شرایط اضطراری مواد منفجره و ناریه
شرایط اضطراری مواد منفجره و ناریه
شرایط اضطراری مواد منفجره و ناریه
مدرس: مهندس محمدرضا شصتی
فرمت: Pdf تعداد صفحات: 243
فهرست:
- کلیات مواد منفجره و ناریه
- شناخت مواد ناریه متداول
- واکنش در شرایط اضطراری در حوادث مواد ناریه
- تجهیزات مورد نیاز در اطفای حریق مواد ناریه
- پیشگیری از حوادث مرتبط با مواد ناریه
طبقه بندی مواد و اقلام خطرناک بر اساس UN
کلاس 1- مواد منفجره و مهمات که خود به چند زیر گروه تقسیم می شوند.
- کلاس 1.1- مواد منفجره و مهمات دارای خطر انفجار توده ای (MASS DETONATING) مثل دینامیت
- کلاس 1.2- مواد منفجره و مهمات دارای خطرایجاد ترکش
- کلاس 1.3- مواد منفجره و مهمات با خاصیت حریق شدید. (MASS FIRE)
- کلاس 1.4- مواد منفجره و مهمات با خاصیت ایجاد حریق متوسط
- کلاس 1.5- مواد منفجره و مهمات غیرحساس
- کلاس 1.6- مواد منفجره و مهمات شديداً غيرحساس
کلاس 2- گازها که خود به چند زیر گروه تقسیم می شوند
- کلاس 2.1- گازهای قابل اشتعال ، مثل پروپان
- کلاس 2.2- گازهای غیر قابل اشتعال و غیر سمی ،مثل هلیوم و فلوئور فشرده کلاس 2.3- گازهای سمی
کلاس 3- مایعات قابل اشتعال، مثل بنزین
کلاس 4- جامدات که خود به چند زیر گروه تقسیم می شوند:
- کلاس 4.1- جامدات قابل اشتعال مثل پیکرات آمونیم مرطوب
- کلاس 4.2- مواد با قابلیت احتراق خود به خود، مثل فسفر سفید.
- کلاس 4.3- موادی که در صورت مرطوب شدن خود به خود محترق می شوند: مثل سدیم
کلاس 5- مواد اکسید کننده و پر اکسیدها :
- کلاس 5.1- اکسیدکننده ها مثل: نیترات آمونیم
- کلاس 5.2- پراکسیدهای آلی مثل: متیل اتیل کتون پر اکسید
کلاس 6- مواد سمی و عفونت زا که خود به دو گروه تقسیم می شوند:
- کلاس 6.1- مواد سمی مثل: پتاسیم سیانید
- كلاس 6.2- مواد عفونت زا مثل: ویروس آنتراکس
کلاس 7- مواد رادیو اکتیو مثل اورانیوم
کلاس 8- مواد خورنده مثل اسیدها
کلاس 9- مواد خطرناک متفرقه مثل بی فنیلهای پلی کلرینه (PCB)
تعاریف و اصطلاحات
مواد منفجره: ترکیبی شیمیایی یا مخلوطی مکانیکی است که در اثر جرقه، ضربه، حرارت و یا شعله در مدت کوتاهی تجزیه شده و مقدار بسیار زیادی گاز و حرارت تولید می کند
انواع مواد منفجره از نظر کاربرد:
- مواد منفجره نظامی
- مواد منفجره غیر نظامی (ناریه)
- فرمول کلی مواد منفجره و ناریه CHNO
انفجار
- تجزیه یا سوختن سریع مواد منفجره را که منجر به آزاد شدن بسیار سریع گاز و حرارت زیاد می گردد، انفجار می نامند.
- این عکس العمل سبب ایجاد فشار شدید به محیط اطراف خود شده و باعث شکستگی و تخریب می گردد (بریزانس)
- به طور کلی مواد سوختنی هر یک با سرعت معینی می سوزند.
- واضح است که در شرایط معمولی نفت سریع تر از چوب و باروت سریع تر از نفت می سوزد.
- سرعت سوختن باروت در شرایط معمولی و در هوای آزاد cm/sec ۱ می باشد.
