روش OWAS

روش OWAS

روش OWAS

اگرچه مطالعه نحوه انجام كار (مهندسي روش ها) ، براي ثبت فعاليت هاي مختلف ، انواع چارت ها و سيستم هاي علامتي را توصيه مي كند ، با اين حال اين موارد براي همه پوسچرها قابل استفاده نخواهد بود.

يكي از سيستم هاي جديد كد گزاري براي تمامي پوسچرها كه براي صنايع مختلف كاربرد فراواني نيز دارد، براي اولين بار روش OWAS در دهه هفتاد میلادی در يك كارخانه صنعت فولاد فنلاندي تهيه و مورد استفاده قرارگرفت. اين كارخانه به نام Ovako Oy به كمك انستيتوي فنلاندي ايمني و بهداشت شغلي در سال 1992 روش OWAS را ارايه نمودند. در این کارخانه ، بیشتر وظیفه ها از دسته کارهای فیزیکی سنگین بودند که با پوسچری نامناسب انجام می گرفتند. این موضوع سبب افزایش موارد غیبت از کار و همچنین از کار افتادگی زود هنگام ناشی از اختلالات اسکلتی – عضلانی شده بود. در اين روش پوسچرهاي مختلف مشاهده و مورد بررسي قرار گرفته و موارد مختلف آن ثبت مي شوند .

با استفاده از جدول ارزيابي ارايه شده در ادامه مي توان پوسچرها را ارزيابي نموده و تطابق يا عدم تطابق با استانداردهاي قابل قبول را در آن تعيين كرد.در روش OWAS طبقه بندي وضعيت بدن در حين كار به شرح زير است :حالات بدن در حين كار به سه دسته تقسيم مي شود كه به آساني قابل تشخيص است شرط لازم جهت نتيجه گيري در مورد وضعيت بدن رفع فشار ناشي از بدن است كه در طول كار بر دستگاه اسكلتي عضلاني وارد مي شود.
حالات بدن :

الف) وضعيت پاها كه شامل هفت حالت هستند كه به ترتيب عبارتند از :

1. وضعيت نشسته
2. ايستاده روي هر دو پا در وضعيت كشيده
3. وضعيت ايستاده و وزن بدن روي يك پا
4. وضعيت ايستاده و هر دو زانو خميده
5. وضعيت ايستاده و يك زانو خميده
6. نشستن روي يك يا هر دو زانو
7. وضعيت حركتي يا راه رفتن

ب ) وضعيت دست ها و بازوها كه شامل سه حالت نسبت به سطح شانه هستند كه عبارتند از :

1. هر دو دست پايينتر از حد شانه
2. يك دست بالاتر يا در حد شانه
3. هر دو دست بالاتر يا در حد شانه

ج) وضعيت تنه و كمر كه شامل چهار حالت زير است :

1. كشيده و صاف
2. خميده به جلو يا عقب
3. چرخش يا خميدگي به طرفين
4. چرخش توام با خميدگي

جهت تسهيل در امر بررسي و تشريح وضعيت كارگر در حين كار براي ثبت هر حالت يك كد شش رقمي در نظر گرفته مي شود كه به ترتيب رسه رقم سمت چپ آن بيانگر وضع تنه ، دست و پا و در سه رقم بعدي ابتدا نيروي اعمالي و در آخر تنها كد دو رقمي بيانگر مرحله هر كار است كه آن را فاز كاري مي نامند .

اين اطلاعات نتيجه مشاهده مستقيم وضعيت هاي بدن در حين كار است .براي تجزيه يك كار و كد گزاري آن كار طول مدت مشاهده بين 30 تا 40 دقيقه است و بين هر دو نظاره 6 تا 30 ثانيه وقفه لازم است بعد از هر مشاهده 10 دقيقه استراحت براي كارگر پيشنهاد مي گردد . در صفحه بعد يك نمونه شغل كد گزاري شده است. اعداد حاصل از كد گزاري را در جداول مخصوصي ثبت مي نمايند و اين اطلاعات را با جداول راهنما كه وضعيت هاي انجام كار گروهبندي شده است مقايسه مي كنند و پيشنهادات لازم را در جهت حذف و يا به حداقل رساندن كارهاي استاتيكي ويا تصحيح حالات نادرست بدن كارگر در حين كار ارائه مي كنند .

