عوامل زيان آور ناشي از كار كشاورزان و دامداران
عوامل زيان آور ناشي از كار كشاورزان و دامداران
عوامل زيان آور ناشي از كار كشاورزان و دامداران
گرد آورنده : طیبه باباسالار
۱-عوامل زيان آور فيزيكي
• عوارض و بيماريهاي ناشي از گرما :
يكي از عوامل زيان آور مربوط به كشاورزي فشار گرماي محيط كار و شرايط جوي مي باشد كه بدن انسان به چند صورت در مقابل آن به مبارزه مي پردازد.
1- از طريق پوست كه مهمترين راه است و با تعريق به دفع حرارت و خنك شدن بدن كمك مي كند.
2- از طريق ريه ها كه اين عمل را از راه دفع بخار آب انجام مي دهد(بازدم گرم).
3- از طريق كاهش سوخت و ساز عضلاني به منظور توليد حرارت كمتر.
نتيجه حاصل از اين مبارزه بيشتر به ساختمان بدن شخص ، عادت و تمرين و چگونگي انتخاب جنس و رنگ لباس و سرانجام كيفيت هواي محيط و شرايط جوي مربوط مي شود.
بطوريكه مي دانيم هنگام تعريق همراه با آب مقدار زيادي نمك نيز از بدن دفع مي شود كه از دست رفتن آب و نمك در صورتيكه جبران نشود باعث اختلالات و آسيبهاي زيادي به بدن مي گردد از جمله اختلالات عصبي– رواني ، توليد خستگي ، تحريك پذيري و كاهش ظرفيت جسماني- رواني فرد.
نكته مورد توجه اينكه ميزان حساسيت فردي اشخاص در موارد مطرح شده نقش بسزايي دارد بطوريكه افراد در مقابل اين عوامل واكنشهاي مختلفي را از خود نشان مي دهند.
به طور كلي كار كردن در محيط گرم علاوه بر عوارض گفته شده سبب بروز آثار بيماريزاي ناشي از گرما و تحليل قواي جسماني مي گرددمانند سوختگيهاي سطحي پوست در اثر تابش آفتاب – جوشهاي گرمايي در اثر بسته شدن دهانه غدد عرق وگرمازدگي.
تدابير حفاظتي و پيشگيري از خطرات گرما :
– رعايت بهداشت فردي و تميز نگاه داشتن پوست به منظور كمك به عمل تعريق براي دفع حرارت بدن.
– مصرف مايعات خنك به ميزان كافي در حين كار تا آب و نمك ( املاح ) از دست رفته در اثر تعريق جبران شود.
– استراحتهاي كوتاه مدت در محيط هاي خنك.
– استفاده از لباسهايي از جنس پنبه و كتان و حتي المكان لباسهايي به رنگ روشن تا اشعه خورشيد را منعكس نمايند.
– جلوگيري از كار كردن بيماران مبتلا به ديابت ، بيماران قلبي عروقي ، بيماران تيروئيدي همچنين مبتلايان به بيماريهاي عفوني مثل مالاريا و بيلارزيوز( بيماري عفوني انگلي است كه در اثر رشد كرمهايي در بدن انسان بوجود مي آيد).
• عوارض و بيماريهاي ناشي از سرما:
امروزه مطلوب ترين درجه حرارت براي زندگي را 21 درجه سانتيگراد مي دانند . البته گفتني است كه درجه حرارتهاي مطلوب براي فعاليتهاي بدني گوناگون به نوع كار و شدت فعاليت بستگي دارد. اما به هر صورت در درجه حرارت پايين ، كار و فعاليت مشكل مي شود و چنانچه اصول پيشگيري رعايت نگردد سلامت كشاورزان مورد تهديد قرار ميگيرد.
سرما به طرق زير در ايجاد ضايعات جسماني دخالت مي كند:
1- در اثر سرما انقباضات و انبساطات عروقي متناوب در بافت سلولي بروز مي كند كه سرانجام منجر به انقباض و بسته شدن عروق و توليد كم خوني موضعي اندام يا جايي از بدن مي گرددكه در عين حال با لخته شدن خون موجود در همان عروق همراه است.
2- سرما بطور مستقيم روي اعصاب حركتي اثر كرده و سبب از كار افتادن آنها مي گردد.بنظر بعضي از دانشمندان علت توليد فلجهاي ناشي از سرما همين پديده است.
3- وقتي كه شخصي در معرض سرماي شديد قرار مي گيرد حرارت مركزي بدن او كاهش مي يابد و عوارض سرمازدگي بروز مي كند. در توليد سرمازدگي ، مدت اثر سرما فوق العاده اهميت دارد و اگر اين مدت طولاني باشد حتي سرماي متوسط محيط هم خطرناك مي باشد.تدابير
حفاظتي و پيشگيري از خطرات سرما:
– هنگام كار در محيط هاي سرد استفاده از دستكش،كلاه و لباس گرم مي تواند از كاهش درجه حرارت بدن فرد و بروز عوارض ناشي از سرما جلوگيري كند.
