شرایط جوی محیط کار

شرایط جوی محیط کار

_{شرایط جوی محیط کار شامل گرما و سرما می شود ولی با توجه به اهمیت موضوع در اینجا فقط راجع به گرما بحث می شود. گرمای موجود در محیط کار از منابع مختلفی ایجاد می گردد که می توان از وسایل و ماشین آلات گوناگون، فرایند های تولید، تابش خورشید، وسایل روشنایی مصنوعی، انسان و شرایط خارج از محیط کار نام برد.}

 _{شرایط جوی محیط کار شامل کلیه عواملی است که روی هوای محیط کار تاثیر می گذارند مانند گرما، سرما، رطوبت و باد که هر یک جداگانه قادر به ایجاد عوارض خطرناکی می باشند.}

این مطلب بروزرسانی شده است و دو پاورپوینت شرایط جوی محیط کار در 76 و 44 اسلاید در انتهای مطلب پیوست شده است

مطالعه در خصوص شرایط جوی محیط کار همواره مبنای کار بر اساس انرژی می باشد. بدین تعبیر که انرژی بنا به اصول ترمودینامیک همواره در طبیعت وجود داشته است و از بین نخواهد رفت.

انسان به عنوان یک موجود فیزیولوژیک در برخورد با این پدیده فیزیکی دارای محدودیت ها و ظرفیت ها ی به خصوصی است. لذا از نظر فیزیک، تاثیر انرژی فیزیکی مذکور می تواند به عنوان یک عامل استرس زا و مقابله مکانیسم های بدن با عوامل استرس زا تحت عنوان استرین مورد توجه قرارگیرد.

انرژی فیزیکی از نقطه نظر حس انسانی به دو صورت مورد توجه و مطالعه قرار می گیرد:

1. _گرما
2. _سرما

_{تقسیم بندی شرایط حرارتی محیط کار}

1. _{گرم ( گرم و مرطوب – گرم و خشک)}
2. _{سرد (سرد و مرطوب – سرد و خشک)}

_{استرس گرمایی:}

هرگونه افزایش دمای عمقی بدن توسط یک مکانیسم موجود در مغز (هیپوتالاموس) کنترل می گردد و اگر قابلیت های دفاعی بدن در حداکثر خود نتواند شرایط را به وضع مطلوب و عادی باز گرداند بیماری های ناشی از گرما بروز خواهد کرد.

_{مکانیسم های دفاعی بدن:}

1. مکانیسم عصبی
2. مکانیسم گردش خون
3. مکانیسم تعریق و تبخیر
4. مکانیسم هورمونی

۱- مکانیسم عصبی

در مورد مکانیسم عصبی که مهمترین سیستم حس تشخیص انس ان می باشد بر روی سطح پوست انسان سلول های حساسی تحت عنوان گیرنده های گرمایی و یا سرمایی وجود دارند که این سلول ها فقط نسبت به انرژی حرارتی حساس نیستند، بلکه نسبت به سرعت تغییر انرژی حرارتی از خود واکنش نشان می دهند. بنابر تحقیقات انجام شده کاهش دمای پوست سریعتر از چهار هزارم درجه سانتیگراد در ثانیه (4/14 درجه سانتیگراد در ساعت) می تواند سلول های حساس به سرما را را فعال کرده و افزایش سریعتر از یک هزارم درجه سانتیگراد در ثانیه (6/3 درجه سانتیگراد در ساعت) می تواند سلول های گرمایی را فعال نماید. نحوه عمل این گیرنده ها بدین صورت است که با فعال شدن یکی، دیگری از کار می افتد.

اطلاعات پس از دریافت توسط گیرنده های مذکور به مرکز هیپوتالاموس هدایت شده، حس گرما یا سرما در انسان فعال می شود. و سپس فرامین لازم به اندام های اصلی دفاع کننده بدن منتقل می گردد. عمده ترین این اندام ها، جدار رگ ها، غدد تعریق و غده فوق کلیوی می باشند.

