حمل و نقل دستی بار
حمل و نقل دستی بار
حمل و نقل دستی بار
Manual handling
1-7 مقدمه
بسياري از فعاليت هاي مرتبط با حمل و نقل دستي بار در معرض ديد عموم نبوده و در پشت صحنه انجام مي شوند و به همين دليل معمولاً در ارزيابي ها مورد غفلت قرار مي گيرند، اين مشاغل و فعاليت ها عبارتند از : كارگران دفاتر پستي كه با تحويل و ارسال بسته هاي پستي سروكار دارند، كارگران كانتين ها كه در حين آماده كردن غذا مجبور به جابجايي انواع كنسروجات، كتري و قوري هاي بزرگ پر از آب، ديگ و ظروف بزرگ پر از غذا مي باشند، كارگران باربر و پرسنل واحدهاي تعمير و نگهداري كه در ساعات كار روزانه با بارها و اشيايي سروكار دارند كه وزنشان قابل پيش بيني نمي باشد. در حمل و نقل دستي بار، غالباً اشياء مربوط از قبل شناخته شده نيستند افرادي هم كه اين مسئوليت را بر عهده دارند غالباً آموزش هاي لازم را نديده و وسايل كمكي هم در اختيار آنها نمي باشد.
همانطور كه در شكل زير (تهيه شده توسط HSE سال 1998) مي بينيد. 36/5 درصد حوادث گزارش شده به مقامات ذيصلاح در هر سال ناشي از حمل و نقل دستي بار مي باشد. گرچه بسياري از اين حوادث بدنبال جابجا كردن يك ش ئ بوجود آمده و علائم مربوط به آنها تظاهر پيدا كرده است، اما به احتمال خيلي زياد آنها آسيب هاي تجمعي هستند كه در نتيجه ي ماه ها يا سا لها استفاده ي نابجا يا بيش از حد از بدن بوجود آمده اند.
انواع حوادث گزارش شده به مقامات ذيصلاح – شكل ( 1)
آمار ارائه شده توسط HSE نشان مي دهد كه 49/3 درصد از كل آسيب هاي مربوط به حمل و نقل دستي بار را آسيب هاي كمري تشكيل مي دهند (شكل 7-2) سرانجام اين آسيب ها مي توانند معلوليت فيزيكي، و احتمالاً از كار افتادگي دائمي را در
بر داشته باشند.
نواحی آسيب ديده از بدن در حوادث مرتبط با حمل و نقل دستي بار – شكل ( 7-2)
2-7 هزينه ی ناراحتی ها و حوادث ناشی از حمل و نقل دستی بار
همانطور كه ديديد اشكال فوق تعداد حوادث ناشي از عمليات مربوط به حمل و نقل دستي بار و درصدي از آنها كه ناحيه ي كمري را تحت تأثير قرار مي دهند را به خوبي منعكس م يكنند. هزينه ي مربوط به اين حوادث و ناراحتي ها را نيز مي توان با روشي مشابه توسط شكل به نمايش گذاشت. كاركنان هر سازمان بايد آگاه شوند كه حوادث ناشي از حمل و نقل دستي بار همانطور كه مي توانند روي كيفيت زندگي اثر نامطلوب داشته باشند، تبعات اقتصادي نامطلوبي را هم بدنبال خواهند داشت.
اشخاص تحت تأثير قرار گرفته توسط اين حوادث ممكن است ديگر نتوانند مانند زماني كه سالم بوده اند از زندگي خود لذت ببرند. آنها متوجه خواهند شد كه ديگر آن فرد سالم و با نشاط نبوده و حتي قادر به پوشيدن كفش خود نيز نمي باشند.
از نقطه نظر اقتصادي، در مدت زمان دوره ي نقاهت درآمد شخص كاهش پيدا مي كند. در دراز مدت هم ممكن است شخص نتواند به كار قبلي خودش باز گردد و يا كلاً توانايي كاركردن را از دست بدهد. در اين رابطه ممكن است هزينه هاي اضافي ديگري از قبيل دارو و ساير معالجات و همچنين ممكن است بر حسب نوع معلوليت نياز به ايجاد تغييراتي در منزل و يا اتومبيل نيز باشد تا راحتي و آسايش آنها فراهم شود.
هزينه هاي مربوط به كارفرما را مي توان به روشني مشخص نمود . فوري ترين مد بعد از وقوع يك حادثه در محيط كار كاهش برون داد محصول و خدمات مي باشد . اين موضوع مي تواند در نتيجه ي غيبت افراد آسيب ديده يا توقف كار ديگر كاركنان كه براي كمك به همكاران خود شتافته اند حاصل شود. وسايل و تجهيزات نيز مي توانند به واسطه ي حادثه صدمه ببينند كه اين هم بر توليد اثر نامطلوب خواهد گذاشت . گرچه مي توان عقب افتادگي از برنامه توليد را با انجام اضافه كاري جبران كرد اما اين كار نيز هزينه بر خواهد بود.
