اندازه گیری و ارزیابی بار کار ذهنی

اندازه گیری و ارزیابی بار کار ذهنی

فرمت: Pdf   تعداد صفحات: 13

فهرست:

• تعاریف بار کار ذهنی
• مفهوم بار کار ذهنی
• اهداف ارزیابی بار کار ذهنی
• نظریه های معروف ارزیابی بار کار ذهنی
• رویکرد بار کار ذهنی
• دلایل اندازه گیری بار کار ذهنی
• حوزه های کاربرد بار کار ذهنی
• روشهای ارزیابی بار کار ذهنی
• خصوصیات روش های اندازه گیری بار کار ذهنی

مقدمه

بار کار ذهنی  – Mental WorkLoad (MWL)  مفهومی فراگیر در متون عوامل انسانی و همچنین ارگونومی است و موضوعی است که اهمیت آن در حال افزایش است فناوری مدرن در بسیاری از محیط های کار نیازهای شناختی بیشتری را نسبت به نیازهای جسمانی به اپراتورها تحمیل می کند؛ به همین دلیل درک اینکه بار کار ذهنی چگونه بر روی عملکرد تأثیر می گذارد اهمیت فراوانی دارد برخلاف نیازهای جسمانی کار نیازهای شناختی یا روانی به طور مستقیم مشاهده شدنی نیستند مفهوم بار کار ذهنی معیاری برای مشخص کردن نیازهای ذهنی سیستم های پیچیده است. بنابراین محققان باید بدانند که چگونه بار کار ذهنی را به دقت بررسی کنند و نتایج آن را به طور مناسبی به کار ببرند.

ارزیابی بار کار ذهنی در طراحی و ارزیابی سیستم های پیچیده از اهمیت زیادی برخوردار است. پیشرفت فناوری و استفاده از فرایندهای پیچیده سطح بالاتری از تقاضاهای شغلی را بر اپراتورها تحمیل کرده است.

اپراتورها دارای ظرفیت توجه انعطاف پذیر اما در نهایت محدود هستند و این منابع توجه نیز به فعالیت های مرتبط اختصاص می یابد. در واقع بار کار ذهنی، منابع مورد نیاز وظیفه یا مجموعه ای از وظایف را نشان می دهد. اگر انجام وظیفه نیاز بیش از حدی به منابع داشته باشد به طور معمول عملکرد آسیب می بیند.

تعاریف بار کار ذهنی

بحث های زیادی در رابطه با ماهیت بار کار ذهنی مطرح و تلاش های زیادی برای ارائه تعریفی از آن انجام شده است؛ اما علی رغم علاقه مندی به موضوع مدنظر در ۴۰ سال گذشته، تعریف واضح و مقبولی از بار کار ذهنی وجود ندارد به جای بررسی تمامی این تعاریف رویکرد ارائه شده مگاوا را انتخاب کردیم که بار کار ذهنی را به صورت چارچوبی در نظر میگیرد که در آن عوامل استرس زا بر فرد اثر می گذارند (شکل ۱) پیکان ها در این چارچوب اثرات مستقیم را نشان میدهند و حاکی از این هستند که هنگام اندازه گیری بار کار ذهنی در واقع در حال بررسی تأثیر کامل مؤلفه ها بر عملکرد و پاسخ هستیم واضح است که این بدان معنی است که با مسئله ای چند بعدی روبه رو هستیم به احتمال زیاد اندازه گیری منفرد و تک بعدی جوابگوی آن نیست.

شکل ۱- چارچوب تعامل استرسورهای عوامل استرس زای مؤثر بر بار کار ذهنی

ویکنز بیان می کند که واژۀ «بار کار» تا قبل از سال ۱۹۷۰ متداول نبود و تعاریف عملیاتی از بار کار در فیلدهای مختلف بسته به منابع، مکانیسم ها، پیامدها و اندازه گیری آنها متفاوت بود. ویژگی های بار کار در سه گروه تقسیم بندی می شوند مقدار کار و تعداد وظایفی که باید انجام شود؛ زمان که برای فرد دارای اهمیت است و تجارب روان شناختی ذهنی اپراتور انسانی.

از جمله تعاریف دیگر بار کار ذهنی می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:

• بار کار ذهنی میزان کار ذهنی تخصیص داده شده یا انجام شده فرد در یک زمان مشخص است.
• بار کار ذهنی، تقلیل منابع داخلی انسان در نتیجه انجام وظیفه یا شغل است.
• بار کار ذهنی، متغیری پنهان یا شاید متغیر مداخله گر است که اثر متقابل نیازهای ذهنی تحمیل شده بر اپراتورها را از طریق وظایفی که انجام میدهند، منعکس می کند.
• بار کار ذهنی، بخشی از ظرفیت محدود اپراتور است که در واقع برای انجام وظیفه ای خاص لازم است.
• بار کار ذهنی، به بخشی از ظرفیت پردازش اطلاعات اپراتور اطلاق می شود که برای پاسخ گویی به نیازهای سیستم لازم است.
• تمام فرایندهای روانی به برخی منابع نیاز دارند. هرچه نیازهای کار بیشتر باشند، منابع پردازش مورد نیاز برای اینکه عملکرد را در سطح مشخصی نگه دارد نیز بیشتر خواهد بود. چنانچه نیازهای کار از منابع موجود فراتر رود عملکرد دچار تزلزل یا لغزش می شود.

