گرد و غبار قابل احتراق

گرد و غبار قابل احتراق

بنظر نمی رسد که ذرات گرد و غبار به تنهایی قابل انفجار باشد. اما هر نوع ماده قابل احتراق (و بعضی از مواد که در شرایط معمول غیر قابل احتراق محسوب می گردند) وقتی که ساختار ذره ای پیدا می کنند یا به فرم پودری در می آیند به سرعت دچار حریق می گردند. گرد غلات، کودهای شیمیایی، شکر، زغال و بعضی از فلزات مانند آلومینیوم، منیزیم و کروم در حالت پودری نمونه هایی از گرد انفجار ها می باشند.

در صورتی که این ذرات در یک فضای بسته با غلظت مناسب و بصورت معلق در آیند قابلیت انفجار پیدا می کنند. نیروی حاصله / آزادشده از چنین انفجاری می تواند سبب کشتن و زخمی شدن انسان ویا تخریب ساختمانها گردد. چنین حوادثی در طول دهه های گذشته سبب زخمی شدن صدها نفر گردیده و مرگ افراد زیادی را باعث شده است.

به زبان ساده، گرد انفجار، احتراق بسیار سریع و یا اشتعال ذرات هنگامیکه در هوا معلق می باشد، تعریف می شود . علاوه بر مثلث شناخته شده آتش یعنی اکسیژن، حرارت و منبع سوخت (ذرات گرد و غبار)، انتشار ذرات گردوغبار به غلظت و میزان کافی سبب احتراقی سریع می گردد که از آن تحت نام deflagration یاد می شود. در صورتی که این واقعه در یک محیط محصوری مانند یک اتاق، ساختمان، وسل و یا تجهیزات فرایندی اتفاق بیافتد، با افزایش فشار حاصله امکان انفجار فراهم می شود. تمامی پنج فاکتور ذیل پنج ضلعی گردوغبارات انفجاری را تشکیل می دهد:

آتش و انفجار حاصل از این ذرات قابل انفجار دارای مخاطرات مهلکی بر روی سلامتی و ایمنی می باشد. في الواقع گردانفجار ها دارای ماهیت مصیبت باری هستند که منجر به مرگ و صدمات ساختاری شدیدی شده و تاثیرات ویرانگری بر روی جامعه از خود به جا می گذارد. در صورتیکه شرکت یا مجموعه شما در معرض تهديدات بالقوه این خطرات قرار دارد هم اکنون تدبیری بیاندیشید تا از عواقب زیانبار آن در امان باشید.

انفجارهای ثانویه

انفجارهای ثانویه که عموما بعد از گردانفجارها روی میدهد، نتایج ویرانگرتری را به همراه دارد. انفجار اولیه، ذرات انباشته شده بیشتری را وارد هوا نموده و یا به سیستم هایی مثل کانال ها، و سل ها و کلکتورها که به این ذرات آلوده هستند، صدمه وارد می نماید و سبب انتشار مجدد ذرات گرد و غبار در محیط می گردد. در نتیجه، به واسطه اشتعال احتمالی، ذرات گرد و غبار مضاعفی در محیط آزاد می شود که یک یا چند انفجار بعدی را در پی خواهد داشت.

بواسطه افزایش حجم و غلظت گرد انفجار های انتشار یافته در محیط، این انفجار بسیار مخرب تر از انفجار های اولیه می باشد. بسیاری از مرگ و میرها و صدمات زیانبار حوادث پیشین بواسطه انفجارهای ثانویه روی داده است. در مورد بسیاری از گردانفجارها عوامل کارگری و کارفرمایی حتی از حیث وجود چنین خطری در محیط کار خود مطلع نبوده اند. اما شما در شرایط فعلی نسبت به وجود این مخاطرت آگاهی کافی دارید پس خطر گرد انفجار ها را جدی بگیرید.

دستورالعمل های قابل اجرا

سازمان ایمنی و بهداشت حرفه ای (OSHA) هنگام اعمال تجدید نظر در استاندارد مدیریت مواد شیمیایی خطرناک، ذرات قابل انفجار را جزء مواد شیمیایی خطرناک تعریف نموده است تا مقررات سیستم هماهنگ جهانی (GHS) در طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی را لحاظ نماید. مواد شیمیایی نظیر گرد انفجار ها بایستی دارای برگه های اطلاعات ایمنی (MSDS) و برچسب گذاری مناسب GHS باشد. افرادی که در معرض گرد انفجار ها قرار می گیرند بایستی براساس استاندارد مدیریت مواد خطرناک، آموزش لازم را در این زمینه دیده باشند.

ذرات قابل انفجاری موجود در تاسیسات حمل غلات تحت پوشش الزامات استاندارد  20CFR 1910 . 272 قرار می گیرد. بعلاوه OSHA نیز دارای استاندارد هایی در این حوزه می باشد:

1910.22.29 CFR: نظافت محیط یا در صورت امکان:

۲۹ CFR 1910 . 176 ( c ): نظافت انبارها

این مستندات ممکن است بر اماکنی غیر از تاسیسات و سیلوهای غلات اعمال شود اما نتایج آزمایشگاهی حاکی از قابلیت انفجار ذرات گرد و غبار می باشد و انباشت گرد انفجار ها در تاسیساتی که دارای سیستم های کنترلی نمی باشد و یا در موقعیت هایی مثل اتاقک سیلوها، زمینه را کاملا برای وجود مخاطرات انفجار یا اشتعال فراهم می نماید.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• دستورالعمل osha در رابطه با گرد و غبار قابل انفجار

• استاندارد NFPA برای گرد و غبارهای قابل انفجار

• روش های کنترل گرد و غبارهای قابل انفجار

• و …

این مطلب بروزرسانی شد و فایل ذرات قابل احتراق در 20 صفحه به موضوعات زیر پیوست شد

• ذرات قابل احتراق 
• پنج ضلعی گرد انفجار 
• انفجارهای ثانویه 
• دستورالعمل های قابل اجرا 
• بهترین راهکار: تمیزکاری مناسب محیط

حتما بخوانید:

⇐ خطرات گرد و غبار مواد قابل اشتغال از بعد انفجاری

⇐ آیین نامه حفاظتی مواد خطرناک و مواد قابل اشتعال و قابل انفجار

⇐ اصول حفاظت در برابر انفجار

منبع: دانشجویان بهداشت حرفه ای