ایمنی در شرایط اضطراری

ایمنی در شرایط اضطراری

فرمت: Pdf   تعداد صفحات: 8

در شرایط عادي یک واحد صنعتی که همۀ تجهیزات و دستگاه ها بصورت نرمال در حال کار بوده و فرایند روند عادي خود را طی می کند، هیچ کس انتظار وقوع یک شرایط غیرنرمال و اضطراري را که می تواند منجر به حادثه شده و تلفات جانی، مالی و یا زیست محیطی به همراه داشته باشد، ندارد. با این حال، حقیقت این است که موارد اضطراري و یا رویدادهاي طبیعی می تواند براي هر کس، در هر زمان و یا مکانی ایجاد شده و منجر به بروز حوادث ناگوار شود.

بر اساس تعریف ادارة ایمنی و بهداشت حرفه ای (osha) شرایط اضطراري که ممکن است طبیعی و یا بدلیل خطاي انسانی باشد شامل مواردي چون: سیل، آتشسوزي، طوفان، انتشار گازهاي سمی و مواد شیمیایی، حوادث رادیولوژیکی، انفجار، حوادث عمرانی و حوادثی که منجر به آسیب و صدمۀ انسان و یا دستگاه ها شود، می باشد. علاوه بر این موارد، شرایطی چون قطعی برق، هواي ابزار دقیق، بخار، آب خنک کننده، آب دریا و قطع خوراك در مواردي که از قبل اطلاع داده نشده باشد، عوامل ایجاد شرایط اضطراري می باشند.

در شرایط غیرنرمال، تعداد بسیار کمی از افراد، قدرت تصمیم گیري درست و عکس العمل مناسب را دارند و در بسیاري از موارد چنانچه این وضعیت در همان لحظات اولیه، کنترل نشود، منجر به بحران شده و خسارات جانی، مالی و زیست محیطی فراوانی به همراه خواهد داشت.

بهترین راه مقابله با شرایط اضطراري، تمرین و آموزش راهکارهاي مناسب و موثر جهت برخورد با آن می باشد تا با بکارگیري این روشها، شرایط به حالت عادي و نرمال بازگردد. بدیهیست که پیش از ارائۀ عکس العمل هاي مناسب و روشهاي رفع شرایط اضطراري، ابتدا باید مواردي که منجر به ایجاد این شرایط می گردند، شناسایی شوند. بطور کلی هر حالت و شرایطی که در حال حاضر مشکلی ایجاد نکرده است، ولی در صورت تداوم، منجر به بروز بحران و حادثه اي در آینده می گردد یک پتانسیل خطر محسوب می شود. تا زمانی که خطرات بالقوة موجود در یک واحد، شناسایی نشده باشند، نمی توان برنامه ریزي موثري جهت مقابله با آنها بکار گرفت. از این رو اولین قدم جهت پیشگیري از ایجاد حوادث، تعیین پتانسیل هاي خطر است. بطور مثال، هنگام آتش سوزي، چنانچه کانالهاي فاضلاب موجود در سایت به مواد روغنی و قابل اشتعال آلوده شوند، آتش به کانالهاي فاضلاب نفوذ کرده و در واحد گسترده می شود و یا در مکانهایی که گازهاي قابل اشتعال در اتمسفر تخلیه می شوند، صاعقه، انجام کار گرم در نزدیکی محیط، عبور و مرور وسایل نقلیه و بسیاري از عوامل دیگر باعث بروز آتشسوزي شود. همچنین عدم عملکرد صحیح سیستم هاي مخابراتی از جمله تلفن و بیسیم در شرایط اضطراري می تواند باعث ایجاد حادثه شود.

اما چنانچه از قبل این موارد را شناسایی کرده و براي آنها تدابیري در نظر گرفته شود، از وقوع حادثه و گسترش شرایط اضطراري جلوگیري خواهد شد. بطور مثال، براي کاهش احتمال وقوع حادثه، می توان از گاز ازت در رقیق سازي گازهاي قابل اشتعال تخلیه شده به اتمسفر استفاده کرد.