– در مورد كساني كه بايد در سرما كار كنند لازم است دقت كرد تا افرادي كه سابقه صدمات سرمازدگي دارند يا آنهايي كه به اختلالات عروق محيطي مبتلا هستند ، همچنين معتادين به سيگار و الكل ، از كار كردن در چنين محيطي منع شوند.
– سرما بر روي بعضي از بيماريها اثر تشديد كننده دارد مانند بيماريهاي ريوي ، كليوي و روماتيسمي در نتيجه بايد از كار كردن افراد مبتلا به اين بيماريها در سرما جلوگيري شود.
– برنامه ريزي صحيح كار يعني تعيين زمانهاي استراحت جهت گرم كردن بدن در حين كار .
– استفاده از غذاو نوشيدنيهاي گرم و مناسب در حين كار.
• بيماريها و عوارض ناشي از نور مستقيم خورشيد:
كارگراني چون كشاورزان كه به اقتضاي شغلي در زير آفتاب كارمي كنند ، اشعه ماوراء بنفش خورشيد سبب كم شدن عرق و تابش مستمر آن سبب ايجاد سوختگي هاي درجه 1 (سوختگي سطح پوست) و بالاخره درماتيت ( تغيير رنگ پوست ، ايجاد زخمهاي كوچك روي پوست ، ترك خوردگي و پوسته پوسته شدن و خارش پوست )و سرطانهاي پوستي در آنهامي شود همچنين تابش مستقيم خورشيد سبب كاهش بينايي نيز مي گردد.
جهت پيشگيري از ناراحتي پوست بايستي از تابش مستمر آفتاب با استفاده از وسايل حفاظت فردي چون دستكشهاي پارچه اي ،چرمي و مانند آن كلاه پارچه اي وعينك آفتابي و همينطور سايبانها جلوگيري نمود.
• بيماريها و عوارض ناشي از رطوبت:
كشاورزان و بخصوص برنجكاران به دليل شرايط كاري و تماس با آب ( آب آلوده ) در معرض ابتلا به بيماريهاي عفوني و انگلي متفاوتي هستند. همچنين تماس طولاني مدت پوست بدن با آب حاوي مواد شيميايي و … مربوط به كشاورزي و آبياري باعث ايجاد چروكيدگي و پيري زوردرس پوست مي شود.
• عوارض و بيماريهاي ناشي از سروصدا:
در زمان انجام كار عوامل زيان آور متعددي منجمله سر و صدا وجود دارند كه اگر موازين حفاظت و بهداشت در مورد آنها رعايت نشود، سلامت كارگران را به مخاطره مي اندازد.
عواملي چند در تأثير پذيري انسان از اصوات مؤثرند . به عنوان مثال هر چه شدت و دوام صوت بيشتر باشد اثر نامطلوب آن بر انسان زيادتر است همچنين هر چه صوت زيرتر باشد زيان آن از صوت بم با همان شدت بيشتر است.
حساسيت اشخاص نيز به سرو صدا متفاوت است . در بعضي افراد با اينكه در معرض سرو صداي زياد قرار مي گيرند عوارض ناشنوايي بروز نمي كند در حاليكه برخي ديگر اگر مدت كوتاهي در معرض سرو صداي ناهنجار باشند ، دچار عوارض ناشنوايي مي شوند همچنين هر چه سن انسان بيشتر شود در اثر سرو صداي شديد زودتر ناشنوا گرديده و يا قدرت شنوايي نقصان مي يابد بالاخره افرادي كه داراي سابقه بيماري گوش باشند بيش از افراد با شنوايي مناسب از سرو صداي زياد متأثر مي شوند.
عوارض ناشي از سرو صدا شامل خستگي شنوايي است كه با وزوز كردن گوش و سوت كشيدن پرده گوش همراه مي شود. همچنين صدا بر سيستم قلبي- عروقي اثر كرده و ممكن است تعداد ضربان قلب و ميزان جريان خون را افزايش داده و روي فشار خون تأثير گذاشته و همچنين باعث كاهش قدرت شنوايي مي گردد.
اثرات صدا در چشم بصورت باز شدن مردمك چشم ، تنگ شدن يا كم شدن ميدان ديد ، كم شدن قدرت تشخيص رنگها ، از بين رفتن بينايي در شب ، تغيير در تركيبات خون و ساير مايعات بدن ديده شده است ( افزايش يا كاهش قند خون). سرو صدا از لحاظ رواني بيشتر بر روي خواب و هوشياري دركارها اثر مي گذارد و در حد اثرات اجتماعي- رواني باعث تحريك اعصاب و ناراحتي مي شود.
• بيماريها و عوارض ناشي از ارتعاش:
در برخي ازمشاغل نظير كشاورزي هنگام كار كردن با ماشين آلاتي از جمله تراكتور ممكن است قسمتي از عضلات بدن تحت تأثيرمداوم و طولاني ارتعاش قرار گرفته و پس از مدتي اين عضلات ، توانايي خاص خود را به دليل انقباضات عضلاني شديد در اثرارتعاشات مكرر و پي در پي از دست بدهد(چون ماهيچه ها فرصت استراحت پيدا نمي كنند).
