ارزیابی ریسک خطرات الکترواستاتیکی

ارزیابی ریسک خطرات الکترواستاتیکی

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 57

فهرست:

• هدف و دامنه کاربرد
• مراجع الزامی
• اصطلاحات و تعاریف
• روش های آزمون
  • مقاومت سطحی
  • مقاومت ویژه سطحی
  • مقاومت ویژه حجمی
  • مقاومت در برابر نشت
  • آزمون پای پوش در حین اجرا
  • آزمون دستکش به هنگام استفاده
  • مقاومت ویژه پودر
  • رسایی مایع
  • ظرفیت خازنی
  • با انتقال یافته
  • آزمون اشتعال
  • اندازه گیری واپاشی بار
  • ولتاژ شکست

هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این استاندارد تعیین روش های آزمون برای تجهیزات، محصولات و خواص فرایندهای مورد نیاز برای جلوگیری از اشتعال و خطرات شوک الکترواستاتیکی ناشی از الکتریسیته ساکن است. این استاندارد برای ارزیابی ریسک خطرات الکترواستاتیکی یا برای تهیه استانداردهای محصول یا گروه محصولات برای ماشین آلات یا تجهیزات برقی یا غیر برقی، به کار می رود.

در این بخش، روش های آزمون استاندارد برای کنترل الکتریسیته ساکن، مانند مقاومت سطحی، مقاومت در برابر نشت به زمین، مقاومت ویژه پودر، رسانایی مایع، کاپاسیتانس (انباشت بار) و ارزشیابی شعله وری تخلیه های محرک ارائه می شود.

مراجع الزامی

در مراجع زیر ضوابطی وجود دارد که در متن این استاندارد به صورت الزامی به آنها ارجاع داده شده است. بدین ترتیب، آن ضوابط جزئی از این استاندارد محسوب می شوند. در صورتی که به مرجعی با ذکر تاریخ انتشار ارجاع داده شده باشد، اصلاحیه ها و تجدیدنظرهای بعدی آن برای این استاندارد الزام آور نیست. در مورد مراجعی که بدون ذکر تاریخ انتشار به آنها ارجاع داده شده است، همواره آخرین تجدیدنظر و اصلاحیه های بعدی برای این استاندارد الزام آور است.

EC 60079-0, Explosive atmospheres – Part 0: Equipment – General requirements

IEC TS 60079-32-1, Explosive atmospheres – Part 32-1: Electrostatic hazards, guidance

IEC 60093, Methods of test for volume resistivity and surface resistivity of solid electrical insulating materials

IEC 60243-1, Electric strength of insulating materials – Test methods – Part 1: Tests at power frequencies

IEC 60243-2, Electric strength of insulating materials – Test methods – Part 2 Additional requirements for tests using direct voltage

IEC 60247, Insulating liquids – Measurement of relative permittivity, dielectric dissipation factor (tand) and d.c. resistivity 2-7

IEC TS 61241-2-2, Electrical apparatus for use in the presence of combustible dust – Part 2: Test methods – Section 2: Method for determining the electrical resistivity of dust in

layers 2-8 IEC 61340-2-1, Electrostatics – Part 2-1: Measurement methods – Ability of materials and products to dissipate static electric charge

DEC 61340-2-3. Electrostatics – Part 2-3: Methods of test for determining the resistance and resistivity of solid planar materials used to avoid electrostatic charge accumulation

روش مقاومت و مقاومت ویژه مواد جامد مسلح به کار رفته برای جلوگیری از تجمع بار الکترواستاتیک، با استفاده از استاندارد IEC تدوین شده است.

2-10 IEC 61340-4-4, Electrostatics – Part 4-4: Standard test methods for specific applications

اصطلاحات و تعاریف

در این استاندارد، اصطلاحات و تعاریف زیر به کار می رود.

رسانا conductive: داشتن مقاومت ویژه یا مقاومت کمتر از گستره پراکنشی که باعث بروز قوس های حاصل از جریان سرگردان و شوک های الکتریکی می شود.