سازمان ممكن است نتواند به تعهدات موضوع قراردادهاي خود كه در نتيجه عقب ماندگي برنامه ي توليد به او تحميل شده است عمل نمايد . پرداخت جريمه و غرامت ناشي از عمل نكردن به تعهدات توسط سازمان امري عادي محسوب مي شود .
حمل ونقل دستي بار افزون بر اين، در بازار رقابتي، از دست دادن حسن نيت مشتري نسبت به سازمان و اثر نامطلوب روي وجهه ي سازمان را نبايد ناديده گرفت.
استفاده از افراد متخصص براي تهيه ي گزارش حادثه و بكارگيري افراد ديگر براي تعمير و تميز كردن منطقه ي وقوع حادثه نيز مستلزم صرف هزين ههايي مي باشد.
پاره اي از هزينه ها مستقيماً در ارتباط با شخص يا اشخاص حادثه ديده مي باشد كه عبارتند از هزينه هاي مربوط به نظارت و مديريت اضافي، استخدام، آموزش و جايگزين كردن كارگران. در پاره اي از موارد نيز ممكن اس ت مسئوليت تأمين ساير هزينه هاي درماني از قبيل فيزيوتراپي و پرداخت بعضي از غرامت ها بر عهده ي كارفرما باشد. گرچه سازمان بيمه ي طرف قرارداد كارفرما مسئوليت اين قيبل غرامت ها و هزينه هاي قانوني مربوط به آنها را بر عهده داشته و پرداخت خواهد نمود، اما اين ق بيل هزينه هاي اضافي در افزايش سهم بيم ه ي سالانه ي كارفرما تأثير گذار خواهد بود . سرانجام جرائم و غرامت هاي ديگر همراه با هزينه هاي قانوني مربوط و حتي زنداني شدن نيز ممكن است وجود داشته باشد.
هزينه هاي غير مستقيم و بيمه نشدني مربوط به حوادث (شامل هزينه هاي مربوط به بررسي حوادث، استخدام مجدد نيروي كار و آموزش آنها و از دست دادن حسن نيت مشتري) بر اساس تخمين، حداقل هشت برابر هزينه هاي مستقيم و بيمه شدني آنها (شامل هزينه درمان ناراحتي ها و صدمات، غرامت هاي مربوط و تعمير دستگاه ها) مي باشد.
حل مشكلات مربوط به حمل و نقل دستی بار
حذف كامل و از بين بردن مشكلات مربوط به حمل و نقل دستي بار بسيار غير محتمل خواهد بود. تا زماني كه انسان ها از اعضاي بدن خود براي بلند كردن، حمل، هل دادن، كشيدن، انداختن يا نگاه داشتن يك شئ استفاده مي كنند، امكان آسيب وارد شدن به آن اعضاء وجود دارد. هيچگونه عمليات حمل و نقل دستي بار وحود ندارد كه بتوان آن را كاملاً ايمن دانست و بعبارت ديگر نبايد اين گونه عمليات را كاملاً ايمن دانست. گرچه، خطر مربوط به عمليات حمل دستي بار را مي توان به گونه اي كاهش داد كه صدمات مربوط به حداقل ممكن برسد. در اين رابطه دستورالعمل هاي خوبي وجود دارد كه بكارگيري آنها به كاهش خطرات كمك خواهد كرد. اين قبيل دستورالعمل ها در قسمت هاي بعدي همين فصل از كتاب ارائه شده اند.
گام هاي مثبت براي مبارزه با مشكلات مربوط به حمل و نقل دستي بار به شرح زير مي باشند.
- شناسايي مكان هايي كه در آنجا حمل و نقل دستي بار انجام مي شود؛
- قبول و تصديق اين كه در چنين مكان هايي پتانسيل ايجاد آسيب وجود دارد؛
- تشخيص اينكه مقابله با آسيب هاي احتمالي ناشي از حمل و نقل دستي بار
وظيفه اي است مشترک بين كارفرمايان و نيروي كار كه بايد با همكا ري و همفكري انجام شود.
آئين نامه ي عمليات حمل و نقل دستي بار (1992) به منزله ي ابزاري است كه كارفرمايان با بكارگيري آن مي توانند به ارزيابي و كنترل خطرات مربوط به اين عمليات بپردازند.
آئين نامه ی عمليات حمل و نقل دستی (1992)
اين آئين نامه از تاريخ اول ماه ژانويه ي 1993 به مرحله ي اجرا در آمد . آئين نامه ي مزبور كامل كننده ي دستورالعمل اروپايي شماره 90/269EEC در مورد حمل نقل دستي بار مي باشد.