در بدن انسان دريافت كننده هاي طبيعي متعددي براي دريافت ارتعاشات وجود دارد كه نه تنها در سطح بدن و قسمتهايي از بدن كه با سطوح مرتعش تماس پيدا مي كنند موجود است بلكه در داخل بدن نيز كه ارتعاشات دريافت شده در آنجا منتشر مي شود وجود دارد.
حد دريافت ارتعاشات به نوع ارتعاش ، حساسيت فرد دريافت كننده و وسعت سطح تماس بستگي دارد. نتيجه قرار گرفتن بدن به مدت طولاني در معرض ارتعاشاتي با شدت بالاتر از حد مجازدريافت بدن توليد اختلالات فيزيولوژيك است كه كيفيت آن در شرايط برابر ، با شدت ارتعاشات مربوط مي باشد.
در بعضي از موارد ارتعاشات ، توليد بيماريهاي ناشي از كار مي كنند كه كيفيت و علائم آن بيماريها با محل تماس بدن با جسم مرتعش ، تعداد و شدت ارتعاشات ، عوامل نامساعد احتمالي از قبيل سرو صداي شديد شرايط حرارتي مشقت بار ، كار سنگين ، وضعيت نامناسب بدن در موقع كار و غيره مربوط مي باشد.
در زير به برخي از اين بيماريها اشاره مي شود :
– ضايعات استخواني: علائم باليني مشخص ندارد و فقط از طريق پرتونگاري ، مي توان علائم كم شدن كلسيم استخوانها و پيدا شدن كيستهاي استخواني را تشخيص داد.
– ضايعات بافتهاي نرم: ماهيچه ها رفته رفته لاغر گشته و عصب كوبيتال دست آزار مي بيند. درد ، تورم ، قرمزي دست از علائم اين بيماري است.
– ضايعات مفصلي: عوارض و ضايعات مفصلي مچ ، آرنج و شانه كه با درد و تورم ظاهر مي شوند و با پرتونگاري قابل تشخيص هستند.
– عوارض عمومي: عدم تمايل به كار ، بي حوصلگي ، عصبي و حساس شدن فرد و اختلال در شنوايي و بيخوابي از جمله عوارض عمومي ناشي از ارتعاش هستند.
تدابير حفاظتي و پيشگيري از خطرات ارتعاش
– بازرسي و كنترل مداوم قطعاتي كه در حركت هستند و يا در مقابل حركات مرتعش مي شوند و سخت و محكم كردن آنها و تعويض قطعات فرسوده.
– جلوگيري از كار كردن با ماشينهاي ارتعاش زا توسط اشخاصي كه اختلالات عروقي ، عصبي ، عضلاني يا استخواني دارند.
– در معاينات دوره اي بايد به دنبال علائم اوليه گشت و به محض مشاهده اولين علامت ، تدابير احتياطي لازم را به كار بست.
– استفاده از لباس كار و دستكشهاي مخصوص به منظور كاهش ارتعاشات دريافت شده.
– كاهش مدت زمان كار روزانه يا منقطع كردن مدت كار ( كار – استراحت ).
– استفاده از موادي كه مي تواند ازانتشار ارتعاش از دستگاهها به زمين و به بدن جلوگيري مي كند و همچنين استفاده از دستكش ضد ارتعاش و يا كفشهاي عايق مناسب.
2. عوامل زيان آور شيميايي:
• نكات بهداشتي در مورد سموم كشاورزي:
زندگي بشر به گياهان وابسته است و گياهان را بطور مستقيم و غير مستقيم مورد استفاده قرار مي دهد. گياهان 95% از منابع غذايي جهان را تشكيل داده و اكثرا” توسط فعاليتهاي كشاورزي توليد مي شوند كه نياز به سرمايه گذاري ، زمان و اراضي زيادي دارد.
كشاورزان و باغداران براي بدست آوردن محصول از زمين زحمات زيادي مي كشند اما حاصل كار آنها مورد هجوم آفاتي مثل حشرات و جوندگان قرار مي گيرد. بنابراين مجبورند براي از بين بردن اين آفات و بدست آوردن محصول بهتر ، مزارع و باغات خود را سمپاشي كنند.
چگونه بايد سم را نگهداري كرد:
– هر نوع سمي خطرناك است و بايد در محلي دور از دسترس افراد و بچه ها نگهداري كنيم.
– سعي شود محل نگهداري سم مجهز به قفل باشد.
– هيچ وقت سم را در آشپز خانه ، انبار مواد غذايي ، اتاق محل زندگي و يا محل نگهداري حيوانات نگهداري نكنيم.
– سم را بايد در قوطي و ظرف مخصوص خودش كه برچسب و مشخصات دارد نگهداري كنيم.
– هرگز برچسب و نوشته ي روي ظرف حاوي سم را جدا نكنيم.
مهم است بدانيم:
– كسي كه از سم استفاده مي كند بايد خطرات آن را بشناسد.
– افراديكه داراي بيماريهاي قلبي ، كليوي و كبدي هستند نبايد در عمليات سمپاشي دخالت داشته باشند.
– زنان حامله ، افراد مسن و خردسال نبايد با سم سرو كار داشته باشند.
– از ظروف خالي سم نبايد براي نگهداري مواد ديگر استفاده كنيم.
نكاتي كه بايد در عمليات سم پاشي به آن توجه كرد:
1- در روزهايي كه باد شديد مي وزد نبايد باغ و مزرعه را سم پاشي كرد.