یادآوری ۱- مواد با اجسام رسانا نه پراکنشی هستند و نه عایقی و وقتی که در تماس با زمین قرار می گیرند نمی تواند بار الکترواستاتیکی قابل توجهی را نگه دارند.

یادآوری ۲- حدود مرزی در استاندارد 1-32-60079 IEC TS برای گستره رسانایی مواد جامد، محفظه ها، برخی از اجسام و مواد حجیم داده شده است.

یاد آوری ۳- استانداردهای محصول و سایر استانداردها که خواص الکترواستاتیکی را پوشش می دهند اغلب شامل تعاریف خاصی از «رسانا» هستند که فقط در مورد اقلام تحت پوشش آن استانداردها کاربرد دارد و ممکن است با تعاریف داده شده در این استاندارد متفاوت باشد. برای مثال به استاندارد 8031 ISO و 8330 ISO برای مجموعه شیلنگ، 284 ISO برای کمربندها و 5- ,3 ,2 ,1-1149 EN برای لباسهای محافظ مراجعه شود.

رسانایی (رسانایی الکتریکی) conductivity: معکوس مقاومت ویژه حجمی، که بر حسب زیمنس بر متر بیان می شود.

هادی conductor: منظور یک جسم رسانا است.

پراکنشی (پراکنشی الکترواستاتیکی) (dissipative (electrostatic dissipative: داشتن مقاومت ویژه متوسط یا مقاومتی مابین گستره های رسانایی و عایقی است.

یادآوری ۱- اجسام یا مواد پراکنشی نه رسانا هستند و نه عایق، اما مانند اقلام رسانا، به طور ایمن شارژ تماسی را محدود کرده و ایا پراکنده می کنند حتی بیشینه جریان های شارژ مربوط به کاربرد آنها که وقتی در تماس با زمین هستند، پیش آید.

یادآوری ۲- حدود مرزی در استاندارد 1-32-60079 IEC TS برای گستره پراکنشی مواد جامد، محفظه ها، برخی از اجسام و مواد حجیم داده شده است

یادآوری ۳- استانداردهای محصول و سایر استانداردها که ویژگی های الکترواستاتیکی را پوشش می دهند اغلب شامل تعاريف خاصی از «پراکنشی» هستند که فقط در مورد اقلام تحت پوشش آن استانداردها کاربرد دارد و ممکن است با تعاریف داده شده در این استاندارد متفاوت باشد.

محفظه enclosure: دیوارها، درها، پوشش ها، گلندهای کابل، میله ها، میل لنگ ها، محورها، روکش ها، و غیره است که وسیله را احاطه کرده و در میان می گیرد.

یادآوری ۱- برای تجهیزات برقی، تعریف محفظه همانند تعریق محفظه در استاندارد 600790 IEC است.

یادآوری ۲- کاتتیترهای مواد حجیم با اندازه متوسط (FIBC) و سایر کانتینرها به عنوان محفظه تجهیزات محسوب نمی شوند و لذا جداگانه در استاندارد 1-32-60079 IEC TS بررسی می شوند.

ناحیه خطرناک hazardous area: ناحیه ای که در آن مخلوط های قابل اشتعال یا قابل انفجار هوا با بخارا گاز یا هوا با گرد و غبار بوده یا مقادیر آنها می تواند به اندازه ای باشد که باید احتیاط های لازم در برابر شعله وری احتراق انجام گیرد یادآوری ۱- به استاندارد 1-10-60079 IEC و 2-10-60079 IEC مراجعه شود.

عایقی insulating: داشتن مقاومت ویژه با مقاومتی است که بیشتر از گستره پراکنشی می باشد.

یادآوری ۱- مواد یا اجسام عایقی نه رسانا هستند و ته پراکنشی بار الکترواستاتیکی می تواند بر روی آنها جمع شده و به سادگی پراکنده نمی شود حتی وقتی که در تماس با زمین باشند.

