ایمنی دستگاه های پرس

ایمنی دستگاه های پرس

Safety presses

پرسکاري یکی از قدیمی ترین فرایندهاي صنعتی است، زیرا گذشتگان بسیار دور ازاین فرایند به تولید خشت اقدام کرده یا سکه هاي خود را ضرب می کردند. البته وسایل آنان (پرس) بسیار ساده و فقط شامل یک اهرم بسیار ساده بود اما امروزه فرایند پرسکاري شامل انواع کارهاي شکل دهی مواد و فلزات، سوراخ کردن، کشیدن، خم کنی، حکاکی، پرچ زنی، برش قسمت هاي اضافی، جفت کردن قطعات و صاف کردن سطوح فلزات با استفاده از قالب هاي ضربه زننده می شود.

صنعت پرسکاري را می توان از شاخه هاي بزرگ صنایع دانست. بطور کلی حدود 80% تولیدات صنعتی به نوعی با صنعت پرسکاري در ارتباط بوده و
صنعت پرسکاري تکمیل می شود.

عملیاتی هاي که با پرس می توان انجام داد شامل برشکاري، قیچی، اتو کردن، همینگ کردن، شکل دادن و …

هنگامی متصدیان مربوط به این کار از خطر و حوادث ناشی از اینگونه ماشینها محفوظ خواهند ماند که اولا پیش بینی های لازم تدارک دیده شده و ثانیا روش های ایمنی کار رعایت شوند. زمانی مصدومیت در منطقه عمل پرسها به وقوع می پیوندند که متصدی پرس، کمک کار او و یا افرادی که مسئول نصب قالبها و یا تعمیر دستگاه هستند، دست خود را برای قرار دادن یا خارج کردن آن در منطقه پرس، وارد محدوده خطر می کنند. متصدیان تعمیرات این ماشین ها اغلب به علت این که هنگام تعمیر اقدام به قطع نیروی محرکه ماشین نکرده یا با وسایل لازم از سقوط سنبه یا رام جلوگیری نمی کنند، دچار صدمه می شوند.

حوادثی در مورد سایر فرمان ها و یا استفاده نابجا از ماشین آلات نیز اتفاق می افتد. مواردی از قبیل وارد آمدن فشار بیش از حد مجاز به ماشین، عدم نصب صحیح قالب، عدم نگهداری صحیح ماشین و روغن کاری نامرتب نیز می توانند سبب وقوع حوادث شوند.

پرس های مکانیکی

پرس های مکانیکی

اینگونه پرس ها براساس یک سیستم رفت و برگشت متناوب چرخ و لنگر عمل کرده، در نتیجه نیاز به یک سیستم درگیر شونده (کلاچ) دارند.

در پرس هایی که عمل تغذیه دستی انجام می شود، کلاچ دستگاه طوری طراحی شده است که هنگام تخلیه و بارگیری، دهانه پرس را باز کند. در اینگونه موارد چنانچه به هر دلیلی در هنگام تخلیه و بارگیری، کلاچ عمل نکرده، یا توقف میل لنگ دچار وقفه شود، یک ضربه ناخواسته زده خواهد شد که به آن ضربه تکراری می گویند. اما چنانچه کلاچ عمل کرده، ولی میل لنگ دستگاه در وضعیت توقف معمول خود، نایستد ممکن است ماشین به عمل ضربه زنی خود ادامه داده در اثر نیروی جاذبه، وزنی بر روی قطعه کار بیفتد که به این عمل خارج از کنترل ضربه مهار شده گویند. در پرس های مکانیکی حادثه زمانی اتفاق می افتد که کارگر به دلایلی از قبیل تخلیه و بارگیری ماشین، دست خود را به منطقه برده، پرس اقدام به ضربه کند. این ضربه ممکن است در اثر ضربات تکراری ماشین بوده یا ماشین در حالت خارج از کنترل باشد و یا اینکه فردی اشتباها دستور ضربه به ماشین بدهد.

