بیماری ها و عوارض ناشی از گرما
بیماری ها و عوارض ناشی از گرما
بیماری ها و عوارض ناشی از گرما
فرمت:Pdf تعداد صفحات: 10
پيشگفتار:
با توجه به ماهيت فرايندهاي پالايشي كه نياز مبرم به منابع گرمايي جهت توليد برشهاي (محصولات ) نفتي از نفت خام دارند همچنين اشتغال برخي از كاركنان در مناطق گرمسيري و يا در فصول گرم سال در فضاهاي باز در معرض گرماي ناشي از منابع مصنوعي و طبيعي قرلر گرفته و پتانسيل ابتلا به عوارض ناشي از گرما برايشان وجود دارد لذا مجموعه حاضر با هدف آشنايي كاركنان با :
- عوارض و بيماريهايي كه ممكن است در اثر كار در محيط هاي گرم ايجاد گردد.
- روشهاي پيشگيري و كنترل عوارض و آسيبهاي احتمالي ناشي از گرما .
تهيه شده است .كه انتظار مي رود با مطالعه و بكار گيري آن توسط كاركنان در معرض مواجهه، اين مديريت به هدف والاي خويش يعني حفظ و صيانت از نيروي كار نائل آمده و با آسايش و رفاه نيروي كار باعث افزايش بهره وري گردد.
اين مجموعه حاوي مطالبي است جهت آشنايي كاركنان با عوارض ناشي از كار در گرما و عوامل مؤثر بر اختلالات و عوارض ناشي از گرما و روشهاي كنترل و پيشگيري از عوارض گرما .
فهرست:
-
مقدمه
-
هدف
-
عوارض ناشی از کار در گرما
-
گرمازدگی
-
ضعف گرمایی
-
عرق جوش
-
غش ناشی از گرما
-
کرامپ (انقباض دردناک عضلات)
-
خستگی گرمایی
-
عوامل موثر بر اختلالات و عوارض ناشی از گرما
-
روشهای پیشگیری و کنترل گرما
مقدمه :
گرماي موجود در محيط كار از منابع مختلفي ايجاد مي گردد كه مي تو ان از وسايل و ماشين آلات گوناگون، فرايندهاي توليد ، تابش خورشيد ، وسايل روشنايي مصنوعي ، انسان و شرايط جوي خارج از محيط كار نام برد .
هدف از كنترل گرما در محيط كار ، فراهم آوردن محيطي مناسب براي افزايش بهره وري كاركنان يا پيشگيري از وارد آمدن استرس حرارتي بر كارگران مي باشد .
نگاهي به مشاغل و فرايندهاي مختلف توليدي ، نشان مي دهد يكي از مهمترين و متداول ترين مشكلات بهداشت شغلي در محيط هاي كار ، شرايط جوي نامناسب و به عبارتي ، كار در محيط هاي گرم است ، به طوري كه اين مشكل در مشاغل مختلف اعم از مشاغل كه در محيط هاي سر پوشيده يا روباز انجام مي شود ، وجود دارد .
در صورتي كه رديف دماي محيط كار به حدي باشد كه تعادل حرارتي انسان را بهم زند ، به شاغلان فشار گرمايي ( استرس گرمايي) وارد مي شود و آنان در مقابله با فشار گرمايي ، پاسخ هاي فيزيولوژيكي نظير افزايش دماي بدن ، افزايش ضربان قلب و … را نشان مي دهند .
كه اين پاسخ ها به همراه عوامل ديگر نظير خستگي ، كم آبي بدن و … مي تواند به اختلالات ناشي از گرما ، بيماريهاي ناشي از گرما و حتي در مواردي به مرگ منجر مي شود . كه اين باعث كاهش راندمان افراد و بهره وري توليد ، از دست رفتن روزهاي كاري و تضعيف يا از دست رفتن نيروهاي كاري مي گردد .
به همين دليل آشنايي كاركنان با انواع اثرات و عوارض گرما بر بدن و راههاي پيشگيري و درمانهاي فوري آنها مي تواند به كاهش عوارض ناشي از گرما در محيط كار كمك كند .