۲- مکانیسم گردش خون

در مکانیسم گردش خون، پس از در یافت فرامین لازم از هیپوتالاموس، مکانیسم مربوطه  فعال می گردد. در محیط های گرم جدار رگ ها گشاد گردیده و حرکت رگ به سمت پوست تسهیل می شو (Vaso Dilation) بدین مفهوم که خون بیشتری در مبادلات انرژی حرارتی به محیط فیزیکی، در معرض هوا قرار می گیرد. در محیط سرد فرامین به شکل معکوس صادر شده و جدار رگ ها تنگ می شود و به عمق هدایت می گردند (Vaso Constriction)

3- تعریق و تبخیر مکانیسم

مکانیسم تعرق در محیط های گرم بسیار حیاتی و موثر است. در سطح بدن انسان غدد تعریق از یک توزیع نرمال برخوردار هستند. به طوری که در هر سانتی متر مربع بدن حدودا ۸۰ تا ۱۸۰ غده تعریق وجود دارد. منظور از غده تعریق، غددی است که در سطح باز بدن فعال می گردند از نظر فیزیکی هر لیتر عرق که از بدن تبخیر می گردد قابلیت خنک کنندگی ۶۸۰ کیلو کالری را دارا می باشد. در محیط های مرطوب که رطوبت نسبی بالاتر از ۷۰ درصد می باشد، عمل تبخیر نقش خود را از دست می دهد و از دایره تدافعی بدن خارج می گردد. بهترین شرایط محیطی برای انسان در رطوبت ۴۰ تا ۵۰ درصد می باشد و در زیر ۳۰ درصد هوا به خشکی تمایل پیدا می کند. میزان تعریق انسان بسته به تطابق وی با محیط های گرمایی متغیر است.

در صورتی که که انسان با محیط خود تطابق یا فته باشد (Acclimatized) این قابلیت را دارد که تا سقف یک لیتر در ساعت و یا ۶ تا ۸ لیتر در یک شیفت ۸ ساعته کار تعریق نماید (Sweeting). در صورتی که فرد تطابق نیافته باشد حد مجاز تعریق برای وی تا 0.8 لیتر در ساعت خواهد بود. اگر فرد تا یک لیتر عرق کند اثرات جلدی در و ی ایجاد نمی شود و قابل تحمل است حال اگر میزان تعریق به 1.5 لیتر بالغ گردد حجم خون در گردش کاهش یافته و منجر به بروز علائم و آثاری از قبیل افزایش شدید ضربان قلب، تشنگی و بروز ناراحتی های شدید گرمایی می شود. در صورتی که ۲ تا ۴ لیتر در ساعت تعریق صورت پذیرد کارایی فرد کم شده، خستگی و عوارض بسیار شدیدی گریبان گیر فرد می شود. برای جلوگیری از تهی شدن آب بدن چنین افرادی باید افراد در فواصل زمانی ۳۰ دقیقه ایی آب  بنوشند. در صورت تداوم تعریق و جایگزین نشدن آب، آب میان بافتی نیز که به صورت ذخیره در کنار سلول ها می باشد کشیده می شود و علائمی از قبیل چروک شدن پوست، خشکی زبان و دهان و گود رفتن چشم ها به وجود می آید.

به هنگام تعریق املاح مختلفی وجود دارند که دفع می شوند. شاخص ترین این املاح، سدیم می باشد و میزان دفع تابع تطابق فرد با محیط های گرمایی است. اگر فردی با محیط گرم تطابق پیدا کرده باشد به طور متوسط بین ۱ تا ۲ گرم نمک در هر ساعت دفع می کند و در صورتی که تطابق نیافته باشد این میزان به ۳ تا ۵ گرم بالغ می گردد. از دست رفتن املاح سدیم به میزان زیاد به عنوان یک عامل مهم در بروز استرس هاس گرمایی شناخته شده است.

دفع نمک از راه ادرار هم صورت می پذیرد و وجود نمک در ادرار می تواند به عنوان یک معیار تشخیص خوب در خصوص نقصان نمک در بدن تلقی می شود. به تعبیری اگر مقدار نمک در ادرار کمتر از ۳ گرم در لیتر گردد، فرد دچار کمبود نمک می گردد. کاهش نمک در بدن باعث بروز عارضه مهم کرامپ عضلانی است. حال اگر فرد به علت کار در محیط های گرم به مقدار زیاد تعریق نماید و جهت جایگزینی مواد از دست رفته فقط از آب استفاده نماییم مکانیسم های هورمونی بدن را دستخوش اشتب اه می نماید، لذا آب زیادی از بدن وی دفع می شود، املاح موجود در بدن رقیق تر می گردند و عوارض با شدت بیشتری خود را نشان می دهند.

۴- مکانیسم هورمونی

در مکانیسم هورمونی، غدد فوق کلیوی دارای ترشحاتی هستند که مقدار آب و املاح را کنترل می نمایند.

هورمون ضد ترشح ادرار (ADH) و  وازوپرسین مسئولیت کنترل دفع آب بدن را دارا می باشد.

هورمون آلدوسترون مسئولیت کنترل املاح بدن به خصوص سدیم را بر عهده دارد.

