تبدیل ضایعات کارخانجات مواد غذایی به منظور تولید ورمی کمپوست

تبدیل ضایعات کارخانجات مواد غذایی به منظور تولید ورمی کمپوست

كرم هاي خاكي از موجودات بسيار مفيد خاك در چرخه طبيعي تبديل مواد مي باشند. توجه به اين موضوع براي جوامع صنعتي كه گريبانگير معضلات متعدد زيست محيطي بوده، نقش حساس و ارزنده ايي را ايفا مي نمايند. در اين تحقيق ضايعات كارخانجات صنعتي مواد غذايي كه در مقادير انبوه ايجاد مي شود، بعنوان بستر براي پرورش و تكثير كرم خاكي مورد استفاده قرار گرفت.

اين ضايعات پس ازجمع آوري و آماده سازي براي توليد ورمی کمپوست و خوراك دام مورد ارزيابي قرار گرفت. بقايا و ضايعات مصرفي در اين طرح شامل تفاله گوجه فرنگي، ضايعات سيب زميني، تفاله جو و باگاس بود كه بترتيب از كارخانجات توليد رب گوجه فرنگي، چيپس و انواع فراورده هاي سيب زميني، ماء الشعير و كارخانه توليد شكر از نيشكر تهيه گرديد. اين مطالعه در قالب طرح كاملاً تصادفي با يك تيمار شاهد (كود حيواني) در سه تكرار به اجرا در آمد.

بسترهاي مصرفي قبل و بعد از فعاليت كرم خاكي، طي دوره 6 ماهه درمقياس نيمه صنعتي مورد آناليز قرار گرفت. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار SAS و ازمون دانكن براي مقايسه ميانگين تيمارهاي مختلف انجام گرديد. كرم هاي خاكي به جعبه هاي چوبي (0/20 ضربدر در 0/50 ضربدر 0/70 متر) حاوي حدود 15 كيلوگرم بستر اضافه شدند. هر جعبه بعنوان يك تكرار منظور گرديد.

مقايسه ميانگين بسترها قبل و بعد از عمل پرورش نشان مي دهد كه در اثر فعاليت كرم هاي خاكي ميزان ازت و PH بسترها افزايش يافته، در حالي كه ميزان درصد ماده خشك شده كه مويد قابليت نگهداري آب بالاي بسترها بعد از عمل پرورش بوده است.

اين موجودات مفيد تجزيه و معدني شدن (ميتراليزه شدن ) بستر را تسريع نموده بطوريكه ميزان درصد خاكستر و مواد معدني بسترها بعد از فعاليت كرم خاكي افزايش يافته است. كود حاصل (ورمي كمپوست) از اكثر تيمارها داراي كيفيت و شكل ظاهري مناسب بوده بطوريكه بافت متخلخل، دانه اي، تيره رنگ و بدون بو را دارا مي باشد.

کشاورزان با استفاده بی رویه از سموم و آفت کش ها و کودهای شیمیایی ناخواسته محیط زیست را آلوده می کنند. شهرداری ها با ساخت و ساز فضاها و پارک های مصنوعی، طبیعت بکر را نابود و با انباشت و سوزاندن غیراصولی زباله های خانگی که در بسیاری از کشورها به عنوان طلای کثیف و محصولی پردرآمد مورد استفاده قرار می گیرد، زمین و منابع آبهای زیرزمینی را آلوده می کنند.

این در حالی است که عبور از این گونه محوطه که زمانی موجب تفرج و شادی بود و ما را ترغیب به کشیدن نفس عمیقی از ته دل برای استشمام اکسیژن سالم می کرد، اینک با انباشت زباله، بوی نامطبوع و تجمع حشرات، تحمل توقف لحظه ای را نیز از انسان ربوده است.

افزایش جمعیت شهری و محدودیت منابع طبیعی و زمین مخاطراتی را بوجود آورده که به تخریب محیط و منابع منجر می شود از این رو تمام کشورها با تفکر احترام به طبیعت و حفظ محیط زیست تلاش دارند راههایی برای حفظ محیط زیست یافته و به ترویج آن بپردازند، زیرا امروز همگان بر این امر واقف هستند که منابع طبیعی قابل برگشت نیست.

تفکر رهایی از آلاینده ها و زباله های خانگی و استفاده مجدد از آنها و تبدیل آن به موادی قابل بازیافت بسیاری از کشورها را بر آن داشته تا با استفاده از روش ها علمی و بازیافت مواد، بر طلای کثیف فائق آیند.

