ارگونومی در کتابداران و کتابخانه ها
ارگونومی در کتابداران و کتابخانه ها
ارگونومی در کتابداران و کتابخانه ها
در محیط کار اصول ارگونومی از وظایف مهم و بدیهی برای کارکنان محسوب می شود. طراحی ناقص و بد وظایف و محیط کار می تواند منجر به فشار روانی، فرسودگی، صدمات، ناکارآمدی و اتلاف نیروی انسانی شود ناکارآمدی در کار حرفه ای نه تنها بر سازمان، بلکه بر جامعه نیز اثر می گذارد در بسیاری از شواهد به ویژه در کشورهای در حال رشد صنعتی نشان داده است که فقدان تناسب میان تکنولوژی و استفاده کنندگان در محیطی که تکنولوژی در آن به کار گرفته می شود. نتایج منفی از قبیل پایین بودن سطح کیفیت تولید بالا بودن میزان جراحات و حوادث ناشی از کار را سبب شده است. بسیاری از مشکلات در محیط کار توسط شیوه های ارگونومیکی از میان برداشته می شود علم ارگونومی سعی دارد با محدود کردن تنش های عصبی در محیط کار و ایجاد یک فضای کاری مناسب محیطی برای کارمندان فراهم سازد تا بتوانند در آن محیط بدون استرس، تنش و خستگی زیاد به فعالیت بپردازند.
مطالعات نشان دهنده این واقعیت است که اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار عمده ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه ها و آسیب های انسانی نیروی کار به شمار میرود و از جمله مهمترین مسائلی است که ارگونومیست ها در سراسر جهان با آن روبرو هستند.
با توجه به این که ارگونومی مطالعه چگونگی برخورد با محیط فیزیکی اطراف انسان است، این مورد در کتابخانه ها به علت افزایش آسیب های عضلانی و در نتیجه ارتباط متقابل با محیط کتابخانه از اهمیت بسیاری برخوردار است واقعیت در این است که سنگین ترین وظایف در کتابخانه ها، بلند کردن و حمل مواد به ویژه کتابها کشیدن و هل دادن آنها برروی وسایلی از قبیل چرخ حمل کتاب، انجام حرکات تکراری و استفاده نادرست از رایانه است عدم به کارگیری اصول ارگونومیک در محیط کتابخانه می تواند باعث آسیب هایی از جمله خستگی، فرسودگی، فشار مکرر به سبب حمل و جابجایی بسته های سنگین و قفسه گذاری، کار با رایانه و آسیب های ناشی از انجام حرکات تکراری شود.
Ergonomics Systems Associates (واحد سیستم های ارگونومیکی) که به اختصار ESA گفته میشود بیان می کند که طراحی ضعیف و ناکارامد در فضا و محیط کار در مراکز خدماتی کتابخانه ها می تواند موجبات تأثیرات منفی بر سلامت و عملکرد کتابداران در کتابخانه ها را فراهم کند که این امر باعث کاهش بهره وری و نارضایتی شغلی کتابداران خواهد شد و بر خدمات ارائه شده به کاربران تأثیر مستقیم دارد و نیز افزایش هزینه های کتابخانه ها را در برخواهد داشت.
بررسی های ESA نشان میدهد که برای سالیان درازی کتابداران کانادایی میلیون ها دلار را صرف هزینه های ناشی از آسیب دیدگی های محیط کار می کنند و همچنین باعث هزاران روز غیبت به دلیل ناهماهنگ بودن محیط کار با کتابداران شده است. بنابراین میتوان گفت طراحی مناسب محیط کتابخانه یکی از کلیدی ترین راه ها برای اثر بخشی خدمات کتابخانه و کاهش هزینه های درمان سازمان می باشد. در کتابخانه ها نیز کتابداران به دلیل نشستن های متوالی و جابجا کردن کتاب های سنگین در طی زمان به ناراحتی هایی در نواحی مختلف بدن از جمله درد در ناحیه کمر ،گردن، مچ دست، سیستم بینایی و حساسیت های پوستی دچار می شوند که منجر به کاهش بهره وری کاهش ظرفیت کار، افزایش حوادث ناشی از کار و تقبل هزینه های بالایی به دلیل غیبت از کار می گردد. از یک طرف گزارش ها نشان میدهند که شاخص بهره وری نیروی انسانی در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و نیز شرق آسیا بسیار پایین است. در اکثر کتابخانه ها بیشترین فضا برای قفسه ها در نظر گرفته شده است. در صورتی که در هیچ یک از کتابخانه ها به میزان فضایی که باید برای کتابداران در نظر گرفته شود توجه نشده است.
همان گونه که Tepper بیان کرده در کتابخانه ها بیش از این که در طراح محیط و تدارک امکانات مناسب کتابداران محور توجه قرار گیرند به فراهم آوری بهترین فضا و امکانات برای مراجعین و رضایت آنها توجه می شود. همچنین در اکثر کتابخانه ها فضای کافی جهت استقرار وسایل کار و تردد کتابداران اختصاص نیافته است.
Ikonne در پژوهشی که برروی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی ایالتی و فدرال جنوب غربی نیجریه انجام داده بود به این نتیجه دست یافت که کتابداران از لحاظ شرایط ارگونومیکی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و ارتباط مثبتی بین شرایط ارگونومیکی (وضعیت بدنی، مناسب بودن ایستگاه های کاری، تجهیزات و طراحی وضعیت کار) و رضایت شغلی وجود دارد. نتایج پژوهش Chandra و همکاران نیز نشان داد کتابخانه های دانشگاهی وست بنگال در زمینه فضای کاری شرایط محیطی و به ویژه عوامل ایمنی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند همچنین نتایج این پژوهش در زمینه ارزیابی عوامل بهداشتی تا حدودی با نتایج تحقیق Chao و همکاران همخوانی دارد.
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
منبع: مجله علمی – اجتماعی ارگونومی شماره 10
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)