هورمون ضد ادرار با ترشح خود در شرایط گرمایی ، قابلیت جذب آب را از طریق غدد تعریق و نیز مجاری کلیوی بالا می برد و حجم ادرار کم می شود.

چنین مکانیسمی توسط هورمون آلدوسترون بر روی املاح بدن ایجاد می شود. با مصرف آب بدون املاح، مکانیسم  ADH متوقف می گردد و آب در اطراف سلول سبب رقیق سازی املاح می گردد. لذا مقادیر بیشتری ادرار حاوی املاح دفع می گردد و در موارد پیشرفته عارضه از دست رفتن مفرط آب بدن (Dehydration) بوجود می آید. وجود آب در اطراف سلول های عضلانی باعث نفوذ آب به درون فیبرهای عضلانی گردیده و اسپاسم های شدیدی را به دنبال دارد.

_{بيماري هاي ناشي از گرما:}

1. _{گرمازدگی Heat Strok}
2. _{سنکوپ ناشی از گرما Heat Syncope /Shock}          
3. _{خستگی گرمایی Heat Exhaustion}                 
4. _{کرامپ گرم Heat cramp}                       
5. _{بثورات جلدی ناشی از گرما  Heat Rashes}

_{گرمازدگي (Heat Stroke)}

این عارضه در اثر بالا رفتن دمای عمقی بدن ار حد 40.5 درجه سانتی گراد به بالا ایجاد می گردد که علت آن تاثیر گرما بر مکانیسم عصبی تحریک غدد عرق می باشد که در اثر آن ناراحتی های مغزی، از دست رفتن هوشیاری، کوما و نهایتا مرگ حادث می شود. فرد مبتلا دارای پوست گرم و خشک است و تنها راه برخورد با چنین فردی سرد کردن سریع وی حتی با غوطه ور کردن او به درون آب خنک و یا پتوی خیس در کنار جریان هوا می باشد. در فرم ضعیف تر این حالت غدد تعریق تا حدی فعالیت داشته لذا این فرم بیماری به نام هایپر پیروکسی گرمایی معروف است.

علائم گرمازدگی علاوه بر پوست گرم و خشک به عنوان یک علامت برجسته عبارتست از رنگ پریدگی، اختلالات تنفسی، افزایش نبض، تشنج، سرگیجه و تشنگی. در این بیماری بی آبی بدن، سابقه بیماری های قلبی و عروقی و نداشتن لباس مناسب تشدید کننده عارضه است.

سنکوب ناشی از گرما (Heat Syncope /Shock)

در خصوص بروز شوک نکته حائز اهمیت کم شدن میزان اکسیژن لازم برای مغز است که فرد را یکباره بیهوش می کند. در خصوص بیماری های ناشی از گرما نوع شوک از گروه کاهش حجم خون می باشد. بدین صورت که در محیط گرم رگها از عمق به سطح آمده و گشاد می گردند. لذا حجم خون در گردش از نسبت حجمی بیشتری در سطح برخوردار می شود و برعکس نسبت حجمی کمتری ر ا در عمق حفظ می نماید. کم شدن حجم خون در عمق اعمال حیاتی اندام های بدن را (به ویژه مغز) تحت الشعاع قرار می دهد بنابراین اکسیژن کمتری به مغز می رسد و شوک گرمایی حاصل می شود.

خستگی گرمایی (Heat Exhaustion) 

این عارضه مرحله قبل از کرامپ است و دارای دو منشاء می باشد: یکی از دست دادن آب بیش از حد و دیگری از دست دادن املاح بیش از حد از راه تعریق دمای عمقی بدن در این حالت از 37.5 تا  38.5 درجه سانتیگراد بیشتر نمی شود که با رعایت آب و املاح به موقع به بدن، عارضه پیشگیری یا درمان می شود.

کرامپ گرم (Heat cramp)

در خصوص عارضه فوق که غالبا در ناحیه دست ها، کتف، شکم و کمر رخ می دهد، انقباض شدید عضلانی ایجاد می گردد و درمان آن صرفا استراحت مطلق و رساندن آب و املاح برای جبران عارضه است.

بثورات جلدی ناشی از گرما (Heat Rash)

این عارضه در اثر بسته شدن مجاری غدد عرق و حبس عرق در درون آنها است  (میلر قرمز) که با واکنش های تورمی همراه است. با نظافت پوست و استفاده از مواد یا محلول های خشک کننده می توان از بروز عفونت های ثانوی جلوگیری نمود.

دانلود پاورپوینت در لینک زیر: