ایمنی برشکاری با سیلندرهای هوا و گاز

ایمنی برشکاری با سیلندرهای هوا و گاز

آشنایی با گازها و Flash Back Arrestor

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 55

مقدمه:

با توجه به استفاده گسترده از سیلندرهای تحت فشار در مشاغل فنی آزاد، پروژه اهای صنعتی و عمرانی، واحدهای بهره برداری و از همه مهمتر عدم اطلاع کامل افراد از طریقه کاربرد اصولی سیلندرها، نحوه ایمن عملیات برشکاری و آشنایی با خطرات آن، لذا دانستن اطلاعات مربوط به گازها و فعالیت مذکور بطور کامل و جامع امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. به همین دلیل افراد درگیر می بایست جهت درک بهتر مفاهیم و پیشگیری از تکرار وقوع حوادث، نسبت به اجزا و متعلقات و کارایی آنها آگاه و از پیامدها و حوادث بوقوع پیوسته این عملیات در صنایع دیگر مطلع باشند.

هدف: هدف از تدوین این فایل آموزشی، آشنایی با سیلندرها و انواع گازها، تشریح شرایط ایمن انجام عملیات و نحوه نگهداری و جابجا نمودن سیلندرهای تحت فشار و در کل ارائه یک سند راهنما می باشد.

انواع گازهای تحت فشار

گازهای ذخیره شده در سیلندرها به سه گروه تقسیم می شوند:

الف) گازهای مایع: گازهایی که در دماهای معمولی زمانی که داخل سیلندر تحت فشار قرار می گیرند به مایع تبدیل می شوند، مانند: دی اکسید کربن، پروپان، اکسید نیتروژن و آمونیاک خشک

ب) گازهای غیرمایع با گاز های فشار دائم: گازهایی که در دماهای معمولی حتی در فشارهای بالا، به مایع تبدیل نمی شوند، مانند: اکسیژن، هلیم و آرگون

ج) گاز محلول: تنها گاز محلول استیلن می باشد که از نظر شیمیایی ناپایدار است و در فشار اتمسفر می تواند منفجر شود. این گاز در سیلندرها ذخیره و در فشار بالا ( PSI 250 در 21 درجه سانتیگراد) مورد استفاده قرار می گیرد. پوشش داخلی این سیلندر از یک لایه متخلخل بی اثر مانند استون یا حلال مناسب دیگر اشباع می شود. لذا با اضافه شدن گاز استیلن به سیلندر، استیلن در استون حل شده و باعث پایداری آن می گردد.

گازها از نظر کاربرد:

• گازهای پزشکی و آزمایشگاهی: گازهایی نظیر اکسیژن، نیتروژن و گازهای بیهوشی که در فشار Bar 137 ذخيزه و استفاده می شود، درصد خلوص و نوع رگولاتور آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
• گازهای صنعتی: انواع گازهایی که در صنعت مورد استفاده قرار می گیرند و در رنج فشار Bar 230 – 175 ذخيزه و استفاده می شود.
• گازهای ویژه : گاز یا مخلوطی از گازها که در رنج فشار Bar 230 -175 ذخيزه و استفاده می شود.

انواع گازها:

سموم صنعتی گازها

گازهای قابل اشتعال: گازهایی که در صورت وجود اکسیژن در محیط و افزایش دما با وجود منابع جرقه، آتش گرفته و می سوزند، نظیر پرویان، بوتان، استیلن و …

گازهای آتشگیر: این نوع گازها نیازی به حرارت و جرقه نداشته و در صورت تماس با هوا به خودی خود و آنی مشتعل می شوند، نظیر سیلان و فسفین.

گازهای بی اثر: گازهایی که به اشتعال کمک نمی کنند و با یکدیگر نیز واکنش نمی دهند ولی بدلیل کاهش یا حذف اکسیژن از محیط، موجودات زنده توانایی زنده ماندن در این گازها را ندارند. این گازها از نظر تاثیر بر سلامتی جزء گازهای خفگی آور ساده محسوب می شوند، نظیر ازت و …

گازهای اکسید کننده: گازهایی که به تنهایی خطری ندارند و بخودی خود نمی سوزند ولی به عمل سوختن کمک می نمایند و حساس به هرگونه محرکی می باشند، مانند اکسیژن و هوا

گازهای سمی: گازهایی که استنشاق آنها حتی در غلظت های پایین در حد ( PPM) موجب آسیب و یا مرگ خواهد شد، مانند مونوکسید کربن، کلر، آمونیاک و …

