جزوه ارگونومی دکتر نائینی و دکتر فرشاد

جزوه ارگونومی دکتر نائینی و دکتر فرشاد

اصول ارگونومی و تطابق شرایط کار با کارگر

فرمت: pdf  تعداد صفحات: 16

فهرست:

• اهداف درس
• بیان مسئله
• اهداف و دامنه عملکرد ارگونومی
• زیر گروه های علم ارگونومی
• سیستم انسان – ماشین
• تعیین رژیم های کار به استراحت
• ایستگاه های کار (Work Station)
• آنتروپومتری (Anthropometry)
• بررسی صدمات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار
• عوامل خطر بروز عوارض اسکلتی – عضلانی
• حمل دستی کالا
• حالاتی که در بلند کردن بار دستی، رخ می دهد
• فیزیولوژی کار (Work Physiology)
• پیشنهادها
• خلاصه
• منابع

ارگونومی: علم اصلاح و بهینه سازی محیط، مشاغل و تجهیزات است به گونه ای که متناسب با محدودیت ها و قابلیت های انسان باشند.

اهداف درس پس از یادگیری این مطالب، فراگیرنده قادر خواهد بود به پرسش های زیر پاسخ دهد:

• ارگونومی چیست؟
• حیطه های ارگونومی چه مواردی را شامل می شود؟
• سیستم انسان – ماشین دارای چه عوامل و فاکتورهایی است؟
• چگونه می توان با کاربرد سیستم انسان – ماشین، ریسک فاکتورهای شغلی را کشف نمود؟
• آنتروپومتری چیست و چه کاربردهایی در کاهش صدمات جسمانی دارد؟
• ویژگی های ایستگاه های کار ایستاده و نشسته از منظر ارگونومی چه هستند؟
• روش صحیح حمل دستی بار چیست؟
• حد توصیه وزنی بار را چگونه می توان محاسبه نمود؟

بیان مسئله

کمتر فعالیتی را می توان یافت که عاری از هر گونه عامل تهدید کننده ای باشد. از این رو حفظ صیانت نیروی انسانی به عنوان رسالتی مهم مطرح می گردد و در این بین بخش عمده مواردی که سلامت جسمی و روحی کاربران را به خطر می اندازد مربوط به شرایط ارگونومی (مهندسی فاکتورهای انسانی) محیط های کار می باشد.

ارگونومی (Ergonomia) از نظر لغوی به معنای قوانین، اصول و همچنین مطالعه کار می باشد. در حقیقت واژه «ارگو» به معنی کار و واژه «نومی» به مفهوم قوانین و اصول، آمده است. ارگونومی از تطابق هرچه بیشتر شرایط محیط کار با اپراتور سخن می گوید. در این کتاب، ارگونومی را اینگونه تعریف شده است: “علم اصلاح و بهینه سازی محیط، مشاغل و تجهیزات، به گونه ای که متناسب با محدودیت ها و قابلیت های انسان باشند”. با توجه به این تعریف، مشخص می گردد که دامنه عملکرد این علم می تواند بسیار وسیع باشد.

اهداف و دامنه عملکرد ارگونومی:

مهم ترین اهداف ارگونومی عبارتند از:

الف) ایمنی – بهداشت
ب) تولید – بهره وری

این علم از یک سو به سلامت افراد می اندیشد و از سوی دیگر کارآمد بودن و بهره وری سیستم ها را در فعالیت های متنوع صنعتی یا غیرصنعتی به طور دقیق، مد نظر دارد. با عنایت به آن چه تاکنون ذکر شده و اهداف مزبور، بخشی از حیطه های عملکردی ارگونومی را می توان به شرح زیر دانست:

1. بررسی میزان توانمندی شاغلین با توجه به نوع کار و انرژی مصرفی
2. مطالعه ابعاد فیزیکی بدن (آنتروپومتری) و کاربرد این دسته از اطلاعات در طراحی ایستگاه های کار
3. طراحی ارگونومیک ابزارهای دستی
4. طراحی ایستگاه های کار نشسته، ایستاده، نشسته – ایستاده
5. آنالیز سیستم انسان – ماشین
6. بررسی های روانشناختی از دیدگاه نحوه ارتباط بین افراد و سیستم
7. تعیین رژیم های کار و استراحت (زمانه ای استراحت و مدت انجام کار)
8. بررسی روش های حمل دستی کالا و طراحی خطوط بسته بندی و بارگیری دستی
9. بررسی صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار
10. آنالیز وضعیت های بدنی در حین انجام فعالیت
11. بیومکانیک شغلی
12. بررسی عوامل محیطی مرتبط با افراد
13. طراحی محصولات متناسب با نیاز افراد

آن چه که ذکر شد بخشی از موضوعاتی است که از دیدگاه ارگونومی، قابل بررسی و ارزیابی می باشد، و در صفحات بعد، نکاتی در مورد برخی از آنها به اختصار ذکر می شود. شایان ذکر است که با عنایت به تنوع عملکرد و گستره وسیع حیطه ها در ارگونومی، این علم به پنج زیر گروه، به قرار زیر دسته بندی شده است:

زیر گروه های علم ارگونومی (شکل 1)

1. ارگونومی خرد (Micro-Ergonomics)
2. ارگونومی محیطی (Environmental Ergonomics)،
3. ارگونومی کلان (Macro-Ergonomics)
4. ارگونومی شناختی – ادراکی (Cognitive Ergonomics)
5. ارگونومی اجتماعی – فرهنگی (Cultural/Social Ergonomics).

شکل ۱- زیرگروه های ارگونومی

هر یک از این موارد، بخش های خاصی از ارگونومی را پوشش میدهند. برای نمونه طراحی ایستگاه های کار (Work station) نشسته یا ایستاده مبتنی بر داده های ابعادی بدن از موضوعات میکرو ارگونومی محسوب می شود.

عواملی چون صدا (Noise)، ارتعاش (Vibration) و استرس های گرمایی در ارگونومی محیطی مورد بررسی قرار می گیرد.

مسائل مرتبط با تعامل تکنولوژی و ویژگی های اجتماعی کاربران و همچنین حوزه های مدیریتی، در ارگونومی کلان، مورد دقت قرار می گیرد. ادراک علائم و نشانه ها از مباحث ارگونومی شناختی است. ویژگی های اجتماعی افراد در ارگونومی اجتماعی – فرهنگی طرح می شود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ جزوه ارگونومی دکتر رضا غلام نیا

⇐ جزوه ارگونومی در محیط کار دکتر حمید رضا حیدری

⇐ جزوه ارگونومی مصطفی جعفری

⇐ جزوه دوره آموزشی ارگونومی