عوامل مخاطره آميز محيطي ، شغلي و فردي ابتلا به اختلالات ناشي از گرما ، به عوامل مختلفي بستگي دارد كه وجود هر يك از اين عوامل به صورت مستقل يا توأم با ساير عوامل ممكن است با اعمال فشار گرمايي ، شرايط براي ابتلا به اختلالات ناشي از گرما را مهيا سازد .
عوامل مخاطره آميز محيطي : دماي هوا ميانگين دماي تابشي سرعت جريان هوا رطوبت نسبي .
عوامل مخاطره آميز فردي : عدم تطابق فرد مصرف ناكافي مايعات و الكتروليت ها لباس نامناسب
شرايط جسماني نامناسب ( اضافه وزن ، بيماريهاي ريوي ، ديابت ، فشار خون بالا ، ناراحتي هاي پوستي )- لباس نامناسب مصرف داروها ( آمفتامين ها فنويتازين ها ، باربيتورات ها و … ) .
عوامل مخاطره آميز شغلي : بار كاري زياد ، شيفت كار طولاني ، مواجهه همزمان با عوامل فيزيكي محيط كار ( به ويژه صدا ) و برخي از تركيبات سمي ، به كارگيري لوازم حفاظت فردي ( كه در برخي موارد باعث عدم تبادل دما و تعريق مي گردند ) ، و استفاده از پوشاك ضخيم و سنگين در زمان كار .
عوارض ناشي از كار در گرما :
كار در محيط گرم ، بدن را در معرض فشار گرمايي قرار مي دهد . اعمال اين فشار مي تواند با آثار ذهني و جسمي مختلفي همراه باشد . از جمله :
- پاسخ هاي ذهني اوليه شامل افزايش تحريك پذيري ، عصبانيت ، برافروختگي ، تغيير در خلق و خو و افسردگي و …
- پاسخ هاي جسمي شامل افزايش فعاليت قلب ، تعريق ، عدم تعادل آب و الكتروليت ، و تغيير در ميزان جريان خون سطحي .
حاصل تركيب پاسخ هاي ذهني و جسمي به صورت كاهش راندمان كار ، كاهش مهارت انجام كار ، تشديد سرعت ظهور خستگي و كاهش تمركز و در نتيجه افزايش سريع ميزان خطاها ، نشان داده مي شود .
درصورتي كه فشار گرمايي از حدود مجاز بيشتر شود ، مي تواند اختلالاتي را به شرح زير سبب گردد :
- كرامپ عضلاني ( گرفتگي عضلاني )
- تغيير در الگوي تنفس و ضربان قلب
- ضعف
- تعريق شديد
- سردرد
- جوش گرمايي ( عرض جوش )
- سرگيجه
- كاهش كارايي
لازم به ذكر است كه سردرد از اولين علائم هشدار دهنده اعمال فشار گرمايي است كه در صورت عدم آموزش مناسب كارگران و مسئولان ممكن است مورد بي توجهي قرار گيرد .
اگر مواجهه با گرما همچنان ادامه يابد ، علائم و نشانه هاي بعدي به صورت زير بروز مي كند :
- تغييرات فزاينده در الگوي تنفس
- نبض تند و شديد در ابتدا و سپس نبض تند و ضعيف
- سردرد شديد
- گرفتگي شديد و دردناك عضلات
- گيجي
- تغيير دماي پوست ( از پوستي سرد به پوستي داغ و خشك )
- توقف عمل تعريق
توقف تعريق در هر كارگري گوياي قرارگير ي او در معرض خطر جدي عوارض ناشي از گرماست .
زماني كه تعريق متوقف مي شود ، دماي مركزي بدن به سرعت افزايش خواهد يافت و درصورتي كه دماي بدن به 41 درجه يا بيش از آن برسد ، شرايط وقوع گرمازدگي فراهم شده است .
بطور كلي عوارض ناشي از گرما به دو گروه طبقه بندي مي شوند :
گروه اول عوارض خفيف است كه شامل سوختگي پوست و جوش هاي گرمايي مي باشند . جوش هاي گرمايي به علت بسته شدن دهانه غدد عرق ايجاد مي گردد .
گروه دوم عوارض شديد است و شامل پنج سندرم باليني است كه ممكن است به علت تماس با دماي محيطي بالا ، ايجاد شود . به ترتيب كاهش شدت ، اين سندرم ها عبارتند از : گرمازدگي ، خستگي ناشي از گرما ، كرامپ هاي گرمايي، سنكوپ گرمايي و اختلالات پوستي .
