پذیر آنها آگاهی پیدا می کنید.

این مطلب بروزرسانی شد و فایل ایمنی پرتونگاری در قالب فایل pdf و 184 با موضوعات زیر پیوست شد.

• الزامات چشمه هاي پرتونگاري صنعتی و هلدرها
• الزامات دوربین هاي پرتونگاري صنعتی و تجهیزات کمکی آن
• الزامات نگهداري و حمل و نقل چشمه هاي پرتونگاري صنعتی
• حمل و نقل دوربین یا کانتینر حاوي چشمه پرتونگاري صنعتی
• الزامات تجهیزات رادیوگرافی با اشعه ایکس
• الزامات سایت هاي رادیوگرافی صنعتی
• پایش پرتو و حدود پرتوگیري
• ثبت، حسابرسی و پسمانداري چشمه هاي مورد استفاده در رادیوگرافی
• معاینات و آزمایشهاي پزشکی کارکنان
• و …