2- مطمئن شويد در محل سم پاشي مواد غذايي و آب وجود نداشته باشد.
3- هميشه احتمال بدهيد كه ممكن است در اين عمليات كسي مسموم شود بنابراين آمادگي لازم و وسايل ضروري را فراهم نمائيد.
4- مطمئن شويدافراد ديگري به غير از خودتان در محل سم پاشي حضور نداشته باشند.
5- قبل از تماس با سم و وسايل سمپاشي از دستكش پلاستيكي ، لباس پلاستيكي كه تمام بدن را بپوشاند ، چكمه لاستيكي ، عينك دور بسته با شيشه ساده ، كلاه مناسبي كه موها را بپوشاند و از ماسك فيلتر دار و يا پارچه تميز مرطوب جلوي دهان استفاده كنيد.
6- نوشته ي روي ظرف سم را مطالعه كنيد و مطابق دستور ، مقدار توصيه شده را استفاده كنيد.
7- براي آماده سازي سم از تماس مستقيم دست جهت مخلوط كردن آن خودداري كنيدو از وسيله اي مانند چوب براي اين كاراستفاده نماييد .
8- در هنگام سم پاشي پشت به باد ايستاده باشيد.
9- در هنگام سم پاشي از خوردن و آشاميدن و حتي سيگار كشيدن خودداري كنيد.
10- پس از تمام شدن كار سم پاشي مقادير اضافي سم را به ظرف مخصوص خودش برگردانيد و درب آن را محكم كنيد.
11- ظروف خالي شده را جمع آوري و در محل مناسبي دفن كنيد.
12- دستگاه سم پاش را بشوييد و آب آن را در محل مناسبي بريزيد.
13- ظرف سم را دوباره به محل نگهداري منتقل كنيد.
14- پس از تمام شدن كليه كارها ، لباس كار را از بدن خارج كنيد و آنها را در محل مناسبي بشوييد و سپس در محل مناسبي نگهداري كنيد.
15- اجازه ندهيد حداقل 3 تا4 ساعت پس از سمپاشي كسي به محل سمپاشي وارد شود.
16- اگر در موقع سمپاشي به هر شكلي سم روي پوست بدن ريخت فورا” آن محل را با آب فراوان و صابون بشوييد.
17- اگر موقع سمپاشي مقداري سم به چشم پاشيده شود فورا” چشم را با آب زياد و بدون صابون بشوييد.
كمكهاي اوليه و درماني به فرد مسموم:
تشكيلات لازم براي مركز درماني بايد زير نظر پزشك محلي به وجود آيد تا وي بتواند در حالات مسموميت برخورد فوري داشته باشد همچنين بايد پادزهرها و ساير داروهاي لازم براي چنين درمانگاهي موجود و دائما” تحت نظر باشد. دستورالعملهاي اوليه و معالجات پزشكي در برگه مشخصات محصول داده مي شود.
اگر در هنگام سمپاشي و يا بعد از آن فردي به علت بي احتياطي خود و يا ديگران دچار مسموميت شودو علائمي مانند سرگيجه ، حالت تهوع و استفراغ ، دل درد ، رنگ پريدگي ، دل پيچه ، عرق كردن و خواب آلودگي را مشاهده كنيم بايد :
1- فورا” مسموم را از محل وجود سم به هواي آزاد منتقل كنيم.
2- كمك مي كنيم مسموم به راحتي نفس بكشد. اطراف او را خلوت كرده و اگر چيزي در دهان دارد خارج مي كنيم.
3- مسموم را در حالت استراحت گرم نگه مي داريم.
4- از مسموم و اطرافيان او مي پرسيم كه با چه ماده اي تماس داشته است.
5- سعي كنيم مشخصات سمي كه فرد را مسموم كرده همراه داشته باشيم.
6- فورا” مسموم را به اولين مركز بهداشتي درماني مي رسانيم و اطلاعات خود را در اختيار پرسنل بهداشتي قرار مي دهيم.
• بيماريها و عوارض ناشي از گرد و غبار گياهي و غلات:
اكثر گرد وغبارهاي گياهي به علت درشتي ذرات در قسمت هاي فوقاني دستگاه تنفس ( بيني – حلق – ناي نايژه ) گرفته مي شود. با اين وجود ذرات كوچكتر كه قادر به رسيدن به حبابچه هاي ريوي مي باشند در برخي مواقع سبب بوجود آمدن برونشيت هاي حاد و مزمن ، آمفيزم و حتي برونكوپنوموني و يا برونشكتازي و فيبروز ريه مي گردند ضمنا” بايستي توجه داشت كه آلودگي گرد و غبارهاي گياهي به باكتريها و قارچها در تشديد عوارض حاصله اهميت بسزايي را دارا مي باشد. به عبارت ديگر ممكن است گردوغبار از گياهان سمي بوجود آمده و هواي محيط را آلوده كنند.
گرد و غبار دانه هاي غلات و حبوبات:
محققين بيشماري بالا بودن ميزان بيماريهاي تنفسي را در كشاورزاني كه با دانه هاي غلات و حبوبات سرو كار داشته و در نتيجه در معرض گرد و غبار حاصله از اين مواد هستند گزارش كرده اند .
