شناسایی و ارزیابی میزان مواجهه فیزیکی کارگران با ریسک فاکتورهای ارگونومیک به روش WSEC

شناسایی و ارزیابی میزان مواجهه فیزیکی کارگران با ریسک فاکتورهای ارگونومیک به روش WSEC

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 13

طاهره موسوی، سعید حیدری¹، سید قوام الدین عطاری²، مرتضی بابایی³، محمد حاجی اکبری⁴، مرتضی حاجی حسینی⁵

۱-دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشگاه علوم پزشکی تهران
۲-دانشجوی کارشناسی ارشد ارگونومی، دانشگاه علوم پزشکی همدان
٣-دکتری تخصصی مهندسی بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی همدان
۴ – دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشگاه علوم پزشکی همدان
۵-دانشجوی کارشناسی ارشد آمار زیستی، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی همدان

چکیده

زمینه و هدف: اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار به عنوان یکی از معضلات مهم مشاغل در جوامع مختلف شناخته می شوند. آگاهی از ریسک فاکتور های ارگونومیک محیط کار می تواند نقش مهمی در پیشگیری و کنترل این اختلالات داشته باشد. تاکنون روش های متعددی برای ارزیابی و شناسایی عوامل خطر اختلالات اسکلتی – عضلانی به کار گرفته شده است. این مطالعه با هدف شناسایی و ارزیابی ریسک فاکتور های ارگونومیکی در یک کارخانه فنر سازی انجام شده است.

روش بررسی: این مطالعه به صورت مقطعی در سه سالن از یک کارخانه فنر سازی انجام شد. نمونه برداری اولیه به روش سر شماری و به وسیله تجهیزات ضبط ویدیویی از تمام وظایف دارای الگوی ثابت (تکراری) و قابل پیش بینی انجام گردید و پس از مشخص کردن و طبقه بندی وظایف کاری، جهت شناسایی وظایف ناحیه احتیاط و ناحیه خطر از چک لیست ناحیه احتیاط و ناحیه خطر WSEC استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله ی نرم افزار SPSS (نسخه ۱۹) و با استفاده از آزمون های توصیفی- تحلیلی انجام گرفت.

یافته ها: در مجموع ۲۱۸ وظیفه طبق حدود مشخص شده در چک لیست WSEC در ناحیه احتیاط قرار گرفتند. ارزیابی وظایف ناحیه احتیاط نشان داد از بین ۲۱۸ وظیفه، ۳۰ مورد (۱۳۰۸ درصد) از وظایف در ناحیه خطر قرار داشتند به این مفهوم که مواجهه این وظایف بیش از حد مجاز توصیه شده سازمان کار و صنایع ایالت واشنگتن می باشد. آمار توصیفی نشان داد عامل خطر حمل ناصحیح بار بیشترین مواجهه را در بین وظایف ناحیه خطر داشته است (۲۳.۳ درصد). همچنین پوسچر های نامناسب ناحیه کمر و عامل خطر حرکات تکراری هر کدام با فراوانی ۲۰ درصد در جایگاه بعدی قرار گرفتند. با بررسی وظایف ناحیه خطر به تفکیک منطقه کاری ، سالن B با شامل بودن ۴۶.۶ درصد از وظایف ناحیه خطر به عنوان نا ایمن ترین سالن کاری مشخص گردید.

نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد در ۲۱۸ وظیفه شناسایی شده که توان آسیب زایی داشتند، ۳۰ وظیفه کاری در محدوده خطر ارزیابی شدند و مواجهه این وظایف با ریسک فاکتور های ارگونومیک بیش از حد مجاز بوده است. لذا جهت پیشگیری از شیوع اختلالات اسکلتی – عضلانی، انجام اقدامات اصلاحی و مداخلات ارگونومیک در این ۳۰ وظیفه ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه: ارزیابی ارگونومیکی، ریسک فاکتور های ارگونومیک، اختلالات اسکلتی عضلانی، پرسشنامه WSEC

مقدمه:

امروزه اختلالات اسکلتی – عضلانی یکی از عوامل شایع آسیب های شغلی و حرفه ای در کشورهای صنعتی و در حال توسعه است، آسیب های اسکلتی – عضلانی آسیب های تجمعی هستند که در اثر فعالیت های اسکلتی – عضلانی و در طول زمان ممکن است ایجاد شوند (۱). بر اساس تحقیقات انجام شده در آمریکا ۶۰ درصد از کل موارد جدید بیماری ها در محیط کار WMSDs هستند به گونه ای که میزان بروز آن ها با یک رشد بسیار زیاد از ۵ درصد در سال ۱۹۸۱ به ۳۰ درصد در سال ۱۹۹۱ رسیده است (۲).

اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار (WMSDs) از جمله عوامل اصلی ایجاد بیماری و ناتوانی در ایالات متحده به شمار می روند (3). علی رغم گسترش روز افزون فرآیند های مکانیزه و اتوماسیون، اختلالات اسکلتی – عضلانی، عمده ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه ها و آسیب های انسانی نیروی کار می باشند (۴ و ۵). عوامل خطر متداولی که هر کدام در گسترش اختلالات سلامتی شرکت دارند، می توانند به متغیرهایی که در ارتباط با سوابق شخصی هستند گروه بندی شوند (برای مثال: خصوصیات آنتروپومتریک، سن، فاکتور های ژنی و نیز آنهایی که مرتبط با کار هستند مانند: حرکات تکراری، پوسچر ایستا، نیرو، وضعیت ناصحیح، ارتعاش، دما، عوامل زیست شناختی، محرک های شیمیایی یا عوامل سمی و تشعشع) (۶).

از جمله فاکتور های مهم در مواجهه با این خطرات ، مواجهه فیزیکی و بیومکانیکی می باشد که نقش مهمی را در شروع و تشدید این اختلالات ایفا می کند. ارزیابی مواجهه بیومکانیکی به عنوان نکته کلیدی در گسترش دستورالعمل ها برای جلوگیری از بروز اختلالات اسکلتی عضلانی مطرح است که به منظور

طراحی مداخلات پیشگیرانه و کاهش خطرات و رساندن نیروی کار به سطحی عاری از خطرات حائز اهمیت می باشد (۷). تحقیقات نشان داده است این اختلالات در کارگران شایعتر می باشد (۵). در ایران نیز کم و بیش تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است، اما آمار منسجمی از نظر هزینه، میزان شیوع و بروز ناراحتی های اسکلتی – عضلانی در انواع مختلف مشاغل وجود ندارد. بر اساس کمیسیون پزشکی ، سازمان تأمین اجتماعی استان تهران در سال ۱۳۷۷، ۱۴/۴ درصد بیماریهای مختلف از کار افتادگی، به بیماری های اسکلتی – عضلانی اختصاص دارد و کمر درد دومین علت غیبت ناشی از کار و سومین علت مراجعه افراد به بیمارستان و پنجمین علت بستری شدن در بیمارستان میباشد(8).

مطالعات انجام شده نشان داده اند که در بین عوامل و ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی- عضلانی ناشی از کار، پوسچر نامطلوب از جمله مهمترین عوامل خطر محسوب می شود (۹ و ۱۰).

از دیگر فاکتور های موثر که در ایجاد اختلالات اسکلتی – عضلانی نقش دارند فاکتور حرکات تکراری ۳، یا آسیب های تجمعی (CTD) را می توان نام برد (۱۱). عوامل خطرزای فیزیکی که باعث بروز اختلالات اسکلتی عضلانی با پیشرفت آن ها می گردد عبارتند از اعمال نیروی جسمانی زیاد، حرکات تکراری، به کار بردن وضعیت بدنی نامناسب یا ثابت و سرعت زیاد در انجام کار (۱۲). با توجه به موارد ذکر شده، به نظر میرسد ارزیابی کلی محیط کار جهت شناسایی وظایف شغلی آسیب زا به عنوان اولین گام در بهبود شرایط ارگونومی محیط های کاری حائز اهمیت است . به علت تنوع وظایف شغلی در محیط های کاری بزرگ و وجود ریسک فاکتور های متعدد در این گونه محیط ها، تعیین ریسک فاکتور های هر ایستگاه کاری و ارزیابی میزان مواجهه مشخص میکند که کدام ایستگاه های کاری در معرض خطر قرار دارد و چه وظایفی خطرناک هستند. به این ترتیب مشخص خواهد شد چه مناطقی باید بهبود یابند و چه مناطقی باید نظارت شوند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ارزیابی ریسک اختلالات اسکلتی عضلانی با روش OWAS

⇐ آسیب های اسکلتی-عضلانی و ریسک فاکتورهای مربوط به آن در محیط کار دفتری

⇐ اصول بهسازی و اصلاح ایستگاه کار در ارگونومی