اثرهای فشار جو بر سلامتی انسان

اثرهای فشار جو بر سلامتی انسان

کاهش و افزايش فشار جو بر سلامت انسان اثرات مختلفى بر جاى مى‌گذارد. کاهش فشار جو باعث افزايش توليد گلبول‌هاى قرمز و هموگلوبين، تخفيف قواى ذهني، افزايش تعداد مويرگ‌ها، سستي، خواب‌آلودگي، خستگى‌ روانى و عضلانى و گاهى سردرد و نئشگى مى‌شود. بيمارى کوه‌ گرفتگى حاد که به دو صورت بروز مى‌کند: ادم حاد ريوى و ادم حاد مغزى و بيمارى کوه‌ گرفتگى مزمن افزايش فشار جو باعث مسموميت با اکسيژن، مسموميت با دى‌اکسيد کربن و بيمارى فشارزدائى مى‌شود.

ارتفاع زياد

در ارتفاع زياد هوا کمتر فشرده و در نتيجه فشار نسبى اکسيژن هم کمتر است. انسان در ارتفاع ۲۵،۰۰۰ پا و بيشتر بدون تجهيزات و تنفس با دستگاه نمى‌تواند زنده بماند. هنگامى که انسان با کمى فشار جوّ مواجه شود دگرگونى‌هاى فيزيولوژيک روى مى‌دهد؛ به اين شرح:

الف- افزايش شمار دم‌ زدن
ب- افزايش غلظت هموگلوبين
ج- افزايش بازده قلب

در نتيجهٔ قرار گرفتن ناگهانى در ارتفاعات زياد دو حالت ممکن است روى دهد؛

1. بيمارى حاد کوهستان که نسبتاً شايع، بدون خطر و گذرا است و ويژگى‌هاى آن عبارتند از: سردرد، بى‌خوابي، تهوع، نفس‌نفس زدن، استفراغ و کاهش بينائي. هنوز به‌طور قطع معلوم نشده که آيا اين نشانه‌ها به‌علت اثر کم بودن اکسيژن (Hypoxia) است يا در نتيجهٔ مجموعهٔ پيچيده‌اى از اختلال‌هاى زيست شيميائى و هورمونى در بدن.
2. ادم ريوى مربوط به ارتفاعات زياد – نشانه‌هاى اين حالت به‌طور کلى در روز سوم اقامت در ارتفاع زياد روى مى‌دهند و از بيمارى معمولى کوهستان قابل شناسائى هستند. اما چون ورم ريه بروز کند بيمار دچار سرفه مى‌شود و ممکن است دچار تنفس نامنظم از نوع شين استوکس (Cheyne-stokes) هم بشود. افزون بر اينها، کم‌شدن پيشاب، توهّم عقلى و هذيان، چرت‌زدن، تشنج و اغما هم روى مى‌دهد. اين حالت در ارتفاع کمتر از ۱۲،۰۰۰ پا (۳۶۰۰ متر) نادر است و به درمان با آنتى‌بيوتيک‌ها هم پاسخ نمى‌دهد و بايد بيمار هر چه زودتر به ارتفاع کم برده شود. در حال حاضر علل و سازوکارهاى بروز اين حالت به‌خوبى دانسته نيست و تنها آگاهى در مورد آن که در ارتش هندوستان توسط مديران بهداشتى به‌دست آمده آن است که بسيارى موارد آن در گروهان‌هاى سرباز که از مناطق کم ارتفاع به پادگان‌هاى هيماليا اعزام شده‌اند ديده مى‌شود.

ارتفاع کم

فشار جو در برابر هر سى‌و سه پا ژرفاى دريا افزايش مى‌يابد و بيشترين ژرفائى که تاکنون به آن رسيده‌اند برابر ده اتمسفر فشار جو بوده است. هنگامى که انسان در معرض فشار شديد جو قرار گيرد گازهاى هوا مانند اکسيژن، دى‌اکسيد کربن و ازت متناسب با فشار نسبى اين گازها در خون و بافت‌ها حل مى‌شوند. افزايش غلظت ازت در خون يک حالت خواب‌رفتگى (narcose) ايجاد مى‌کند که منجر به کاهش اعمال عقلى و شعور مى‌شود. افزايش غلظت دى‌اکسيد کربن اثر خواب‌آور ازت را بيشتر مى‌کند و افزايش مقدار اکسيژن موجب تشنج و مرگ مى‌شود. هنگامى که شخص به سطح آب باز مى‌شود، گازهاى حل‌شدهِٔ تحتِ‌ فشار که در خون هستند رها مى‌شوند و آمبولى هوائى درست مى‌کنند که اثرهاى آن کشنده است. اثرهاى افزايش فشار جوّ را در کسانى که در اتاقک‌هاى غواصى (Diving Bell) و اتاق‌هاى داراى هواى فشرده کار مى‌کنند، بهتر مى‌توان ديد؛ (بيمارى کيسن Caisson Disease).

اثرات رطوبت هوا

دليلى در دست نيست که رطوبت بر بهداشت جسمى تأثير داشته باشد، با وجود اين رطوبت بر آسايش انسان تأثير حتمى دارد. اگر رطوبت نسبى هوا از شصت و پنج درصد بيشتر شود هواى درون اتاق ناراحت‌کننده و بيمار گونه به‌نظر مى‌آيد و براى پائين‌آوردن رطوبت در اين‌گونه موارد بهتر است تهويه به‌ کار گرفته شود. رطوبت کمتر از سى درصد هم نامطبوع است و مواجههٔ طولانى با کمبود رطوبت مى‌تواند سبب خشک ‌شدن مخاط بينى شود که خود مستعد کنندهٔ ابتلاء به عفونت (مانند سرفه و سوزش حلق) است.

حتما بخوانید:

⇐ بیماری های ناشی از کاهش و افزایش فشار هوا