- چنانچه شرایطی فراهم شود که ماده ی سوختنی با سرعتی به مراتب بیش از مقادیر معمولی مثلاً ۱۵۰۰ تا ۸۵۰۰ متر بر ثانیه بسوزد در این صورت پدیده ی اخیر را انفجار می توان گفت.
هر ماده ی سوختنی قابل انفجار است در صورتی که شرایط مورد لزوم زیر فراهم گردد:
- اکسیژن به حد کافی موجود باشد.
- امکان ترکیب سریع اکسیژن با ماده ی مورد نظر فراهم گردد. (زمان بسیار کوتاه)
مواد منفجره اولیه و ثانویه
الف) مواد منفجره اولیه (primary Explosives):
این مواد مواد منفجره ی بسیار قوی نیز نامیده می شوند قادر به انتقال انفجار حاصل از خود به مواد منفجره ی کم حساس تر (مثل مواد منفجره ی ثانویه) بوده و تغییر حالت آنها “از سوختن به انفجار” خیلی سریع صورت می گیرد.
این مواد در اثر حرارت یا شوک منفجر شده و در اثر انفجار آنها مقدار زیادی حرارت یا شوک به وجود می آید که خود باعث فعال شدن ماده ی منفجره (که پایداری بیشتری دارد) می گردد. به همین دلیل از این مواد در تجهیزات آغازگر یا شروع کننده انفجار (Initiating Devices) استفاده شود. مثل چاشنی ها:
0.5 PbN6 + Q → 0.5 Pb2+ + N3– → 0.5 Pb+ N2 + N :تجزیه آزید سرب
سرعت انفجار این مواد معمولاً مواد منفجره ی اولیه نسبت به شوک اصطکاک جرقه ی الکتریکی یا دمای بالا حساس بوده و در اثر تحریک شدن با این عوامل چه در فضای باز و چه در فضای بسته منفجر می شوند.
از دیگر مواد منفجره اولیه می توان از مواد زیر نام برد: استيفنات سرب (تری نیترو دی سورسینات)، منونیترودی سورسینات سرب (LMNR)، پتاسیم دی نیترو بنزو فورازان (KDNBF)، باريوم استیفنات، پتاسیم پرکلرات، فولمینات جیوه، کلرات پتاسیم و کلرات پتاسیم + فولمینات جیوه ” نام برد.
ب) مواد منفجره ثانویه
- این مواد که مواد منفجره قوی (High Explosives) نیز نامیده می شوند در اثر حرارت یا شوک سریعاً منفجر نمی شوند و معمولا از مواد منفجره اولیه قوی ترند
- این مواد نسبت به مواد منفجره اولیه کم حساس تر بوده و تنها در اثر موج انفجار یا شوک حاصل از انفجار مواد اولیه منفجر می شوند.
- این مواد در اثر واکنش سریعاً تجزیه شده و به مواد پایدارتر تبدیل می شوند: مثال RDX C3H6N6 → 3CO+3H2O+3N2
- در اثر انفجار ساختار این ماده متلاشی شده و توده ای از اتم های مجزا تشکیل می گردند که بلافاصله با یکدیگر پیوند داده و محصولات گازی به وجود می آورند.
- واکنش انفجار این ماده آنقدر سریع است که موج شوک حاصل، اثر تخریبی (Brisance or Shattering Effect) شدیدی را روی محیط اطراف خود اعمال می کند.
- برخی از مواد منفجره ی ثانویه آنقدر پایدارند که می توان با گلوله به آنها شلیک کرد و یا آنها را آتش زد بدون اینکه منفجر شوند.
- سرعت انفجار این مواد معمولاً m/s ۹۰۰۰ – ۵۵۰۰ می باشد.
از جمله این مواد می توان از TNT ، تتریل، پیکریک اسید، نیتروسلولز، نیتروگلیسیرین، نیترو گوانیدین، ATAB ،HMX ،RDX ژلاتین انفجاری دینامیت گور و دینامیت ژلاتینی ۶۰ درصد نام برد.
ادامه مطلب و بروزرسانی ها را با دانلود فایل های پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ ایمنی آتشکاری در معادن و تجزیه و تحلیل حوادث ناشی از کار با مواد ناریه
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)