یادآوری ۲- حدود مرزی در استاندارد 1-6007932 EC TS برای گستره عایقی مواد جامد، محفظه های برخی از اجسام و مواد حجیم داده شده است. در مورد برخی اقلام، تعاریف ویژه ای در سایر استانداردها داده شده است.

یاد آوری ۳- استانداردهای محصول و سایر استانداردها که خواص الکترواستاتیکی را پوشش می دهند اغلب شامل تعاریف خاصی از «عایقی» هستند که فقط در مورد اقلام تحت پوشش آن استانداردها کاربرد دارد و ممکن است با تعاریف داده شده در این استاندارد متفاوت باشد.

یادآوری ۴- صفت «نارسانا» اغلب هم معنی با عایقی به کار می رود. در این استاندارد از به کار بردن نارسانا به عنوان «عایقی» یا «عایقی یا پراکنشی» اجتناب شده است تا باعث سردرگمی و اشتباه نشود.

هادی جداسازی شده isolated conductor: یک جسم رسانا که می تواند به علت مقاومت در برابر نشت به زمین بیشتر از مقادیر داده شده در استاندارد 1-32-60079 IEC TS بار را انباشته کند.

مقاومت در برابر نشت (مقاومت نسبت به زمین) (leakage resistance (resistance to earth: مقاومت بین یک الکترود در تماس که با سطحی قرار است اندازه گیری شود و زمین، که بر حسب اهم بیان می شود.

یادآوری ۱- مقاومت در برابر نشت به زمین به مقاومت ویژه حجمی و یا سطحی مواد و فاصله بین نقطه انتخاب شده برای اندازه گیری و زمین بستگی دارد.

مقاومت resistance: نسبت ولتاژ به جریانی است که در یک نمونه جاری است.

مقاومت سطحی surface resistance: مقاومت بین دو الکترود است که با سطحی که قرار است اندازه گیری شود در تماس می باشند، و بر حسب اهم بیان می شود.

یادآوری ۱- این تعریف از مقاومت سطحی کاملا درست نیست چون مقاومت بین دو الکترود به مقاومت حجمی مواد تحت آزمون نیز بستگی دارد. با این حال، مفهوم مقاومت سطحی که در بالا تعریف شد هنگام ارزشیابی توانایی مواد نسبت به پراکنش بارها از طریق رسانش مفید است.

یادآوری ۲- مقاومت سطحی اندازه گیری شده، تقریبا همیشه با افزایش ضخامت کم می شود. میزان کاهش به رابطه بین مقاومت سطحی و مقاومت حجمی بستگی دارد.

یادآوری ۳- مقاومت سطحی در استاندارد 60167 IEC مقاومت عایقی نامیده شده است.

یاد آوری ۴- مقاومت سطحی در استاندارد 60093 ECل، به عنوان مقاومت سطحی خالص بدون عبور جریان از حجم، تعريف شده است

مقاومت ویژه سطحی surface resistivity: مقاومت در کناره های مخالف یک سطح در طول واحد و پهنای واحد که معمولا بر حسب اهم بیان می شود.

یادآوری ۱- اهم / مربع گاهی برای بیان این یکا به کار می رود اما توصیه می شود از این امر پرهیز شود چون با سیستم متریک (SI) مطابقت ندارد.

ترا اهم متر teraohin meter: یک ادوات اندازه گیری مقاومت است که گستره اندازه گیری بالایی آن دست کم TQ 1 و ولتاژ اندازه گیری متغير آن تا 1kV یا بیشتر از آن است.

مقاومت ویژه حجمی volume resistivity: مقاومت حجمی از یک جسم با طول واحد و سطح مقطع واحد که بر حسب اهم بیان می شود و برای مواد عایقی طبق استاندارد 60093 IEC و برای مواد پراکنشی طبق استاندارد 3-2-61340 IEC اندازه گیری می شود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ خطرات ناشی از شوک الکتریکی

⇐ رعد و برق و خطرات ناشی از آن

⇐ مجوز کار با تجهیزات الکتریکی ولتاژ بالا

⇐ شناسایی خطرات, ارزیابی ریسک و بررسی حوادث برق در صنعت