ارزیابی ریسک بهداشتی مواد شیمیایی PPT

ارزیابی ریسک بهداشتی مواد شیمیایی PPT

 فرمت: PPT       تعداد صفحات: 55
 فرمت: PDF       تعداد صفحات: 21

مقدمه:

کنترل ریسک های بهداشتی در کار برای مدیران اجرایی، مشاوران بهداشت، ایمنی و محیط زیست با ایجاد فرآیندی به نام ارزیابی ریسک های بهداشتی، رهنمودها و دستورالعمل هایی را در ارتباط با نحوه شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک های بهداشتی ارائه میدهد. طراحی این فرآیند، بسیار انعطاف پذیر بوده، به گونه ای که می تواند در طول فعالیت های یک کارخانه، اعم از یک محیط پیچیده شیمیایی تا یک پمپ بنزین ساده، کاربرد داشته باشد. امروزه در خصوص عوامل بالفعل زیان آوری از قبیل: مواد شیمیایی، گرد و خاک، سر و صدا، گرما، تشعشع و عوامل میکروبی که می توانند سلامتی افراد را تحت تأثیر قرار دهند، اطلاعات بیشتری در اختیار است و مسئله مورد توجه، استفاده از ارزیابی ریسک های بهداشتی به گونه ای است که بتوان از کنترل خطراتی که منجر به اثرات کوتاه مدت (حاد) و یا طولانی مدت (مزمن) در سلامتی می شوند، اطمینان حاصل کرد.

در سال ۲۰۱۴، جهان نظاره گر سی امین سالگرد بدترین حادثه صنعتی که تا به حال رخ داده است، بود. در دسامبر سال ۱۹۸۴، بیش از ۴۰ تن گاز متیل ایزوسیانات در نتیجه یک واکنش شیمیایی ناخواسته در یک کارخانه در بوپال هند منتشر شد.

در این حادثه

• بیش از ۳۰۰۰ نفر در مدت کوتاهی پس از واقعه جان باختند.
• بیش از ۵۰۰۰۰۰ نفر دچار جراحت و آسیب شدند.
• تخمین ها متفاوت است، اما در کل بیش از ۲۵۰۰۰ نفر در اثر مواجهه با گاز ایزوسیانات جان باختند.
• اثرات مداوم این حادثه شامل نقص در هنگام تولد و آلودگی های زیست محیطی است.

این فاجعه هنوز هم در بوپال با گذشت زمانی طولانی، اثراتی بهداشتی و آلودگی قابل ملاحظه ی محیط زیستی دارد. این حادثه ثابت کرده است که تمرکز بر تغییر شیوه های ایمنی و بهداشت در صنایع شیمیایی و نیز اقدامات ستادهایی همچون مدیریت بحران، ستاد مدیریت حوادث غیرمترقبه، سازمان آتش نشانی و سایر ارگان ها و سازمان های ذیربط مسئول جهت کنترل خطر شتاب گرفته است. این حادثه نشان داد که بسیاری از جنبه های مدیریت صحیح مواد شیمیایی نادیده گرفته شده و یا در بهره برداری از این تأسیسات مورد استفاده قرار گرفته، به واسطه نگهداری نامناسب که منجر به نشت خود به خود مواد شد، با مجوز ساخته شدن منطقه مسکونی با تراکم بسیار بالای جمعیت اطراف کارخانه ای که مواد شیمیایی کشنده در آنجا قرار دارد. از دست دادن زندگی افراد و جان باختن شمار بسیار زیادی از افراد در این حادثه بسیار گسترده بود و اهمیت جلوگیری از بروز چنین اتفاقاتی قبل از هر چیز در ذهن متخصصان ایمنی و بهداشت (طب کار) تبدیل شد. این حادثه منجر به ایجاد برخی از تغییرات اساسی در رویکرد نسبت به ایمنی مواد شیمیایی و مدیریت خطر تأسیسات بزرگ شد. کنوانسیون (شماره ۱۷۴) سازمان بین المللی کار (ILO) در پیشگیری از حوادث عمده صنعتی در سال ۱۹۹۳ و توصیه نامه همراه با آن (شماره ۱۸۱) با تمرکز بر روی بررسی خطرات بالقوه ناشی از حادثه فاجعه بار و برنامه ریزی های مناسب برای اقدامات پیشگیرانه و واکنش های اضطراری بر اساس سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (OHS) است.