استنشاق گرد و غبار غلات سبب تحريك مخاط گلو ، بيني ، چشم و مجاري فوقاني تنفسي گرديده و در نتيجه سبب بوجود آمدن علائمي چون عطسه ، سرفه ، سوزش مخاط بيني و گلو و بالاخره در نتيجه تماس مستمر ، باعث تنگي نفس ميگردد. ضمنا” در اشخاص حساس اين گرد و غبارها ممكن است موجب يك نوع كهير يا بثورات خارش دار نيز بشوند.
بيماري ريه دهقانان:
اين عارضه در اثر استنشاق گرد و غبار يونجه و ساير مواد آلي مشابه كه در اثر رطوبت ، مرطوب شده و توسط قارچها پوشيده شده اند عارض مي گردد. از عوارض بيماري ، سرفه ، تب و تنگي نفس قابل ذكراست.
آسم گندم:
گرد وغباري كه از جابجا كردن و كار با گندم و غلات حاصل مي شود ممكن است در بعضي مواقع خيلي زياد بوده و در كشاورزان ايجاد عوارضي شبيه آسم نمايد. كسي كه براي اولين بار در داخل چنين گرد وغبارهاي غليظي قرار گيرد ايجاد سوزش و خارش در گلو و بيني خود خواهد نمود ولي افرادي كه دائما” در اين محيط كار مي نمايند نسبت به اين نوع گرد و غبارها نوعي تحمل از خود نشان مي دهند.
3. عوامل زيان آور ارگونوميكي
• نحوه كار كردن :
عدم تناسب جسمي با كار و همچنين شيوه ي غلط ، انجام كار ناراحتي هاي جسماني را سبب مي شود كه از آن جمله مي توان به ناراحتي هاي اسكلتي – ماهيچه اي كه از دسته شايع ترين عوارض ناشي از كار است اشاره كرد.
كار كردن با حالت كمر خميده و يا به صورت نشسته روي زانو در زمان طولاني و يا ايستادن طولاني مدت نيز سبب درد مفاصل زانو ، واريس رگهاي پا و كمر درد خواهد شد بنابراين براي جلوگيري از اين بيماريها بايد گاه گاهي در بين كار استراحت نموده و نرمشهاي مختلفي در همان محل كار مانند چرخش كمر ، ماليدن ماهيچه ساق پا ، نشستن و برخاستن پشت سر هم را انجام داد. اگر مجبور به ايستادن طولاني مدت هستيد بايد يكي از پاها را روي يك پله كوتاه با ارتفاع حداقل 35 سانتي متر بگذاريم.
• بلند كردن و حمل اشياء :
هنگام حمل اشياء سنگين بهتر است آنها را در حالي كه زانو ها ، مفاصل و كمر كمي خم است حمل كرد چون حمل اشياء با زانوي راست باعث افزايش قوس كمر و وارد شدن فشار زياد به كمر مي شود. در موقع برداشتن اشياء از روي زمين هر چقدر هم كه سبك باشند به جاي خم كردن كمر بهتر است زانوها را خم كرد به عبارت ديگر بايد بگذاريد زانوها به جاي كمر كار كند.
نبايد براي حمل اشياء سنگين آنها را بطور ناگهاني جابجا كردبلكه بايستي از قوس زياد كمر جلوگيري شود.همچنين نبايد با زانوي كشيده به جلو خم شد چون باعث اعمال فشار زياد بر قسمت پايين كمر مي شود. براي بلند كردن بارابتدا مقابل شيء مورد نظر نشسته ، بر زانوها فشار آورده و تا كمر آنرا بالا مي آوريم و دور از تنه نگه نمي داريم ( چون باعث قوس كمر شده و فشار زيادي به آن وارد مي كند).
برخي ازعواقب نامتناسب بودن كار و عدم انجام صحيح كارعبارتند از :
عدم رضايت شغلي و كاهش سطح ايمني و بهداشت – ايجاد خستگي و يكنواختي – غم و افسردگي و نزاع – عدم علاقه به كار – افزايش حوادث و غيبت از كار– كاهش ساعات خواب – ناراحتي هاي گوارشي ، قلبي – عروقي و فشار خون .
4. عوامل زيان آور بيولوژيكي
آندسته از عوامل هستند كه منشأ حيواني و يا گياهي دارند مانند بيماريهاي مشترك انسان و دام.
به جز بيماريهاي ناشي از تماس با دام ، بيماريهاي انگلي نيز وجود دارند كه بيشتر در محيطهاي مرطوب انتشار مي يابند ، مبتلا شدن به كرم كدو – آسكاريس و مانند آنها از جمله نمونه هاي آن مي باشد.
بيماريهاي مشترك بين انسان و حيوان :
تب مالت :
بيماري تب مالت كه در حيوان به نام بيماري سقط جنين واگير ناميده مي شود يكي از بيماريهاي عفوني قابل انتقال بين انسان و حيوان مي باشد كه با نامهاي ديگري نظير تب مواج ، تب ديوانه و تب مديترانه اي نيز ذكر شده اند.