گازهای خورنده: گازهایی بسیار حساس، که با مواد دیگر واکنش داده و موجب فرسایش می شوند و بعضا ممکن است گازهای سمی نیز ایجاد نمایند، مانند: کلر، دی اکسید گوگرد و …

واحدهای اندازه گیری فشار:

فشار داخل سیلندر: فشار داخل سیلندر تحت فشار ، هیچگاه از فشار محیط خارج آن کمتر نمیباشد ، این فشار معادل 1Bar با فشار جو است . واحدهای اندازه گیری شامل و برابر با :

1Bar = 0.987 Atm = 401.8 In H2O= 750 Mm Hg = 10 Kpa = 14.5 PSI

بطور کلی خطرات گازها:

• خطر سقوط سیلندر: بر اثر وزن و اندازه آن حین جابجایی یا عدم مهار آن
• خطر حریق : براثر وجود عامل جرقه و مواد قابل اشتعال در مجاورت آن، چرب بودن بدنه، فرار بودن گاز داخل آن و …
• خطر انفجار: ابر اثر شارژ بیش از حد گاز در سیلندر، گرم شدن بدلیل تابش آفتاب و محیط ، ضربه و …
• خطرات پرتاب ناشی از فشار گاز: که فشار داخل سیلندر، می تواند منجر به پرتاب یا انفجار سیلندر گردد
• خطرات بهداشتی: شامل مسمومیت و خورندگی و …

کدهای رنگ سیلندرها:

براساس استاندارد 32 BS EN 1089-3 : 2004 ،ISO و استاندارد ISIRI و دیگر استانداردهای معرفی، کد رنگ سیلندرهای موجود در کشورهای اروپایی، استاندارد واحدی توسط انجمن گازهای فشرده انگلستان (British Compressed Gases Association)، جهت شناسایی سیلندرها با توجه به محتویات سیلندرها تدوین گردیده است. در شرکت فولاد مبارکه نیز جهت سامان دهی رنگ سیلندرها می توان از این استاندارد تبعیت نمود.

رنگ بندی مذکور به شرح ذیل می باشد:

• گازهای خنثی: سبز روشن
• گازهای اکسید کننده: آبی روشن
• گازهای قابل اشتعال : قرمز
• گازهای سمی: زرد

نکات مهم این استاندارد عبارتند از :

• این کدهای رنگی جهت سیلندرهای صنعتی و پزشکی کاربرد دارد.
• کدهای رنگی فقط به شانه سیلندر اعمال خواهد شد.
• ممکن است رنگ بدنه سیلندر جهت منظورهای دیگر و یا بر اساس نظر سازنده سیلندر تعیین شود و می تواند تضادی با رنگ شانه سیلندر داشته باشد.
• در کل کدهای رنگی سیلندرها جزء الزامات استاندارد 3-1089 BS EN نبوده ولی می توان جهت شناسایی سیلندرها به دلایل ایمنی و بهره برداری از آن استفاده نمود.

لازم بذکر است که رنگ خطوط سیالات در مجتمع فولاد مبارکه به شرح ذیل است:

الف) هوا فشرده ، رنگ آبی ب) گاز طبیعی (متان) و آرگون، رنگ زرد پ) نیتروژن، رنگ زرد با بانداز قرمز ت) اکسیژن، بی رنگ (استنلس)

رنگ بدنه سیلندرها بر اساس استاندارد ISIRI

نکته : در کل رنگ آمیزی سیلندر انواع گازها بر این مبنا می باشد که رنگ زرد، جهت گازهای سمی و رنگ قرمز جهت گازهای قابل اشتعال می باشد. نکته دیگر: گازهای نفتی مایع شده که به مصرف سوخت میرسند (LPG) از این قائده مستثنی هستند.