مفهوم بار کار ذهنی

در ابتدا، مفهوم «بار کار ذهنی» توجه بسیاری از افراد در حیطه هوانوردی را جلب کرده بود که مرتبط با عملکرد هواپیما و مسائل ایمنی بودند. به همین دلیل بار کاری ابزاری مفید برای ارزیابی طراحی ها و اپراتورهاست؛ برای مثال برای ارزیابی طراحی های جدید کابین خلبان یا پیش بینی عملکرد کارکنان هواپیما و ایمنی کمک کننده خواهد بود با این حال اشتیاق برای استفاده از بار کاری کاهش یافته است. این امر عمدتاً به دلیل فرضیات نامعتبر مبتنی بر مدلهای نظری بار کاری است که منسوخ شده اند.

تا به امروز بر اساس اتفاق نظر محققان هیچ نظریه واحدی برای بار کاری وجود ندارد. میلر و هارت ۹ بعد را برای بار کاری شناسایی کردند که عبارت بودند از:

• دشواری وظیفه
• فشار زمانی؛
• عملکرد شخصی؛
• تلاش ذهنی
• تلاش جسمی؛
• سرخوردگی (ناامیدی)؛
• استرس؛
• خستگی؛
• نوع فعالیت

هر یک از این ابعاد بر ظرفیت پردازش اطلاعات اپراتور تأثیر می گذارند.

اهداف ارزیابی بار کار ذهنی

• پیش بینی: توانایی پیش بینی سطح بار کار سیستم جدید برای طراحی سیستم ها با ارزش است. زمانی که اصلاحاتی در سیستم نحوه انجام عملیات یا روش کار کردن ایجاد می شود، پیش بینی بار کار مفید است؛
• ارزشیابی : معمول ترین کاربرد مقایسه بار کاری ایجاد شده به وسیله سیستم های جایگزین با سیستم های قبلی است ارزشیابی سطوح بارکاری تحمیل شده از سوی وظیفه یا سیستم، جهت شناسایی و حذف واحدهای با عملکرد پایین انجام می شود.
• تشخیص: ارزیابی مناسب بارکاری می تواند به طور بالقوه نقاط مشکل ساز را مشخص کرده و ماهیت دقیق نیاز را شناسایی نماید.

نظریه های معروف ارزیابی بار کار ذهنی

از سال ۱۹۷۹ تاکنون مقالات و گزارشهای زیادی در زمینۀ بار کار ذهنی منتشر شده است؛ اما یک نظریه مقبول و حتی یک تعریف پذیرفته شده وجود ندارد. بسیاری از تئوریهای بار کار بر اساس مدل پردازش اطلاعات است که به انسان نگاهی مشابه رایانه دارند از تئوریهای معروف بار کار ذهنی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

تئوری چند منبعی توجه:

نظریه چند منبعی توجه که ویکنز ارائه کرده نوعی نظریه پردازش اطلاعات بار کار است. نظریه ویکنز کاهش عملکرد را در نقصان منابع می بیند این نظریه بیان میکند که انسان دارای ظرفیت محدودی برای پردازش اطلاعات است چنانچه از یک اپراتور خواسته شود که دو وظیفه را در یک زمان انجام دهد، عملکرد یک یا هر دو وظیفه تحت تاثیر قرار می گیرد عملکرد می تواند کاهش پیدا کند؛ چراکه هر وظیفه نسبت به زمانی که به صورت مجزا انجام شود منابع در دسترس کمتری دارد.

در این نظریه منابع توجه با سه بعد تعریف می شوند :

• مراحل پردازش فرایندهای ادراکی / مرکزی و فرایندهای واکنش به منابع متفاوتی نیاز دارند؛
• کدهای پردازش پردازش فضایی و پردازش کلامی به منابع متفاوتی نیاز دارند؛
• روش های ورودی / خروجی فرایندهای بصری و شنیداری واکنش های حرکتی و گفتاری به منابع مختلفی نیاز دارند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بررسی رابطه بین رضایت شغلی، بار کار ذهنی و کنترل شغلی در کارکنان مامایی بیمارستان

⇐ مطالعه اخلاق حرفه ای بر اساس شاخص های بار کاری ذهنی کارکنان و فرهنگ ایمنی

⇐ ارزیابی بار کاری برای کنترل خطای انسانی در محیط کار

⇐ رویکردی جامع به محیط روانی – اجتماعی کار