علائم بيماري:
علائم اين بيماري بصورت حاد ، تحت حاد يا مزمن ظاهر مي شود كه مي تواند با علائمي نظير تب ممتد يا مواج يا نامنظم با دوره هاي متفاوت ، سردرد ، ضعف و لاغري ، عرق ، لرز ، درد عضلات ، افسردگي ، از دست دادن وزن و درد عمومي بروز نمايد.
راههاي سرايت بيماري تب مالت:
1- تماس مستقيم با بافتهاي حيواني آلوده نظير خون ، ترشحات واژن و ترشحات جنين سقط شده دام.
2- مصرف شير خام و فرآورده هاي لبني آلوده خصوصا” پنير تازه ، خامه و سرشير
3- انتقال تنفسي از طريق ذرات موجود در هواي آغل و اصطبل آلود
آنفلوانزاي پرندگان :
پرندگان وحشي و مهاجر ناقل آن هستند و مي توانند ويروس را به پرندگان خانگي و انسان منتقل كنند. در صورت ابتلا پرندگان خانگي آنها سريعا” بيمار مي شوند و معمولا” بصورت گروهي مي ميرند و انسان نيز از راه تنفسي به بيماري مبتلا مي شود كه به علت در تماس بودن با پرنده يا مصرف تخم مرغ خام يا گوشت خام يا نیم پز پرندگان مي باشد. در انسان نيز در صورت عدم تشخيص به موقع و يا عدم درمان صحيح و سريع منجر به مرگ مي شود.
حيوان گزيدگي :
به گزش انسان توسط حيوانات خونگرم اهلي و وحشي حيوان گزيدگي مي گويند. در مورد گربه و گربه سانان چنگ زدن نيز به عنوان حيوان گزيدگي محسوب مي شود.
بعد از گزش يا چنگ زدن بايستي محل را بلافاصله با آب و صابون حداقل به مدت 10 دقيقه شستشو داد و روي زخم ايجاد شده را نبايد به هيچ عنوان پانسمان نمود و يا بخيه كرد مگر در موارد خونريزي خيلي شديد كه بعد از شستشو بايد سريعا” جهت انجام واكسيناسيون بر عليه ويروس هاري به محل اختصاص داده شده به اين منظور مراجعه نمود و واكسنها را طبق دستورالعمل تزريق نمود.
سياه زخم :
آلودگي انسان يا ناشي از تماس با حيوانات آلوده است و يا اينكه در نتيجه كار با پشم ، مو ، پوست و جلد اين حيوانات صورت مي گيرد. از اينرو در كساني كه با حيوانات اهلي چون گاو ، گوسفند ، بز و خوك سروكار دارند مثل كارگران صنايع پشم و پوست ، قاليبافي ، دباغي ، چرم سازي ، بافندگان و ريسندگان ، چوپانها ، قصابها لبنياتيها و كشاورزان ديده مي شود.
اين بيماري در 3 فرم پوستي ، ريوي و گوارشي ممكن است تظاهر نمايد:
در فرم پوستي ميكروب از راه پوست وارد بدن شده و بيماري پوستي با اشكال مختلف را بوجود مي آورد. ابتدا دانه قرمز رنگي در نقاط باز بدن از قبيل دست ،صورت ، بازو ، و گردن ايجاد مي شود كه با خارش شديد همراه است و سپس تاولهايي به آن اضافه مي شود.
فرم ريوي كه در نتيجه استنشاق گرد وغبار آلوده با اسپور ميكروب توليد مي شود و به واسطه تب ، احساس كسالت ، سردرد ، تنگي نفس ، سرفه ، التهاب بيني ، گلو ، حنجره و شواهد راديولوژيكي مشخص مي شود.
فرم گوارشي در نتيجه خوردن مواد آلوده مانند گوشت آلوده به ميكروب سياه زخم بوجود مي آيد كه توأم با استفراغ ، درد شكم و اسهال خوني مي باشد.
• بيماريهاي ريوي ناشي از استنشاق گرد و غبار هاي حيواني :
گرد وغبارهاي ناشي از مواد حيواني نظير پر ، شاخ ، مو، پشم ، ابريشم و چرم علاوه بر اينكه قادرند ايجاد آلرژي نمايند، احتمالا” ممكن است به علت آلودگي ميكروبي و يا قارچي نيز در نتيجه استنشاق ، سبب بروز بيماريهايي چون سياه زخم ريوي و غيره گردند.
ريه كبوتر بازان:
فضولات كبوتر و بعضي از پرندگان ديگر حاوي آنتي ژني است كه استنشاق آن سبب بوجود آمدن ناراحتي در ريه ، شبيه ريه دهقانان را مي كند. تب و لرز ، ضعف ، كاهش وزن ، سرفه و تنگي نفس از علائم عمده اين بيماري است.
• بيماريهاي ناشي از انگلها و قارچها :
درماتوفيتوز:
درماتوفيتوز عفونت قارچي مزمن پوست ، مو و ناخن است كه مي تواند باعث كچلي سر ، ناخن ، پا و غيره شود. آلودگي مي تواند مستقيم و يا غير مستقيم باشد. در صورت اول آلودگي به طور مستقيم از شخص بيمار به شخص سالم در اثر تماس مستقيم و نزديك سرايت مي نمايد.
در آلودگي غير مستقيم شخص سالم توسط اشيايي كه با شخص بيمار تماس داشته آلوده مي شود.افرادي كه با دامها و يا پشم و مو سر و كار دارند چون دامداران و كشاورزان به انواعي از كچلي ممكن است مبتلا گردند.
در حال حاضر درماتوفيتوز را از راه موضعي و يا عمومي درمان مي كنند. در درمان موضعي از داروهايي چون ميكونازول ، كلوتريمازول و در درمان عمومي از گريزئوفولوين مي توان استفاده نمود.
هيستوپلاسموز
قارچ عامل اين بيماري خاك مرطوب سطحي را بويژه اگر با فضولات برخي پرندگان غني شده باشد ترجيح مي دهد. اين بيماري بيشتر دامنگير كشاورزان، دامداران ، كارگران مرغداريها و كساني كه با گرد و غبار سروكار دارند مي گردد.
هيستوپلاسموز ممكن است علائمي را بروز دهد كه تب و خستگي ، بيقراري ، كم خوني ، بزرگ شدن كبد و طحال ، لاغري ، درد عضلات و اختلالات گوارشي از آنجمله اند.
آسپرژيلوز:
نوعي بيماري قارچي است كه بيشتردر كشاورزان ، كارگران سيلوها و پرنده فروشان ديده شده است. همهء انواع شايع قارچهاي آسپرژيلوز كه در انسان بيماري توليد مي كنند بر روي برگهاي مرده ، دانه هاي انباري ، تودهء خاكبرگ ،علوفه و ساير مواد گياهي در حال فساد به سر مي برند.
مهمترين راه آلودگي انسان با آسپرژيلوز از راه تنفس مي باشد البته امكان ورود آسپرژيلوز به بدن از راههاي گوارشي و پوستي نيز وجود دارد.
از نظر پيشگيري ، رعايت بهداشت فردي و استفاده از وسايل حفاظتي مانند ماسك و دستكش در محيط هايي كه امكان آلودگي وجود دارد و همچنين رعايت بهداشت مواد غذايي مؤثرند.
كرمهاي قلابدار:
لارو اين كرمها ازراه پوست و لوله گوارش وارد بدن انسان مي شود. در صورت ورود ازراه پوست يا مخاط ، وارد جريان لنف و خون شده و پس از يك هفته اقامت در ريه از راه ناي به لوله گوارش مي رود.در صورت ورود از راه دهان مستقيما” به روده رفته و پس يكبار پوست اندازي بتدريج به كرم بالغ تبديل مي شود.
كرم قلابدار در مناطق گرم و مرطوب تا نواحي معتدل بويژه در مناطقي كه برنجكاري فراوان است ديده مي شود.
علائم بيماري با شدت آلودگي به انگل رابطه مستقيم دارد. كم خوني ، فقر غذايي ، لاغري ، عقب ماندگي جسمي و رواني ، خستگي زودرس و بي حوصگي از نشانه ها و عوارض اين بيماري است.
پايين بودن سطح بهداشت عمومي و پراكندگي مدفوع در محيط زيست و استفاده از آن به عنوان كود در مزارع به انتشار وسيع بيماري كمك مي كند. عدم توجه به اصول بهداشت فردي از جمله با پاهاي برهنه در مناطق آلوده يا مزارع برنج راه رفتن و يا استفاده از سبزيهاي آلوده موجب انتشار بيماري مي شود.
بيلارزيوز:
بيماري عفوني انگلي است كه در اثر رشد كرمهايي در بدن انسان بوجود مي آيد. كارگران كشاورزي و آبياري در مناطقي كه اين بيماري وجود دارد به اقتضاي شغلي در معرض خطر ابتلا مي باشند و در صورت تماس با آب آلوده به تخم اين كرم به بيماري مبتلا مي شوند ( عامل بيماري معمولا” از راه پوست وارد مي شود).
اولين علامت بيماري در موقع ورود تخم كرم به بدن ايجاد خارش و سوزش و تاول در محل ورود تخم مي باشد. پس از 4 الي 6 هفته ، مرحله دوم بيماري يا مرحلهء مسموميت با علائم تب نامنظم و خستگي و درد اعضاي بدن همراه است. سومين مرحله بيماري مرحلهء استقرار است كه معمولا” 3 تا 6 ماه پس از آلودگي يا جايگزيني تخم در احشاء و دفع آن با ادرار شروع مي شود. مهمترين علامت در اين موقع درد به هنگام دفع ادرار و وجود خون در قطرات آخر ادرار است. گاه ممكن است التهاب چركي مثانه و يا سرطان مثانه ايجاد شود.
جهت پيشگيري از بيماري ، آموزش افراد به منظور اجتناب از دفع ادرار و مدفوع در نزديكي و داخل آبها ، پرهيز از استحمام در آبهاي آلوده و مشكوك و درمان همگاني در مناطقي كه عده زيادي از افراد به اين بيماري مبتلا هستند بسيار مؤثر است.