گرمازدگی
در گرمازدگي ، آغاز بيماري ناگهاني بوده و بيمار بيهوش مي گردد . پوست فرد بسيار گرم و خشك و نبض تند مي باشد .
اين حالت بدنبال اختلال در سيستم كنترل كننده حرارت بدن رخ داده و به صورت علائم ناتواني سيستم اعصاب مركزي ، كاهش تعريق ، افزايش درجه حرارت مركزي بدن به بيش از 41 درجه و اختلالات شديد فيزيولوژيك و بيوشيميايي تظاهر مي كند .
گرمازدگي ممكن است به دنبال : فعاليت بدني شديد در محيط گرم ، اختلال در سيستم مركزي يا محيطي تنظيم حرارت بدن ، عدم آگاهي يا ناتواني در ترك محيط گرم ، نداشتن تطابق محيطي و يا عدم كفايت افزايشبرون ده قلب به هنگام مواجهه با گرما ، حادث گردد .
وضعيت فرد به ميزان صدمه وارده به سيستم اعصاب مركزي ، كليه ها و كبد بستگي دارد . دو عضو اخير هميشه آسيب مي بينند . عوارض آسيب سلولي ناشي از گرما عبارتند از : نارسايي قلبي ، آريتمي ، گشاد شدن عروق ، كاهش فشار خون ، ادم مغزي ، نارسايي حاد كليوي ، سندرم نارسايي تنفسي بزرگسالان ، خونريزي گوارشي ، نارسايي حاد كبدي ، افزايش پتاسيم سرم ، كاهش قند خون و …
سنكوپ گرمايي : سنكوپ گرمايي از بين رفتن ناگهاني هوشیاری به علت انبساط عروق پوستي است كه به دنبال آن كاهش فشار خون مغز و سيستميك رخ مي دهد . حملات ناگهاني معمولاً بعد از فعاليت بدني و كار شديدي كه حداقل 2 ساعت در محيط گرم طول مي كشد ، ايجاد مي شود .
پوست سرد و مرطوب و نبض ضعيف است و فشار خون سيستوليك معمولاً كمتر از 100 ميلي متر بوده است .
ضعف گرمایی
علائم و نشانه هاي اين عارضه عبارتند از : سردرد ، تهوع ، سرگیجه ، ضعف ، تشنگي و تلوتلو خوردن .
خوشبختانه اين وضعيت به اقدامات درماني سريع و به موقع ، به خوبي پاسخ خواهد داد . البته به چندين دليل ضعف گرمايي را نبايد كم اهميت انگاشت ، اول اينكه غش ناشي از ضعف گرمايي ممكن است بسيار مخاطره آميز باشد ، به عنوان مثال ممكن است فرد عهده دار هدايت دستگاه يا فرآيندي باشد كه مراقبت و نظارت دائم را نيازمند است .
در اين صورت وقوع غش مي تواند موجب مخاطرات جدی جاني و مالي شود ، دوم اينكه ممكن است به واسطه غش ، صدمات و جراحات جدي به او وارد گردد ، و در نهايت اينكه برخي از علائم و نشانه هاي ضعف گرمايي مشابه گرمازدگي است و عارضه اخير به منزله فوريت پزشكي شناخته مي شود .
افرادي كه دچار عوارض ناشي از ضعف گرمايي مي شوند ، بايد از محيط گرم خارج شده و مايعات از دست رفته بدنشان جبران شود . همچنين بايد به آنها توصيه كرد به اندازه كافي استراحت كنند .
احتياط در خصوص اشتغال به كار افرادي كه داراي مشكلات قلبي بوده يا از رژيم غذايي كم نمك استفاده مي كنند بايد در مورد اقدامات لازم با پزشك مشورت شود .
عرق جوش ( جوش گرمایی )
اين عارضه يكي از متداولترين مشكلات كار در محيط هاي گرم يا گرم و مرطوب است كه به صورت بروز جوش هايي قرمز رنگ معمولاً در نقاطي كه لباس تنگ است و به واسطه تماس با بدن عرق كردن بخوبي امكان پذير نيست ، روي مي دهد . اين عارضه معمولاً در نقاطی از پوست مشاهده مي شود كه پيوسته به دليل تبخير عرق ، خيس است .
زماني كه جوش ها سطح زيادي از پوست را دربرگرفته يا عفوني شوند ، بسيار آزاردهنده خواهند بود .
در اغلب موارد با بازگشت فرد از محيط گرم به محيط خنك ، جوش ها بهبود مي يابند .
غش ناشی از گرما
علت غش ناشي از گرما ، تجمع خون در پاها ، دستها و اندام هاي انتهايي و نرسيدن اكسيژن كافي به مغز شناخته شده است و معمولاً در كساني كه با گرما تطابق نيافته و به صورت ايستاده در محيط گرم كار مي كنند ، روي مي دهد . در اين پديده ممكن است فرد هوشياري خود را از دست بدهد .
واكنش فوق اگرچه همانند واكنشي است كه در نتيجه خستگي گرمايي روي مي دهد ، اما تأثيري بر تعادل گرمايي بدن ندارد . حمله غش ناشي از گرما معمولاً به سرعت و غير قابل پيش بيني روي مي دهد ، اما حركت فرد به جاي سكون و همچنين ايجاد تطابق تدريجي در كارگر از احتمال بروز چنين عارضه اي مي كاهد .
كرامپ ( انقباض دردناك عضلات ) :
كرامپ حرارتي ممكن است در بين كساني در هواي گرم مشغول كارند ديده شود .
اين عارضه معمولاً در نيمه دوم شيفت كار بروز مي نمايد و افراد مبتلا عموماً ضعيف البنيه هستند . گاهي از اوقات علائم عمومي قبلي نظير سردرد و سرگيجه وجود دارد ولي اختصاصاً بروز درد انقباضي شديد در ماهيچه هاي بكار گرفته شده ناگهاني خواهد بود . در اكثر مواقع ، حمله از ماهيچه هاي ساق پا شروع شده و به قسمتهاي بالاي پا و شكم گسترش مي يابد و يا اينكه ابتدا در ماهيچه هاي دست و بازو و سپس در ماهيچه هاي پا و شكم
شروع مي گردد . درد بصورت متناوب بوده و هرچند دقيقه يكبار با شدت زياد فرد را مي آزارد .
اين حالت در حقيقت شكلي از مسموميت با آب است كه به دنبال آشاميدن مقدار زياد آب در پي ، تعريق شديد در محيط گرم ايجاد مي شود و منتهي به كاهش غلظت پلاسما مي گردد . آشامیدن نوشابه اي حاوي كلر و سديم ( نمك ) تنها چيزي است كه بعنوان درمان بايستي بكار رود .
تحليل قوا در اثر حرارت و گرمازدگي : تحليل قوا در اثر حرارت بهمراه از دست دادن آب و نمك بدن پيش مي آيد .
غلظت مايعات بدن تغيير چنداني نمي كند ولي كاهش حجم خون سبب بروز علائم مي گردد .
طي چند روز فرد از ضعف خستگي و سردرد شكايت دارد كه ممكن است با بي اشتهايي و استفراغ همراه باشد .
فرد با علائم نارسايي گردش خون همراه با رنگ پريدگي ، كاهش فشار خون و تعريق زياد مواجهه خواهد شد .
در حالي كه در گرمازدگي ، علائم ناشي از اختلال در تنظيم درجه حرارت و ايجاد تعادل با درجات بالاست .
شروع علائم ناگهاني است و فرد يكباره بيهوش شده و حرارت بدن وي حداقل 40.6 درجه سانتي گراد است.
خستگي گرمايي
خستگي گرمايي اگرچه جدي ترين مشكل بهداشتي ناشي از گرما نيست ، اما يكي از متداول ترين عوارض است . اين عارضه زماني روي مي دهد كه فرد تعريق زيادي نموده ، اما با وجود از دست دادن بخش زيادي از مايعات بدن ، آب به اندازه كافي ننوشيده يا نمك كافي مصرف نكرده باشد . به بيان ساده ، چنين كارگري را مي توان فردي با پوست خيس ، رنگ پريده و ضعيف توصيف كرد .
خستگي گرمايي موجب افت راندمان فعاليتهاي حسي ، حركتي ، فكري و مشاغل نظارتي مي گردد . عدم تطابق يكي از عوامل مستعدكننده ابتلا به چنين عارضه اي است .
برطرف كردن فشار گرمايي ، تنها راه درماني براي خستگي گرمايي ، پيش از رسيدن به شرايط بسيار جدي و خطرناك است . همچنين اجراي برنامه ايجاد تطابق و برنامه هاي آموزشي براي افرادي كه در محيط گرم مشغول به كار هستند ، در پيشگيري از اين عارضه مفيد خواهد بود .
عوامل موثر بر اختلالات و عوارض ناشي از گرما
گذشته از عوامل محيطي و باركاري ، عوامل متعددي بر قابليت انسان براي مقابله يا تطابق با گرما تأثيرگذارند .
بسياري از اين عوامل ممكن است نقشي كمك كننده در ابتلا به اختلالات و عوارض داشته باشند . به همين دليل توجه كافي به اين عوامل ضروري است . برخي از اين عوامل عبارتند از :
- فقدان تطابق : مربوط به زماني است كه فرد فرصت كافي جهت تطابق ندارد يا شرايط ايجاد تطابق فراهم نيست .
- وضعيت سلامتي : برخي از خصوصيات جسماني يا بيماري ها ممكن است همانند يكي از عوامل ايجاد يا تشديد كننده اختلالات و عوارض ناشي از گرما در بدن عمل كنند .
- الف) اختلالات پوستي ممكن است از يك طرف محدوديت ميزان تعريق را موجب گرديده و به تشديد اختلالات ناشي از گرما منجر شود ، از سوي ديگر در نتيجه گرما و رطوبت محيط شدت يابد .
- ب) بيماريهاي قلبي عروقي ممكن است از قابليت هاي بدن در مقابله با گرما بكاهند يا به دنبال مواجهه با گرما تشديد شوند .
- ج) ديابت كاملاً كنترل نشده ممكن است منجر به از دست رفتن آب بدن گرديده و مواجهه با گرماي بيش از حد ، موجب وخيم تر شدن حال فرد مي شود
- ه) چاقي فرد را نيازمند صرف انرژي بيشتري براي حركت مي كند و از طرفي به دليل وجود لايه هاي چربي ، ميزان دفع حرارت از بدن كاهش مي يابد . از اين رو هر دو مورد فوق بر انباشت انرژي گرمايي در بدن مي افزايند .
- تحت درمان بودن و استفاده از دارو يا مواد مخدر : اين مورد قادر است نوع پاسخ به گرما و نيز روند ايجاد تطابق را تحت تأثير قرار دهد . داروها و اقدامات درماني مختلف احتمالاً بر سيستم ها و واكنش هاي مختلف بدن تأثير مي گذارند .
- سابقه ابتلا به اختلالات ناشي از گرما : افرادي كه سابقه ابتلا به عوارض شديد ناشي از گرما دارند ، به ندرت ممكن است پس از بهبودي دچار عدم تحمل گرمايي شوند . در غالب موارد ، اختلال در سيستم دفع گرما ، عامل اصلي چنين پديده اي ذكر شده است .
روشهاي پيشگيري و كنترل گرما :
براي كنترل گرما در محيط كار ، سه روش كلي كاربردي به شرح زير وجود دارد :
- كنترل اداري
- تعديل شرايط گرمايي محيط كار
- استفاده از وسايل حفاظت فردي
پيش از كاربرد هر نوع روش كنترل ، مي بايست نوع فشار گرمايي موجود در محيط كار تعيين شود ، زيرا روش كنترل گرماي تابشي با روش كنترل گرماي جابجايي متفاوت است .
از اين رو ، افزون بر گرما ، مي بايست بار گرمايي موجود ، منبع گرما و ميزان گرماي محيط و نوع كاري كه كارگر انجام مي دهد ، مشخص گردد . به طور كلي ، ممكن است يك روش كنترل خاص در يك محيط رضايت بخش باشد ولي در بسياري موارد لازم است تركيبي از روشهاي گوناگون كنترل بكار بسته شود .
- 1- روش اداري براي كاهش فشار گرمايي :
الف- كاهش فعاليت جسماني : كاهش فعاليت جسماني كه كارگر بايد در محيط گرم انجام دهد ، يكي از روشهاي كنترلي است . اگر فعاليت بدني كارگر كم شود ، ميزان سوخت و ساز پايين آمده و در نتيجه كارگر كمتر به تنش گرمايي دچار مي شود .
ب- تغيير تماس كارگر با گرما : افزون بر كاهش فعاليت جسماني مي توان تغييراتي در تماس كارگر با گرما ايجاد نمود .
- يكي از روشها ، ايجاد برنامه منظم كار و استراحت براي راحتي كارگر مي باشد ، اين كار به وسيله اختصاص دادن مكان هاي استراحت تكميل مي گردد . در اين مكان ها درجه حرارت هوا بايد به وسيله تهويه مطبوع پايين تر از 24 درجه سانتي گراد نگه داشته شود .
- روش ديگر ، تدوين برنامه كار براي مشاغلي كه در محيط گرم انجام مي شوند ، مي باشد . در صورت امكان ، فرايند گرمازا بايد در اوقات خنك تر روز انجام پذيرد ، در اين صورت بار گرمايي محيط كم مي شود .
- تهيه آب خنك با درجه حرارت 10 الي 15 درجه سانتي گراد در نزديكي محل كار براي كاهش احتمال از دست دادن آب و الكتروليت ها كه نتيجه آن عوارض ناشي از گرما است و آبخوري بايد در نزديكي محل كار باشد. با تهيه آب آشاميدني حاوي 0.1 درصد نمك محلول ، امكان ايجاد كرامپ هاي گرمايي به طور قابل توجهي كاهش مي يابد . اين روش بر استفاده از قرص هاي نمك برتري دارد .
پ) معاينات كارگران : برخي افراد نسبت به گرما حساسيت بيشتري دارند كه اين امر خود مي تواند سبب بروز ناراحتي هاي ناشي از گرما در اين افراد مي شود . از اين رو ، به منظور شناسايي افراد حساس ، معاينات پيش از استخدام كارگراني كه بايد در محيط گرم كار كنند ، الزامي است . برخي از بيماريها مانند بيماريهاي قلبي و عروقي و شرايط مناسب عمومي بدن داراي اهميت اند . همچنين در هنگام معاينات دوره اي بايد تغييراتي كه گرما در شرايط جسماني كارگر ايجاد كرده و ميزان اثرات زيان آور گرما بر روي كارگر تعيين شود .
ت) آموزش كارگران : پيش از اينكه كارگر در محيط گرم مشغول بكار شود ، بايد آموزش و مهارت هاي لازم در مورد محيط كار به او داده شود و كارگر نسبت به خطراتي كه در محيط كار متوجه اوست كاملاً آگاه باشد و مطالبي كه مي بايد به كارگر آموزش داده شوند عبارتند از :
- كنترل اداري
- اثرات سازش با محيط گرم .
- نياز به جبران آب از دست رفته .
- نياز به جبران نمك .
- تشخيص علايم و درمان بيماريهاي ناشي از كار در محيط گرم .
- اثرات الكل ، كم خوابي ، بيماريها و … بر روي تحمل گرما .
- لباس مناسب جهت كار .
- نياز به استراحت لازم براي دوري از محيط گرم .
با شركت در برنامه آموزشي ، افراد با خطراتي كه در تماس با فشار گرمايي وجود دارد ، آشنا مي شوند .
ث) سازش كارگران با گرما : مطالعات بسياري نشان داده است كه برنامه مناسب سازش ، باعث كاهش تنش گرمايي در ميان كارگران صنايع گرم مي شود . به طور كلي ، به يك برنامه دو هفته اي سازش نياز است .
در طول دوره كارگر بتدريج با محيط گرم تماس پيدا نموده و تطابق هاي فيزيولوژيك در بدن او براي كاهش تنش هاي گرمايي به وجود مي آيد . مركز تحقيقات ملي بهداشت و ايمني شغلي آمريكا ، يك دوره شش روزه را براي سازش با گرما توصيه مي كند به گونه اي كه در روز نخست كارگر با 50 درصد بار گرمايي و ميزان كار در تماس مي باشد .
9- تعديل شرايط گرمايي محيط كار :
الف) تعديل در گرماي محيط كار با كنترل گرماي جابجايي : يكي از بهترين روشهاي كنترل تماس در محيطي كه كارگر با گرماي جابجايي مواجهه است جدا كردن كارگر و قطع تماس با عامل زيان آور است .
روشهاي گوناگوني براي جلوگيري از تماس كارگر با گرماي جابجايي وجود دارد . اين روشها بر پايه نوع كار مورد استفاده قرار مي گيرند و عبارتند از :
ب ) تهويه عمومي ( ترقيقي ) : در بسياري اوقات كه بار گرمايي جابجايي وجود دارد كاربرد تهويه عمومي براي كاهش فشار گرمايي سودمند است . جريان گردشي هوا توسط بادبزن هاي خنك كننده موجب كاهش گرماي جابجايي در محيط كار مي شود . با اين وجود ، لازم به يادآوري است كه هرگونه جريان گردشي هواي محيط كار دماي هوا را كاهش نمي دهد . اگر دماي محيط بيش از 35 درجه سانتي گراد باشد ،
جريان هوا نه تنها موجب افزايش دفع گرما از بدن نمي شود ، بلكه كاهش گرما در محيط را نيز سبب نمي گردد . در محيط هايي كه گرماي جابجايي وجود دارد به دليل اينكه هواي گرم به بالا صعود مي كند و از طريق هواكش ها در سقف به بیرون فرستاده مي شود ، مي توان توأماً با تهيه هوا از خارج محيط كار ، خنك كنندگي موثرتري ايجاد كرد . البته هواي بيرون مي بايست دمايي پايين تر از دماي هواي محيط كار داشته باشد تا بار گرمايي در محيط كار را كم كند .
حذف گرماي هواي محيط كار : در موارد خاص كه هواي بيرون به اندازه كافي براي خنك كردن محيط سرد نمي باشد ، بايد هواي بيرون را سرد نمود . اين كار را مي توان با خنك كردن هوا به وسيله آب يا سرد نمودن به وسيله دستگاه سردكننده انجام داد . خنك كردن هوا به وسيله آب يا سرد نمودن به وسيله دستگاه سرد كننده انجام داد . خنك كردن به وسيله آب ، توسط عبور هوا از ميان آب فشانها انجام مي گيرد .
در اين روش انرژي گرمايي لازم براي تبخير آب از هوا گرفته مي شود به اين ترتيب هوا خنك مي گردد ، البته سرد كردن به وسيله دستگاههاي سردكننده معمولاً هزينه گزافي را ايجاد مي كند .
الف) حفاظت در برابر شرايط آب و هوايي : شرايط آب و هوايي محل كارخانه مي تواند به بار گرمايي محيط دروني كارگاه اضافه كند . تابش خورشيد ، گرماي محيط و رطوبت هوا مي توانند سبب افزايش فشار گرمايي شوند .
استفاده از شيشه هاي بازتاب كننده در پنجره ها مي تواند به گونه اي موثر موجب كاهش دماي تابشي در محيط كار شود . افشاندن آب بر روي سقف كارگاه مي تواند باعث تبخير و در نتيجه كاهش دماي سقفگردد . افزون بر اينها ، عايق گذاري كافي در ديوارها و سقف مي تواند نتيجه اي مطلوب دهد .
ب) تعديل در گرماي محيط با كنترل گرماي تابشي :
يكي از منابع اصلي فشار گرمايي در صنايع ، گرماي تابشي است . به طور كلي ، سه روش كاربردي در كاهش بارگرمايي تابشي وجود دارد :
- كاهش ميزان گرماي تابشي : براي كاهش بار گرمایی تابشي مي توان منبع تابش را عايق گذاري نمود . يك ماده هادي گرما مي توان در بدنه خارجي جسم قرار داد تا باعث كاهش گرماي تابشي شده و آنرا تبديل به گرمايي كند كه بتواند به شكل جابجايي خارج گردد . به اين منظور لازم است كه سطح خارجي منبع تابش را به وسيله يك شبكه حاوي آب پوشش داد به گونه اي كه آب در داخل شبكه در حال گردش باشد و انرژي گرماي تابشي را جذب نموده و آن را به بيرون انتقال دهد .
- حفاظ براي كنترل گرماي تابشي : اين روش يكي از راههاي موثر در كنترل گرماي تابشي است . به وسيله كاربرد حفاظ بين كارگر و منبع تابش ، از انتشار پرتو مادون قرمز در محيط جلوگيري مي شود . چون گرماي تابشي در يك خط مستقيم سير مي كند و به اين علت مهم است كه حفاظ در محلي مناسب بين كارگران و منبع قرار داشته باشد . دو نوع حفاظ گذاري قابل اجرا مي باشد .
