جزوه سم شناسی دکتر رحیمی نژاد

جزوه سم شناسی دکتر رحیمی نژاد

تعريف سم شناسي :

علم مطالعه سموم

اخيرا همه مواد شيميايي را بررسي ميكنند و فقط محدود به بررسي مواد سمي نمي شود.
در سم شناسي مدرن كليه اثرات نامطلوب ناشي از مواد زنوبيوتيك ( xenobiotic ) بررسي مي شود.

تعريف مواد زنوبيوتيك:

1. مواد و تركيبات خارجي
2. تركيباتي كه در بدن نقش مهمي ايفا نمي كنند (سرب،كادميوم) يعني اثرات نامطلوب دارد ولي نقش بيولوژيكي خاصي ندارد.
3. موادي كه در ساختار سلول موجودات زنده وجود ندارند.

Toxin: تركيباتي كه توسط ميكرو ارگانيسم ها ، گياهان و ساير موجودات زنده توليد مي شوند.
Toxicant: ماده شيميايي كه توسط انسان ساخته مي شود يا توسط انسان از طبيعت استخراج مي شود.

انواع توكسين:

1. فيتو توكسين (Phito toxin): توكسين هايي كه توسط گياهان تولي ميشوند.
2. Zoo toxin: توكسين هايي كه توسط حيوانات توليد مي شوند.
3. Bacteria toxin: توكسين هايي كه توسط باكتري ها توليد مي شوند.

فعاليت هايي كه متخصصين سم شناسي انجام مي دهند:

1. شناسايي مكانيسم هايي كه طي آن مواد شيميايي اثراتشان را نشان مي دهند.
2. تعيين اثرات نامطلوب ماد شيميايي
3. توليد موادي كه خطرات يا سميت كمتري دارند را توليد مي كنند.
4. تعيين حدود مواجهه مجاز
5. توليد داروهاي ايمن تر
6. تعيين رابطه دوز – پاسخ براي مواد شيميايي

دسته بندي متخصصين سم شناسي:

descriptive toxicologist -1 متخصصيني كه در زمينه سم شناسي توصيفي كار مي كنند. فعاليت هاي اين گروه شامل:

1. تعيين اثرات نامطلوب ناشي از ماد شيميايي مثلا سيليس كه روي دستگاه تنفس اثر ميگذارد.
2. تعيين متابوليت هاي ماد شيميايي ، يعني ماده وقتي وارد بدن ميشود به چه ماده اي تبديل ميشود.
3. تعيين راههاي جذب ودفع ماد شيميايي و توزيع آن در بدن.
4. تعيين رابطه دوز – پاسخ

Research or mechanistic toxicologist -2: متخصصيني كه در حوزه تعيين مكانيسم هاي ايجاد سميت كار مي كنند يعني وقتي تركيب وارد بدن ميشود مكانيسم ايجاد سميت را بررسي مي كنند

applied toxicologist -3: در حوزه سم شناسي كاربردي فعاليت مي كنند و كساني اند كه كاربرد سموم در محيط هاي صنعتي ، محيط زيست و … و اثرات ناشي از اين كاربرد را بررسي مي كنند.

انواع زير شاخه هاي اين گروه شامل :

• Occupational toxicology: سم شناسي شغلي (با هدف ايمن كردن محيط كار و تامين سلامت كارگر)
• Forensic toxicology: سم شناسي جنايي (پزشكي قانوني)
• Clinical toxicology: سم شناسي باليني (راههاي پيشگيري و درمان مسموميت را بررسي كرده و داروهاي مناسب را تهيه مي كنند.)

4- Environmental toxicology

Exposure: مواجهه يا در معرض قرار گرفتن.

انواع مواجهه از نظر زمان:

1.  مواجهه حاد (acute) زمان مواجهه كمتر از 24 ساعت و معمولا يك يا چند بار در زمان هاي كوتاه اتفاق مي افتد.
2. مواجهه تحت حاد (sub acute) مواجهه تكراري از چند روز تا يك ماه
3. مواجهه تحت مزمن (sub chronic) مواجهه تكراري از يك ماه تا سه ماه
4. مواجهه مزمن (chronic) مواجهه اي كه بيشتر از سه ماه باشد.

Dose: مقداري از ماده شيميايي كه جهت مصرف موجود زنده در يك فاصله زماني خاص در نظر گرفته شده است. مثل: داروهاي (mg به ازاي هر حيوان يا mg به ازاي يك زمان خاص)

Dosage: مقدار mg يك ماده شيميايي به ازاي يكي از ويژگي هاي موجود زنده مثل وزن يا سطح بدن در نظر گرفته شده است  (mg/m2 ، mg⁄kg)

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• انواع دزها و رابطه دز – پاسخ

• تعیین سطح LD50 ترکیب سمی (Lethal Dose for 50 Percent)

• Lethal Concentration) LC50)

• مقایسه سمیت چند ماده با هم

• محاسبه حریم اطمینان (Marginal of safety)

• تخمین دوز انسانی ایمن (OEL) یا دز انسانی مجاز از روی نتایج مطالعات حیوانی

• بررسی انواع سوالات مربوط به دزها

• جذب و بیوترانسفورماسیون

• ضریب توزیع

• پایش بیولوژیکی مواجهه با مواد شیمیایی محیط کار

• عوامل يا فاکتورهای موثر بر دز دریافتی بدن

• مثالی از پایش بیولوژیکی هوای بازدمی

• سم شناسی حلال های آلی ( Toxicity of organic solvents)

• سم شناسی افت کش ها ( Pesticide toxicology )

•  و …

این جزوه در 53 صفحه و به صورت تایپ شده تهیه شده است که در زیر به صورت مستقیم می توانید دانلود کنید.

حتما بخوانید:

⇐ سم شناسی دکتر آذری

⇐ جزوه سم شناسی دکتر نقاب

⇐ سم شناسی دکتر مهدی جهانگیر بلورچیان

⇐ جزوه سم شناسی دکتر نقاب (تایپ شده)

⇐ جزوه سم شناسی دکتر شاه طاهری