جرب:
جرب عفونت پوستي است كه در توسط انگلي كه از بند پايان مي باشد توليد مي گردد. اين انگلها تونلهاي مارپيچ و نازكي در سطح پوست حفر مي كنند. دو سوم سوراخها و نقب ها در دستها و بويژه لاي انگشتان دست و سطح عضلات خم كننده مچها يافت مي شود. در آلودگي هاي شديدساير نواحي مانند چين هاي زير بغل ، پستان ، نواحي دور ناف و غيره نيز آلوده مي گردد.
انتقال بيماري از طريق تماس مستقيم با شخص بيمار و يا تماس غير مستقيم با لباس بيمار صورت مي گيرد. از علائم بارز بيماري جرب خارش ، وجود طاولهاي مرواريدي شكل و تونلهاي زير پوستي مي باشد. گاهي بيمار در اثر خاراندن ، خراش و جراحاتي را در روي پوست بوجود مي آورد كه در صورت عدم رعايت بهداشت پوست ، ممكن است به طور ثانوي با باكتريها آلوده گردد (جرب چركي ).
رعايت اصول بهداشت فردي خصوصا” بهداشت پوست ، درمان مبتلايان و مبارزهء شيميايي با انگل از جمله اقدامات پيشگيري است.
حوادث و سوانح در كشاورزان و دامداران :
كشاورزان و دامداران به دليل اينكه كار و فعاليت خود را در محيط باز و بدون حصار انجام مي دهند در معرض خطراتي از جمله حمله حيوانات وحشي چون گرگ ، سگهاي ولگرد وسگهاي گله ، شغال،مارگزيدگي ، عقرب گزيدگي و … مي باشند وهمچنين به دليل استفاده از وسايل نقليه و ماشينهاو ابزار آلات كشاورزي در معرض خطراتي از جمله تصادف و برخورد با آنها مي باشند علاوه بر اين برخورد بدن با قسمتهاي متحرك و تيز و برنده اين ماشين آلات ( مانند كمباين – خرمنكوب – تراكتور – موتور چاه ) به دليل نداشتن حفاظ ، معيوب بودن ماشين ، استفاده ناصحيص و يا عجله در استفاده از آنها نيز خطر ساز مي باشد.
سقوط به داخل چاه ، چاله ها ، استخرها ، كانالهاي آب و پرتاب از صخره و كوه از جمله خطرات ديگري است كه كشاورزان و دامداران را به دليل محيط كاري باز و بدون حصار تهديد مي كند.
معاينات دوره اي (ساليانه ) :
معاينات پزشكي دوره اي با هدفهاي زير صورت مي گيرد:
– تشخيص زودرس بيماريها و عوارض ناشي ازكار و اقدام به درمان فوري آنها.
– توصيه براي تغيير شغل و يا محدود كردن كار افراد بيمار.
– تعيين اثر محيط كار بر سلامت افراد.
– ارزشيابي روشهاي پيشگيري و ايمني.
– جلوگيري از انتقال و انتشار بيماريهاي واگير.
آموزش بهداشت و ايمني و مشاوره از عواملي هستند كه به طور معمول در تأمين همكاري كارگران و كشاورزان جهت حمايت از سلامتي آنها مورد استفاده قرار مي گيرند.
هدف از آموزش بهداشتي كشاورزان ترغيب آنها براي بكارگيري و ادامه شيوه مناسب كار و استفاده بهينه از وسايل كار و تصميم گيري براي تأمين حفظ سلامت خود و بهبود شرايط كار مي باشد. از جمله برنامه هايي كه سبب ارتقاء سطح بهداشت كشاورزان مي شود معاينات شغلي دوره اي مي باشد.
مراقبتهاي بهداشتي كشاورزان شامل نظارت بر بيماريهاي بومي شايع در منطقه – سوء تغذيه – عوامل خطرناك شغلي مانند استفاده از انواع سموم حشره كش و علف كش– سوانح شغلي – بيماريهاي مشترك انسان و حيوان – تماس با گرده هاي سبزيجات – گرما و نور خورشيد … مي باشد.
مهمترين جنبه كنترل بيماريهاي شغلي تشخيص بموقع آنها است تا بتوان به درمان مقتضي اقدام نمود. بيماريهاي شغلي در اثر تماس ( مستقيم ) با عوامل مضر شيميايي ، بيولوژيكي و ارگونوميكي و خطرات فيزيكي محيط كار بوجود مي آيند. در بسياري از موارد بيماريهاي شغلي به حدي شديد هستند كه فرد مبتلا را ناتوان از انجام كار مي سازد.
رعايت دو عامل ، پيشگيري از آنها را آسان مي سازد:
اول اينكه عامل مولد اينگونه بيماريها قابل شناسايي ، اندازه گيري و كنترل است. دوم اينكه افراد در معرض خطر ، در دسترس مي باشند و ميتوان آنها را مرتبا” تحت معاينه و درمان قرار داد.
معاينات دوره اي بايد در فواصل معيني ( حداكثر يكساله) انجام گيرد و اين معاينات بر روي آن دسته از ارگانها و سيستمهاي بدن كه تأثيرپذيري بيشتري در مقابل عوامل زيان آور شغلي دارند متمركز مي شود.
حتما بخوانید:
⇐ کشاورزی از دیدگاه بهداشت حرفه ای
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)