الف : حفاظ بازتابي
ب : حفاظ جذبي
در حفاظ بازتابي از ورقه هاي براق بازتاب دهنده پرتو تابشي استفاده مي شود و در حفاظ جذبي از ورقه هايي كه با رنگ سياه مات رنگ آميزي شده ، استفاده مي گردد .
استفاده از وسايل حفاظت فردي :
برخي مواقع كه كارگر مجبور است در محيط گرم براي انجام كارهايي مانند تعميرات يا نگهداري به انجام وظيفه بپردازد ، استفاده از وسايل حفاظت فردي انتخابي مناسب مي باشد زيرا ممكن است استفاده از يك حفاظ ثابت امكان پذير نباشد . اما اين وسايل ( كه شامل لباس ، دستكش ، نقاب و … كه بازتاب دهنده گرماي تابشي مي باشند ) در برخي مواقع باعث محدوديت در حركت و تنفس مي شود و همچنين از تبخير عرق بدن و در نتيجه خنك شدن از اين طريق جلوگيري مي كنند . در نتيجه كارگر تنها براي مدتي كوتاه قادر به استفاده از اين وسايل مي باشد . در جاهايي كه به تماس طولاني نياز باشد يا كاهش گرماي جابجايي اضافي لازم است مي توان از لباسهاي سردشونده استفاده كرد . خنك كردن در اين لباسها با عبور هواي سرد فشرده در ميان دو جدار لباس انجام مي شود . ولي اين نوع لباس محدوديت زيادي براي فعاليت ايجاد مي كند و فقط براي مواقع اضطراري سودمند است . از ديگر وسايل حفاظت فردي مي توان به پيش بندهاي بازتاب كننده ، دستكش ، كلاه و حفاظ صورت اشاره كرد .
توجه :
در صورت بروز كرامپ گرمايي : ابتدا شخص را از محيط گرم دور نموده و سپس ب ه او مايعات نمك دار خوراينده شود و در صورت لزوم بايد تزريق داخل وريدي انجام داد . جهت پيشگيري در مشاغلي كه خطر كرامپ گرمايي وجود دارد ، قرص هاي نمك يك گرمي در كنار آب سردكن ها ، جهت استفاده كارگران قرار داده شود .
در صورت بروز گرمازدگي : در آغاز بايد پوست را سريع خنك نمود و آن را مرطوب نگه داشت . براي اين كار فرد را در ملحفه يا حوله مرطوب و سرد قرار داده و يا بدن وي را با اسفنج خيس ، مرطوب نموده و يا شخص را درون آب سرد غوطه ور ساخت . ( اغلب مرگ ها در گرمازدگي در 24 ساعت اوليه رخ مي دهد ).
در صورت بروز سنكوپ گرمايي : خوابانيدن بيمار به پشت، خنك كردن آن و تجويز مايعات . بيماري هاي زمينه اي بايد بررسي و درصورت نياز درمان گردند.
در صورت بروز عرق جوش : به منظور جلوگيري از عفونت ، پوست را خشك و تميز نگه داريد ، لباس نخي و آزاد به تن كنيد ، دوش آب خنك و تهويه هوا بسيار موثر است ، استفاده از برخي پمادها احتمالاً در كم كردن خارش مفيد خواهد بود .
دانلود توضیحات بالا:
بیماری ها و عوارض ناشی از مواجهه با گرما
حتما بخوانید:
⇐ ارزیابی گرما در محیط های کار
منبع: بهداشت حرفه ای
منابع و مؤاخذ:
- گلبابايي فريده. تيرگر،آرام. علي محمدي، ايرج.بهداشت شغلي در محيط هاي گرم .انتشارات دانشگاه تهران
- قضايي ، صمد .بيماريهاي ناشي از عوامل فيزيكي محيط كار . انتشارات دانشگاه تهران
- احمد زاده ، علي .گرما و سندرم هاي باليني گرمازدگي، انتشارات جهاد دانشگاهي اهواز
- گلبابايي، فريده ، اميدواري ، منوچهر، انسان و تنشهاي حرارتي محيط كار ، انتشارات دانشگاه تهران
- Training Guide , Heat, WW.cdc.gov,1994.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)