برای حفاظت کارگر از اینگونه حوادث، بهترین وسیله، استفاده از ابزارهای دستی جهت تغذیه و خارج کردن قطعات کار، از دهانه عملکرد ماشین است تا نیازی به وارد ساختن دست، به منطقه خطر و عملکرد پرس نباشد، انواع مختلفی از وسایل تخلیه و بارگیری پرس ها طراحی و ساخته شده اند که بعضی بر اساس خواص مغناطیسی و گروهی مانند انبرهای معمولی عمل می کنند. هر دو گروه در شکل ها و انواع مختلف ساخته شده، در اختیار مصرف کننده می باشند.

پرس های هیدولیکی

پرس های هیدولیکی

پرس های هیدرولیکی به ماشینی اطلاق می شود که در آن انتقال نیرو به ضربه زن پلاتن توسط فشار مایع (روغن) صورت می گیرد.

خطرات دستگاه های پرس این خطرات را عمدتا می توان به سه قسمت روی دستگاه تقسیم نمود:

1. خطرات ناشی از منطقه عمل (بین دو قالب یا خطر اصلی دستگاه پرس، که اکثر حوادث پرس ها در این منطقه از دستگاه اتفاق می افتد و باعث قطع انگشتان یا دست کارگر می شود.
2. خطراتی در ارتباط با قطعات متحرک، دورانی، تجهیزات پرس (غیر از منطقه عمل) نظير قرار گرفتن دست در نقاط فشار، شکستن، سقوط و پرتاب قطعات یا پاره شدن تسمه ها و غیره.
3. خط برق گرفتگی ناشی از کابل کشی غیراصولی، استفاده از وسایل و تجهیزات برقی نامناسب و معیوب و فقدان سیم اتصال زمین (ارت) مؤثر دستگاه.

اصول ایمنی که در دستگاه های پرس باید در نظر گرفت عبارتند از:

1. اصولا هر دستگاه پرس باید براساس ضوابط و مشخصات فنی خاصی بر طبق استاندارد شناخته شده طراحی و ساخته شود.
2. کیفیت مواد و قطعات متشکله و ادوات برقی دستگاه باید به نحوی انتخاب و بکار برده شود که نتایج حاصل از آزمایشات مربوطه قابل قبول باشد.
3. هر دستگاه پرس باید دارای پلاک شناسایی و مشخصات فنی دستگاه حاوی اطلاعات زیر باشد: تناژ، وزن دستگاه، تعداد ضربه در دقیقه، نام سازنده (شرکت سازنده و غیره).
4. هر دستگاه پرس باید مجهز به سیستم ها و وسایل ایمنی لازم که بر طبق استاندارد تعیین شده باشد.
5. هر دستگاه پرس باید دارای دفترچه ای حاوی اطلاعات مورد نیاز از قبیل طریقه نصب، راه اندازی، انجام تعمیرات، سرویس های لازم و سایر مشخصات فنی باشد.

وسایل و تجهیزات ایمنی در ارتباط با منطقه خطر دستگاه

1. پرس ها باید مجهز به سوییچ یا وسیله مناسبی باشند که در وضعیت توقف دستگاه آن را قفل نماید و راه اندازی دستگاه بدون آن امکان پذیر نباشد.
2. هر دستگاه پرس باید کلید تغییر وضعیت فرمان برای حالت های مختلف کار پرس داشته باشد.
3. هر دستگاه پرس باید مجهز به وسیله فرمان دو دکمه (برقی با پنوماتیکی) باشد که به طور همزمان و به صورت تک ضربه عمل نماید. در بعضی از پرس های مکانیکی این وسیله به صورت اهرم مکانیکی است که به صورت همزمان فرمان می گیرد.
4. ترمزها، هر دستگاه پرس باید دارای ترمزهای مطمئن و مؤثر باشد. در مورد پرس های کلاچ بادی این ترمزها باید قادر باشند در هر نقطه از مسیر ضربه زن آن را متوقف نماید.
5. کلیه پرس ها باید به سیستم تک ضربه مجهز باشند به نحوی که در حین فرمان پس از ضربه پرس متوقف گردد.
6. دستگاه های پرس باید وسیله فرمان پایی (پدال ثابت یا سیار) داشته باشند، در مواقعی که امکان استفاده از سیستم فرمان دو دکمه وجود ندارد از آن استفاده شود. این پدال باید مجهز به قاب و پوشش مقاوم باشد تا در صورت سقوط اشیاء یا ابزار کار روی آنها موجب حرکت ناگهانی پرس نشود.
7. مدارهای کنترل کلاچ و ترمز الکتریکی باید دارای تجهیزاتی برای جلوگیری از امکان یا کورس ناخواسته در صورت بروز نقص در یکی از اجزاء الکتریکی باشد.