روش های تشخیص نشت گاز و مقابله به آن

آشکارسازهای گازهای قابل اشتعال

1. برای نشت یابی در سیلندرها میبایست از آب و صابون و برس مناسب استفاده شده و از استفاده شعله برای نشت یابی جدا خودداری گردد.
2. اگر در سیلندر محتوی گاز نشتی پیدا شود نباید فورا درصدد تعمیر آن برامد، بلکه باید آنرا به محوطه باز خارج از انبار که کاملا دور از هر گونه منبع حرارت و جرقه باشد منتقل کرده و فوری مراتب را به مسئولین ایمنی و آتش نشانی اطلاع داد. اگر جابجایی سیلندر به خارج از محل نگهداری مقدور نباشد، رفت و آمد به داخل محوطه را ممنوع کرده و راه را ببندید و سپس به سرعت مامورین مربوطه را مطلع سازید.
3. هر گاه در موقع باز کردن شیر سیلندرهای استیلن یا گازهای هیدروکربن های مایع شده، ملاحظه شود که از اطراف محور شیر، گاز نشت می نماید باید شیر را بسته و بعد مهره آب ابندی آنرا محکم کرد . در صورتی که با این عمل نشت شیر قطع نشود باید سیلندر نشتی را به فضای آزاد به نقطه ای دور از منابع شعله باز، جرقه و حرارت انتقال داده و مراتب را به آتش نشانی اطلاع داد تا سیلندر را به محل امنی برده و گاز را بشكل مناسب تخلیه نمایند و سپس شیر آنرا بسته و برچسبی که روی آن نوشته شده «شیر غیر قابل استفاده است» به سیلندر چسبانده و به محل نگهداری سیلندرها منتقل نمود و برای تعمیر و آزمایش سیلندر به واحد مسئول تعمیر و آزمایش سیلندرها اطلاع دهید.

انواع فرآیند برشکاری:

• (OFC) – برشکاری با گاز سوختنی و اکسیژن
• (CAC-A) – برشکاری با الکترود کربنی
• (PAC) – برشکاری قوسی پلاسما
• برشکاری مکانیکی

تجهیزات لازم در برشکاری با سیستم هوا و گاز

1. سیلندر هوا
2. مانومتر
3. سیلندر گاز
4. رگولاتور
5. فلش بک ارستور ویژه سیلندرها یا فلش بک دوسر شلنگ خورد (حداکثر 40 سانتیمتر بعد از کپسول ها)
6. شلنگ های دوقلو
7. فلش بک ارستور (رزوه ای) چسبیده به انتهای ترچ ( نازل )
8. ترچ (نازل)
9. فندک انبری
10. تعداد ۸ عدد بست، جهت اتصالات شلنگ
11. کپسول و تجهیزات اطفاء حریق
12. پوشش های نسوز یا ورق فلزی سبک، در صورت کار در ارتفاع (وجود مواد قابل اشتعال در بالا و پائین)

تجهیزات حفاظت فردی مورد نیاز:

1. لباس کار (جنس لی)
2. دستکش چرمی بلند
3. کفش ایمنی
4. کلاه ایمنی
5. ساق بند و پیش بند چرمی
6. گتر جرمی (روی کفش)
7. شیلد / عینک برشکاری (دارای پوشش بغل)
8. گوشی حفاظتی در بعضی مواقع

ساختار مانومتر و ماهیت کاربرد آن:

مانومتر تجهیزی است که از دو صفحه آمپردار (گیج) تشکیل شده، که نقش مهمی در میزان تنظیم و نمایش فشار داخل سیلندر دارد، خرابی در این تجهیز می تواند علاوه بر در رفتن ولوم فشار شکن و بروز حادثه فردی، باعث انفجار کپسول و خسارات غير قابل جبران گردد.

گیج اول: که بصورت مستقیم به سیلندر هوا متصل شده و میزان فشار هوای موجود در کپسول را نشان میدهد و میزان فشار نباید از PSI 100 بالاتر برود .

گیج دوم: که بوسیله پیچ زیرین آن، تقش فشار شکن را ایفا می کند و فشار هوای خارج شده از اسر تازل را نشان می دهد و میزان فشار هوا نباید از PSI 5 تجاوز و خروج گردد زیرا هوای داخل کپسول هدر میرود.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• مزایا و نکات قابل توجه در برشکاری با سیستم هوا و گاز
• رعایت اصول ایمنی در حمل و جابجایی سیلندرها
• مقررات ایمنی عملیات برشکاری
• برشگاری با دستگاه Bevel اتوماتیک با سیستم هوا و گاز
• دستورالعمل ایمنی فنی جهت استفاده از کپسول های اکسیژن
• انفجار و حدود آن
• بازرسی، تعمیر و آزمایش سیلندرهای تحت فشار
• انبار کردن سیلندرها
• برگشت شعله در عملیات گرم (برشکاری و جوشکاری) و علل آن
• فلش بک ارستور چیست؟، کاربرد و استانداردهای آن
• درس آموزی از حوادث
• و …

حتما بخوانید:

⇐ دستورالعمل HSE جوشکاری و برشکاری

⇐ ایمنی جوشکاری و برشکاری دکتر امیدواری

⇐ آیین نامه ایمنی جوشکاری و برشکاری گرم