در روش OWAS حالات بدن به چهار گروه كاربردي تقسيم مي شوند كه عبارتند از :

1. گروه اول : وضعيت بدن و تركيب اين وضعيت ها در حين كار طبيعي و عادي است و نياز به اصلاح نيست و به رنگ آبي در جدول نمايش داده مي شود .
2. گروه دوم : فشار ها آسيب جزيي به دستگاه اسكلتي بدن مي رسانند و در آينده بايد اصلاح گردد ,به رنگ سبز نمايش داده مي شوند .
3. گروه سوم :اين گروه از فشارها آسيب زا هستند و هر چه سريعتر بايد اصلاح شوند به رنگ بنفش نمايش داده مي شوند .
4. گروه چهارم : فشارها به شدت به دستگاه اسكلتي – عضلاني آسيب مي رسانند و بايد فوراً بايد اقدام به اصلاح گردد. اين گروه به رنگ سفيد در جدول متمايزند.

جمع آوري و پردازش دادها : در ابتدا تعداد دفعات مشاهده كار جهت حصول ضريب اطمينان مورد نياز بايد مشخص گردد.پس از ثبت نتايج مشاهدات مي توان داده ها را با استفاده از تناسب هاي ساده پردازش نمود و آنرا در تقسيم بندي كاربردي OWAS قرار داد .با توجه به نتايج حاصل , مي توان اصلاحات لازم جهت كاهش فشارهاي ناشي از وضعيت هاي نادرست بدن در حين كار را ارايه و اجرا نمود. البته پس از اجراي اصلاحات پيشنهادي با مقايسه توسط روش OWAS ميزان تأثير پژوهش بايد تعيين گردد .

مراحل بررسی نحوه انجام کار به روش OWAS 

1. شناسايي فعاليتهاي مشكل آفرين و جمع آوري اطلاعات اساسي در مورد آن .
2. مشخص كردن هدف و روش هاي اجراي پژوهش
3. جمع آوري اطلاعات مورد نياز از محيط كار
4. پردازش نتايج
5. ارايه دلايل وضعيت نامناسب بدن در حين كار
6. ارزيابي مجدد و تعيين ميزان اثر اصلاحات انجام يافته.

ميزان قابليت اعتماد و مواد كاربرد روش OWAS : جهت به دست آوردن مشاهدات با قابليت اعتماد بالا بايد موارد زير را مد نظر قرار داد:

الف) زمان كافي جهت ثبت مشاهدات
ب) مقايسه اطلاعات حاصل با وضعيت استاندارد بدن
ج) شناخت صحيح كار

اين روش در توسعه كار يا بهبود و اصلاح نحوه انجام كار به منظور كاهش نيروي هاي وارد بر دستگاه عضلاني اسكلتي ، طرح ريزي محيط كار جديد يا پايه گذاري شيوه جديد نحوه انجام كار ، بازرسي هاي ارگونوميك و استفاده در تحقيقات كاربرد دارد . شرط موفقيت اجراي اصلاحات حاصل از مشاهدات در محيط كار اجراي هماهنگ ماموران اجرايي و پيگيري و آموزش درست است.

طبقه بندی نوع کار:

1. نیاز به تصحیح نیست
2. در آینده نزدیک تصحیح شود
3. هر چه سریع تر تصحیح شود
4. بلافاصله تصحیح شود.

در این روش هرچه عدد کد بالاتر باشد، پوسچر فرد از حد قابل قبول دورتر خواهد بود.

حتما بخوانید:

⇐  پروژه ارگونومی به روش OWAS و RULA

⇐ ارزیابی کل بدن به روش OWAS

Sirvan Sheikhi

هیچ وقت حرف استادمو (دکتر مرتضی مرتضوی) فراموش نمی کنم که گفت مهم نیست چی میخونی یا چیکاره می کنی مهم اینه هر کار کردی بهترین باشی. تک تک ما می تونیم در راستای فرهنگ سازی و ارتقا سطح علمی رشتمون گام برداریم, کافیه سطح اطلاعاتمون را بالا ببریم و همیار هم باشیم. امیدارم که تونسته باشم در این راستا کمکی به هم رشته های عزیزم کرده باشم.