الزامات این کنوانسیون متمم کنوانسیون مواد شیمیایی سازمان بین المللی کار (شماره ۱۷۰) با شرح دقیق بیشتر در مورد مدیریت صحیح مواد شیمیایی است. سازمان بین المللی کار همچنین دارای یک کد توسعه یافته در مورد روش های پیشگیری از حوادث بزرگ صنعتی و تجاری و یک راهنمای کنترل خطرات عمده برای تکمیل استانداردها است.

ارزیابی ریسک

این ارزیابی شامل شناسایی خطرات ناشی از مواد، ارزیابی ریسک ناشی از این خطرات در محیط کار و سپس بکارگیری روش های کنترلی مناسب برای حذف یا کاهش ریسک تا حد قابل قبول می باشد.

شناسایی خطرات

در شناسایی خطرات ناشی از مواد شیمیایی بکارگیری و استفاده از موارد زیر ضروری می باشد.

– فهرست ثبت مواد

تمام اطلاعات بدست آمده در مرحله شناسایی خطر باید در یک سیستم ثبت وارد گردد. هر آزمایشگاه یا محیط کار باید سیستم ثبت مواد شیمیایی (Hazardous substances register) خود را تهیه و نگهداری نماید. اولین چیزی که  باید در این سیستم ثبت وارد شود فهرست تمامی مواد شامل کالاهای خطرناک و سموم استفاده شده یا تولید شده در محیط کار است. مورد بعدی که باید ضمیمه شود تهیه برگه های اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) برای تمامی مواد موجود در فهرست ثبت می باشد. بدیهی است که این فهرست باید به روز بوده و اطلاعات آن بر اساس مواد جدید مورد استفاده و یا موادی که از حیز استفاده خارج شده اند بازنگری و تنظیم گردند.

– بازرسی های محیط کار

یک بازرسی کلی یا واک تروف (Walk through) می تواند جزئیاتی از مواد خطرناک موجود در محیط  کار را فراهم آورد. در طی بازدید معمولاً موادی که دیگر مورد نیاز نبوده و یا تاریخ مصرف آنها گذشته است نیز مشخص می شوند. چنین موادی چنانچه از محیط کار خارج می شوند می توان آنها را از لیست حذف نمود.

بازرسی محیط کار همچنین می تواند جزئیاتی از کل محیط کار که مواد شیمیایی در آن مورد استفاده هستند فراهم آورد. طی بازرسی محیط کار اطلاعاتی از نحوه نگهداری و انبارداری صحیح مواد، وجود کنترل های مهندسی مانند هودها شیمیایی و یا سایر سیستم های تهویه، امکانات و تجهیزات موجود برای شرایط اضطراری مانند دوش های ایمنی، فواره های چشمی، کمک های اولیه، وسایل حفاظت فردی (PPE) مورد استفاده، کیت مخصوص ریخت و پاش (Spill kit) مواد شیمیایی و غیره بدست می آید. جمع آوری این اطلاعات در  مرحله بعدی ارزیابی ریسک مورد استفاده قرار می گیرد. بازدیدهای منظم از محیط کار باید توسط اعضاء کمیته حفاظت فنی (OHS) و یا توسط افراد مسئول انجام گیرد.

اهداف ارزیابی ریسک مواد شیمیایی

1. شناخت خطرات ناشي از تمام مواد شيميايي كه در محيط كار استفاده، انبار و يا حمل و نقل ميشود.
2. ارزيابي ميزان مواجهه كاركنان با مواد شيميايي خطرناك از طريق تنفسي، پوستي و گوارشي
3. ارزيابي ميزان كفايت اقدامات كنترلي در دسترس
4. مشخص کردن وظایفی که ریسک بالایی برای سلامتی کارکنان دارند
5. پيشنهاد اقدامات كنترلي مناسب براي حذف يا كاهش ريسك

مراحل ارزیابی ریسک مواد شیمیایی

مواد شيميايي مختلف خصوصيات و ميزان سميت متفاوتي دارند. مواجهه با مواد شيميايي سمي، مي تواند منجر به اثرات مختلفي شود كه شدت آنها با توجه به راه مواجهه (تنفسي، پوستي و گوارشي ) و ميزان تماس، متفاوت خواهد بود.