در سال های دور که انسان به اهمیت کشاورزی و دامپروری پی برد، استفاده از ضایعات کشاورزی و فضولات دامی بتدریج جایگاه ویژه ای در اقتصاد، تولید و زندگی آدمی پیدا کرد و مردم با جمع آوری ضایعات کشاورزی و فضولات دامی بخشی از نیاز خاک اراضی کشاورزی به کود و تغذیه آن را تامین می کنند.

با پیشرفت بیشتر تکنولوژی و با گذشت چندین دهه از انقلاب صنعتی، شرکت های فنی و مهندسی به این فکر افتادند با طراحی و ساخت تجهیزات صنعتی، مدت زمان تخمیر را کاهش دهند.

ایران نیز برای نخستین بار در سال ۱۳۶۶ برای تولید کود آلی به روش صنعتی در اصفهان اقدام کرد و اینک در پی گسترش و ترویج خانه به خانه و ایجاد اشتغال خانگی و کسب درآمد در کنار حفظ محیط زیست است.

برگزاری کلاس های متعدد برای تک تک افراد شهری و روستایی برای ساختن کود آلی ورمی کمپوست به منظور آموزش همگان برای حفظ محیط زیست و اهمیت آن است.

مسوول بخش ترویج جهاد کشاورزی شهرستان دماوند در ابن باره به ایرنا گفت: با برگزاری کلاس تولید ورمی کمپوست برای زنان روستایی علاوه بر حفظ محیط زیست توسط آنان با جمع آوری زباله و بازیافت آن در مبدا، محل درآمدزایی برای آنان ایجاد می شود تا هر کیلو کمپوست را به قیمت ۴۵۰ تومان به فروش برسانند و اگر برای تجزیه از کرم های مخصوص استفاده کنند با تکثیر و تولیدمثل کرمها می توانند با فروش هر کیلوگرم ۴۵ هزار تومان کسب درآمد کنند.

ایزنیا فتیدا یک نوع کرم زباله خوار است و به هیچ عنوان بار میکروبی نداشته و با خوردن زباله تر، کود ارگانیک تولید می‌ کند. زباله های خانگی از جمله سبزی، کاهو، پوست میوه ها و حتی کاغذ و پوست تخم مرغ و … را در محلی از باغچه همراه با مقداری کرم دفن کرده و سپس کرم ها با خوردن زباله ها، تجزیه آنها را سریع و به کود آلی یا کمپوست تبدیل می کنند.

ورمی کمپوست شامل مواد غذایی ارزشمندی برای خاک و گیاه است و عناصر مفید را به آرامی حل کرده و به هیچ عنوان مانند عناصر سایر کودها با آبیاری شسته نمی شود، بلکه کاملا در خاک حل می شود.

ورمی کمپوست منافذ بیشتری برای عبور بهتر هوا در خاک ایجاد می کند و سه تا چهار برابر وزن خود آب جذب می کند، بنابراین نیاز به آبیاری را کاهش می دهد.

ورمی کمپوست ریشه گیاهان را از دمای خیلی زیاد پوشش می دهد و بروز فرسایش را کاهش داده و رشد علف های هرز را بخوبی کنترل می کند.

گیاهان به سرعت رشد کرده و دارای مقاومت بیشتری در برابر آفت ها و مواد مضر در خاک می شوند. این کود از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه بوده و نسبت به کودهای شیمیایی قیمت مناسبی دارد.

در صورت استفاده نادرست از کودهای شیمیایی و نامطلوب مانند کودهای گاوی، اسبی و سایر کودها، به مرور ریشه درختان را می سوزاند، اما کود ورمی کمپوست دارای چنین خاصیت مضری برای گیاهان نیست.

می توان از کود حیوانی برای تهیه ورمی کمپوست استفاده کرد و جالب توجه اینکه وقتی کرم ها را با کود حیوانی مخلوط می کنیم پس از چند روز کود حیوانی بوی نامطبوع خود را از دست می دهد.

می توان بر اساس اسیدی یا بازی بودن خاک موادی برای افزایش PH خاک به آن اضافه کرد مثلا با افزودن پوست تخم مرغ در زباله های مدفون شده میزان PH خاک را افزایش داد. سالانه صدها تن محصولات زاید کشاورزی به دلایل مختلف از جمله جمع آوری نکردن، اقتصادی نبودن، نداشتن دانش و آگاهی لازم در مراحل مختلف داشت و برداشت ایجاد می شود که می توان با مدیریت ضایعات کشاورزی و خانگی، ˈکمپوستˈ که نوعی کود مخلوط از انواع ترکیبات پسماندها و محصولات گیاهی، زباله خانگی، فضولات حیوانی و مواد معدنی است، تهیه کرد.

زباله های خانگی به موادی اطلاق می شود که در بردارنده ضایعات حاصل از فعالیت روزمره زندگی مردم باشد. مواد تشکیل دهنده زباله خانگی بر اساس روش زندگی، اقلیم، وضعیت اقتصادی و منابع مورد استفاده در مناطق مختلف، متنوع است.

بی تردید با جمع آوری، حمل، جداسازی و تبدیل زباله تر به کمپوست، علاوه بر بهبود در ارتقای سطح بهداشت عمومی، بهبود شرایط زیست محیطی و حفظ محیط عمومی، در صیانت از خاک و آب های زیرزمینی قدم های موثری بر داشته می شود.

ورمی کمپوست غذایی کامل و متعادل برای گیاه است که به دلیل دارا بودن مواد مغذی، رشد و نمو گیاه را تسریع می بخشد و حاصلخیزی خاک را افزایش داده و فاقد هر گونه میکروب است.

ورمی کمپوست به دلیل مواد بیوشیمیایی مقاومت گیاهان را در مقابل بیماری افزایش می دهد رنگ، طعم، بو و کیفیت میوه را بهبود می بخشد و کمپوست، باعث سلامت گیاه شده و می تواند صندوق ذخیره ای برای درخت محسوب شود.

ورمی، نوعی کرم قرمز رنگ است که به آن ˈکرم بارانˈ گویند این کرم در مواقع بارانی هنگامی که زمین از آب اشباع می شود از خاک بیرون آمده و اغلب طعمه پرندگان شده و گاه می میرند.

کرم خاکی با قرار گرفتن در شرایط مناسب – غذای کافی و رطوبت – تولید مثل می کند و این عمل برای احیای خاک های کشاورزی که در اثر استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی مواد مغذی خود را از دست داده اند، بسیار مفید است.

کرم های خاکی در زمین های زراعی سالی یکبار تخم گذاری می کنند، اما برخی کرم های اصلاح شده که از کشورهای دیگر وارد می شود هر هفته تخم گذاری کرده و در دو ماه تعداد آن به ۱۰ برابر افزایش می یابد.

کرمها با خوردن ضایعات گیاهی، دامی و زباله ها آنها را به مواد دارای ازت، فسفر، پتاسیم تبدیل می کنند کهورمی کمپوست بدست آمده دارای ۹ درصد فسفر، شش درصد پتاسیم و ۷-۵ درصد ازت علاوه بر عناصر ریزمغذی از جمله مس، آهن، بور، روی و گوگرد است.

این کود آلی با مزایای فراوان جایگزین بسیار مناسبی برای کود شیمیایی است که بوی نامطبوع ندارد، محیط زیست را آلوده نمی کند و آب بیشتری در خود ذخیره می کند.

ورمی کمپوست دارای میکرو ارگانیسم هایی مانند قارچ و باکتری های مفید و PH خنثی است و بهترین کود آلی برای گیاهان محسوب می شود و سبب اشتغالزایی با تولید ورمی کمپوست و ازدیاد کرم حتی در خانه و محل زندگی می شود و در نهایت با برخورداری از زمین پاک و سالم محیط زیستی ایمن خواهیم داشت.

با توجه به اهمیت نقش کشاورزی در توسعه و پیشرفت کشور و نیاز روزافزون بشر به این تولیدات بطور طبیعی استفاده بهینه از دانش روز می تواند کشور را هر چه بیشتر در تولید نیازهای روزمره یاری داده و با توسعه و گسترش بیشتر علوم علمی کشاورزی به کشاورزان با حداقل امکانات بهترین بهره برداری را کرد.

منبع: http://www.vermfarm.com

حتما بخوانید:

⇐ استفاده از کرم خاکی جهت بهینه سازی کود کمپوست زباله های شهری

⇐ مزایا و معایب کمپوست مایع و روشهای تولید آن

⇐ پسماندهای شهری و صنعتی