شکل (۱) دگمه های پرس با حفاظ و بدون حفاظ را نشان میدهد.

انواع روش های حفاظ گذاری منطقه خطر پرس ها

الف) قالب های پوشیده (محصور): در این روش ساختمان قالب های مورد استفاده در پرس به طور ایمن طراحی و ساخته می شوند به طوری که تمام قالب پوشیده بوده و فقط فضایی برای عبور قطعه کار به داخل قالب وجود دارد. در نتیجه فضای خالی بین دو قالب وجود نخواهد داشت که دست کارگر در بین آن وارد شود.

ب) حفاظ های ثابت: در این روش با نصب حفاظ های ثابت مشبک یا طلق در اطراف منطقه خطر دستگاه، مانع از ورود دست به منطقه خطر شده و محل خاصی را برای ورود قطعه کار به داخل یا خارج کردن آن (که معمولا با ابزارهای مخصوص انجام می گیرد) پیش بینی می کنند. لازم به توضیح است این روش با توجه به محدودیتی که ایجاد می کند، فقط در مورد قالب ها قابل اجرا است.

ج) حفاظ های اینترلاک: این نوع حفاظ کاربرد بیشتری نسبت به انواع دیگر دارد. به دلیل اینکه کار کردن با آن محدودیت زیادی ایجاد نکرده و برای بسیاری از قالب ها قابل اجراست. نکته مهم در این نوع حفاظ تنظیم صحیح آن با سیستم از دریچه متحرک داخل قالب قرار داد تا زمانی که با دست یا پدال دریچه به طور کامل بسته نشود امکان راه اندازی و فرمان دادن به پرس وجود ندارد، همچنین به محض فرمان گرفتن پرس، دیگر امکان باز کردن دریچه حفاظ وجود نداشته و در نتیجه امکان قرار گرفتن دست در منطقه خطر دستگاه نیست.

د) حفاظ های اتوماتیک: این نوع حفاظ ها با اشکال گوناگون ساخته می شوند و عمدتا با طریقی با سیستم ضربه زدن پرس ارتباط داده شده و تنظیم می گردند. به محض دادن فرمان به دستگاه ابتدا وسیله حفاظتی (حفاظ) با حرکتی از بالا با پایین و یا بالعکس، حرکت پاندولی و یا کشویی به سمت منطقه خطر دستگاه حرکت و چنانچه دست ها در منطقه خطر قرار داشته باشند، یک صفحه مشبک بزرگ به نحوی حرکت می کند که کارگر را به آرامی از منطقه خطر دستگاه دور می سازد (در اصطلاح کنار میزند). نکته مهم در این نوع حفاظ طراحی، ساخت و مکانیزم حرکت آن است که باید به نحوی عمل نماید که ضربه وارده خود موجب آسیب نشود.

مهمترین مباحث موجود در مقاله به شرح زیر است:

1. خطرات و حوادث پرس ها
2. رعایت اصول ایمنی در پرس ها
3. وسایل و تجهیزات در ارتباط با منطقه خطر دستگاه
4. انواع سیستم های تغذیه ای پرس ها
5. تعاریف و اصلاحات در پرس ها

این پست در تاریخ 98/03/06 بروزرسانی شده است و فایل PDF اصول ایمنی در پرس ها با موضوعات زیر پیوست شد. (مدرس محسن امینی, تعداد صفحات: 76)

• آشنایی با انواع پرس ها در صنعت و عملکرد آنها

• اصول اساسی و کلی در ایمنی ماشین آلات

• آشنایی با خطرات کار با پرس ها و کارگاه ارزیابی ریسک

• اصول ایمنی در پرس ها

• آشنایی با پرده هاي نوری و استانداردهای مربوطه

• دستورالعمل ایمنی کار با پرس

• اصول ایمنی کاربردی ربات ها در سیستم هاي پرس کاری

• بررسی یک حادثه ناشی از کار با پرس (کارگاه)

حتما بخوانید:

⇐ پاورپوینت ایمنی پرسکاری PPT