مراحل ارزیابی ریسک مواد شیمیایی

تعاریف:

• ارزیابی به معنای ارزشیابی این است که چگونه مواد خطرناک مورد استفاده در محیط کار ریسک های بهداشتی را در بر دارند.
• هدف ارزشیابی توانایی در تصمیم گیری برای برقراری اقدامات کنترلی مناسب، آموزش، پایش و معاینات بالینی مورد نیاز برای حفظ سلامتی کارگرانی است که ممکن است در معرض مواد خطرناک در کار باشند.
• خطر توانایی بالقوه یک ماده برای اثرات زیان آور بر سلامتی افراد در محیط کار، برای مثال خطر سیانید این است که خیلی سمی است و در مقادیر اندک از طریق بلع می تواند باعث مرگ گردد
• ریسک احتمال اینکه ماده تحت شرایط مورد استفاده باعث ایجاد بیماری گردد. ریسک بهداشتی معمولا با افزایش شدت مواجهه افزایش می یابد، مثلا اگر سیانید به منظور به حداقل رسانی احتمال نشت در ظرف مخصوص به صورت مناسب مهر و موم و بسته بندی و انبارش گردد، ریسک به خوبی کنترل شده است حتی گرچه این ماده شیمیایی یک خطر جدی است
• مواجهه زمانی که فرد در تماس با یک ماده قرار گیرد، مواجهه رخ می دهد به صورت استنشاقی، تماس پوستی، ورود به چشم یا بلع آن.
• فرایند ارزیابی قادر می سازد که بین خطر مواد و ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه واقعی به مواد به واسطه کاربردهای آن در شغل تمایز قائل شویم.

انواع ارزیابی های ریسک

ارزیابی های ریسک کیفی: صرفا خطر یک ماده شیمیایی را توصیف کرده یا آنرا با بقیه مواد مقایسه می کند یا خطرات را صرفا به صورت واژه های کیفی تعریف می کند مثل موتاژن یا سرطانزا

ارزیابی ریسک نیمه کمی: مواد خطرناک را به صورت نظامند شناسایی کرده، مواجهه یا احتمال مواجهه را ارزشیابی نموده، ریسک را بر پایه امتیاز آن نسبت به مقادیر عددی واقعی تعیین می نماید.

ارزیابی های ریسک کمی: سنجش عددی از ریسک یا ایمنی مواجهه با مواد شیمیایی فراهم می نماید

مروری بر فرایند ارزیابی ریسک کیفی

مروری بر فرایند ارزیابی ریسک کیفی

گام های ارزیابی ریسک

• گام اول: تعیین ارزیابی کننده گان
• گام دوم: شکستن فرایند کاری: لیست کردن بخش های مختلف، تقسیم هر فرایند به وظایف مختلف، تعیین گروه هایی از کارگران که وظایف مشابه دارند
• گام سوم: شناسایی همه مواد شیمیایی اولیه و ثانویه: بررسی فهرست خرید، برچسب مواد، بازرسی کل مکان هایی که مواد شیمیایی انبار می شوند، بررسی مکان هایی که مواد شیمیایی بعنوان واسط، محصول نهایی یا محصول فرعی تولید می شوند و ملاحظه موادی که ممکن است در هنگام فرایندهای خاص کاری نظیر تعمیرات و نگهداری و پاکسازی یا تست آزاد شوند.
• گام چهارم: تعیین کنید کدام مواد خطرناک هستند: چک لیست برای مواد خطرناکی که در حین کار تولید می شوند و موادی که در فرایند تعمیرات و نگهداری، پاکسازی، تحقیق، تست مورد استفاده قرار می گیرند
• گام پنجم: بدست آوردن اطلاعاتی از مواد خطرناک: مطالعه MSDS و ….

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• گام های شش تا ده ارزیابی ریسک
• روش ارزیابی ریسک نیمه کمی
• گام های ارزیابی ریسک نیمه کمی
• انجام اقدامات اصلاحی
• مراحل انجام ریسک نیمه کمی
• انجام عملی ارزیابی کمی ریسک
• نمونه ارزیابی ریسک سرطان مواجهه با بنزن
• شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک مواد شیمیایی

این مطلب بروزرسانی شد و دو فایل ارزیابی ریسک مواد شیمیایی با موضوعات زیر پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ مقدمه ای بر ارزیابی ریسک مواد شیمیایی

⇐ برنامه عملیاتی مدیریت حوادث شیمیایی در محیط کار

⇐  جزوه دوره آموزشی مواد شیمیایی خطرناک (HAZMAT)

⇐ ارزیابی ریسک آلاینده های شیمیایی در مواجهات شغلی

⇐ ارزیابی روش های کنترل عوامل شیمیایی محیط کار