در موارد زیادي، با وجود آنکه پتانسیل هاي خطر شناسایی شده اند، اما خطاي انسان و یا رویدادهاي طبیعی سبب ایجاد شرایط اضطراري و بحران می گردد. در این حالت تنها زمانی می توان بر شرایط حاکم مسلط شد، که از قبل کلیۀ فعالیتها سازماندهی و وظایف هر کس تعیین شده باشد. بنابراین
قدم دوم براي مقابله با این شرایط آمادگی جهت رویارویی با بحران است.

در راستاي این هدف، ضروریست که هر واحد صنعتی، یک طرح اقدام اضطراري (Emergency action plan) را از پیش تهیه و در اختیار کارکنان قرار دهد. پس از هر واقعه اضطراري نیز باید گزارشی از عملکرد سازمان و فرایند مقابله با شرایط اضطراري و اثرات واقعه بر مجتمع و محیط زیست پیرامون تهیه شده و مورد ارزیابی قرارگیرد.

بطور کلی جهت مقابله با شرایط اضطراري، افراد به دو دسته کلیدي و غیر کلیدي تقسیم می شوند و کلیه افراد از قبل باید بدانند که جزء کدام یک از این دو دسته می باشند.

نفرات کلیدي نفراتی هستند که حضور آنها در هنگام وقوع شرایط اضطراري ضروري می باشد و وظایف خاصی را از قبیل از سرویس خارج نمودن تجهیزات، به سرویس آوردن تجهیزات آتش نشانی، شمارش افراد، در اختیار گذاشتن تجهیزات ایمنی، نحوه ایجاد ارتباط با سایر واحدها و بخشها و … به عهده دارند.

نفرات غیر کلیدي نفراتی هستند که در برنامه مقابله با شرایط اضطراري نقشی ندارند و باید بر اساس آموزش هاي عمومی که جهت واکنش و برخورد با این شرایط طی نموده اند مطابق نقشه ها و علائم خروجی خود را به نزدیکترین محل تجمع اضطراري برسانند.

تشخیص و اعلام وقوع وضعیت اضطراري، تشکیل کمیته جهت مقابله، اقدامات لازم، آموزش پرسنل و وظایف آنها جهت رویارویی با شرایط اضطراري از جمله موارد این طرح بوده که در ادامه توضیح داده می شوند.

1- تشخیص و اعلام وقوع وضعیت اضطراری

در صورت وقوع هر نوع شرایط اضطراري از قبیل انفجار و آتشسوزي، نشت مواد شیمیایی یا گازهاي سمی و یا اشتعال آور و به طور کلی هر نوع شرایط غیرعادي، که خود فرد تشخیص دهد یا از طریق هشدار دتکتورهاي مختلف مانند دتکتور گاز که در واحد وجود دارد مطلع شود، موظف است محل وقوع را شناسایی و ابتدا از طریق تلفن آتش 222، سیستم هاي ارتباطی داخلی مانند بی سیم یا پیجینگ، دکمه هاي اعلام خطر و یا بلندگو با ذکر دقیق محل وقوع مراتب را فوراً به مسئول اتاق کنترل آتش نشانی اطلاع دهد و سپس، در صورتی که آموزش هاي لازم را از قبل دیده است، تا رسیدن گروه امداد یا آتشنشانی، خود اقدامات ضروري را انجام دهد.

لازم به ذکر است، که حتی موارد اضطراري به ظاهر کوچکی که می تواند توسط پرسنل عملیاتی واحد رفع شود، نیز باید به اطلاع آتشنشانی برسد. چرا که ممکن است، شرایط اضطراري به ظاهر رفع شده، خود سبب ایجاد حوادث بزرگ شود. لذا بهتر است در چنین مواردي موضوع توسط افراد متخصص و آموزش دیده بررسی گردد تا احتمال بروز هر حادثه از بین برود.

پس از مشخص شدن محل حادثه، مسئول اتاق کنترل آتش نشانی موظف است که کارکنان ایمنی و آتش نشانی را مطلع ساخته تا کلیه امکانات و تجهیزات ایمنی و آتش نشانی مورد نیاز توسط آنها به محل ارسال گردد. پس از آنکه افراد به محل حادثه اعزام شدند، بررسی هاي اولیه در مورد حادثه
انجام می گیرد و در صورتی که به تشخیص افسر آتشنشانی احتمال کنترل کامل حادثه نباشد، بلافاصله به رئیس امور HSE و در اوقات غیر اداري به کشیک ارشد مجتمع اطلاع داده می شود. بعد از حضور رئیس امور HSE و یا کشیک ارشد مجتمع در محل و انجام بررسی اولیه در صورت شدید بودن حادثه مراتب به کمیته اضطراري گزارش می گردد.

2- تشکیل کمیته جهت مقابله با شرایط اضطراری

هنگام وقوع شرایط اضطراري، به منظور سازماندهی فعالیتها و اقدامات لازم جهت مقابله با وضعیت بوجود آمده، کمیتۀ مقابله با شرایط اضطراري تشکیل می گردد که در واقع وظیفۀ آن هدایت و هماهنگی طرح هاي اضطراري می باشد. اعضاي این کمیته که از جمله افراد کلیدي در شرایط اضطراري هستند. طبق دستورالعمل HSE شرکت ملی صنایع پتروشیمی، رئیس مجتمع، رئیس بهره برداري، رئیس امور HSE کشیک ارشد مجتمع، رئیس تعمیرات، رئیس روابط عمومی، رئیس امور اداري و رئیس حراست بوده و هر یک وظایف خاصی دارند. پس از آنکه بررسی هاي اولیۀ توسط رئیس امور HSE و یا کشیک ارشد مجتمع انجام شده و تشخیص داده شد که رویداد بوجود آمده، شدید است، افراد کلیدي کمیته یا نمایندگان آنها موظفند در محل تعیین شده توسط رئیس امور HSE و یا کشیک ارشد تشکیل جلسه داده و با بررسی حادثه در صورت لزوم حالت فوق العاده را اعلام نمایند. اعلام وضعیت اضطراري به دستور رئیس کمیته و یا رئیس امور HSE و در اوقات غیراداري توسط کشیک ارشد مجتمع انجام می گیرد. بنابراین دستور، آژیر خطر توسط مسئول اتاق کنترل آتش نشانی به صدا در می آید. این آژیر که براي همه افراد شناخته شده می باشد می تواند بصورت سه سوت منقطع 10 ثانیه اي با فاصله زمانی 5 ثانیه باشد. آژیر پایان خطر نیز می تواند بصورت یک سوت ممتد 30 ثانیه اي باشد.

در مناطقی مانند ماهشهر و عسلویه که چندین مجتمع پتروشیمی، کنار یکدیگر قرار گرفته اند، ممکن است شدت و وسعت بحران، به حدي بوده که نیاز به تجهیزات و امکانات بیشتري داشته باشد. حتی ممکن است شرایط اضطراري بوجود آمده به سایر مجتمع ها نیز کشیده شود. از این جهت، در چنین مناطقی علاوه بر ستاد بحران مجتمع، ستاد بحران منطقه ایی نیز وجود داشته و در صورت لزوم نسبت به کمک رسانی و ارسال امکانات به سایر مجتمع ها اقدام می نماید.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ فرماندهی و مدیریت شرایط اضطراری با تمرکز بر سیستم فرماندهی حوادث

⇐ آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری دکتر سعید گیوه چی

⇐ ساختار کلی یک طرح پیشنهادی برای واکنش در شرایط اضطراری

⇐ طرح ریزی شرایط اضطراری