اين آئين نامه شامل اقدامات سه مرحله اي است كه كارفرمايان را راهنمايي مي كند كه به ترتيب و گام به گام به آنها عمل نموده تا بتوانند با خطر مربوط به چنين اعمالي برخورد نمايند. اين اقدامات عبارتند از:
- تا جايي كه عملي و معقول مي باشد بايد از انجام هر گونه عمليا ت خطرناك جابجايي بار اجتناب ورزيد؛
- در رابطه با هر گونه عمليات خطرناكي كه نمي توان از انجام آن اجتناب ورزيد بايد ارزيابي مناسب و كافي صورت گيرد؛
- تا جايي كه عملي و معقول مي باشد بايد خطر صدمه رساني ناشي از اين قبيل عمليات كاهش يابد.
وظيفه ي كارفرما براي اجتناب يا كاهش خطر آسيب رساني در محدوده ي عملي و معقول در صورتي قانع كننده خواهد بود كه آنها بتوانند نشان دهند كه بين هزينه هاي مربوط به هر گونه اقدامات پيشگيري كننده ي بيشتر و منافعي كه از اجراي آنها بدست خواهد آمد تناسبي وجود ندارد.
1-3-7 وظايف كارفرما در رابطه با كاهش خطرات مربوط به حمل و نقل دستی بار
بطور كلي، انتظار مي رود كه كارفرما تا جايي كه عملي و معقولانه باشد نسبت به كاهش تمامي ريسك هايي كه مي توانند آسيب زا باشند اقدام نمايد. پس از بكارگيري اقدامات مربوط به كاهش ريسك ها، انتظار اين است كه كارفرما اقدامات مداخله اي را مورد پايش قرار داده و مطمئن شود كه آن اقدامات اثرات مورد انتظار را بجاي گذاشته اند. در غير اين صورت، آنها بايد در تصميمات خود تجديد نظر كرده و براي كاهش ريسك از استراتژي هاي ديگري استفاده نمايند.
كليه ارزيابي ها بايد جديد و به روز باشند و بايد بخاطر سپرد كه تغيير در تكنولوژي كار، كاهش هزينه وسايل كمكي براي جابجايي بار و اصلاحات و تغييراتي كه در محيط كار انجام مي گيرد مي تواند توازن معادلات عملي را بر هم بزند. اگر در عمليات جابجايي بار تغييري بوجود آيد كه بتواند مراحل قبلي انجام كار را تغيير داده يا آسيب قابل ملاحظ هاي بوجود آورد، بايد ارزيابي هاي قبلي را مورد بازبيني قرار داد.
بديهي است مسئوليت كليه كاركنان در حوزه ي كار خود بر عهده ي كارفرمايان مي باشد. همچنين كارفرمايان در قبال افرادي كه براي انجام كار به سازمان ها يا بخش هاي ديگر اعزام مي شوند نيز مسئول خواهند بود. گرچه اعمال كنترل در شرايطي كه افراد در ديگر محي طهاي كار به كار مشغولند مشكل مي باشد، اما كارفرما در دادن آموزش به كاركنان، وظايف كاري و نوع و چگونگي بارهايي كه بايد جابجا شوند كنترل و اختيار لازم را دارد. بعنوان مثال، اگر تعدادي از كاركنان براي انجام كار تعميراتي به منطقه ي كاري ديگري اعزام مي شوند، كارفرما مي تواند روند اعزام را كنترل كرده تا مطمئن شود كه اين عده ابزار و لوازم كاري مورد نياز را در چندين بسته ي قابل حمل و نقل و سبك بسته بندي نمايند، نه اينكه در يك يا دو بسته ي سنگين و بزرگ. كارفرما همچنين بايد مطمئن شود كه كاركنان آگاهي لازم در خصو ص اينكه بايد كار را با آهنگ مناسب و با رعايت استراحت هاي منظم انجام دهند را دارا مي باشند.
كارفرماياني كه در سازمان آنها كاركنان سيار مشغول به كارند در قبال آنها وظايفي دارند. در تصويب نامه هاي بهداشت و ايمني در محيط كار (تصويب نامه 1974) مديريت ايمني و بهداشت در محيط كار (آئين نامه 1999) و آئين نامه مربوط به ايمني، بهداشت و رفاه (1992) به اين وظايف اشاره شده است.
كارفرما بر اساس دستورالعمل هاي ذكر شده بايد اطمينان حاصل نمايد كه كارخانه و محل هايي كه براي انجام كار در نظر گرفته شده است در وضعيت كاملاً ايمني قرار دارند. هر كسي از اعضاي سازمان مي تواند از طرف كارفرما مسئوليت ارزيابي ها را بر عهده گيرد. كساني كه اين مسئوليت را بر عهده مي گيرند بايد از نوع عمليات جابجايي، گستره ي بارهايي كه جابجا خواهد شد و محيطي كه در آن عمليات جابجايي انجام مي شود درك صحيحي داشته باشد. از خارج سازمان هم مي توان كمك گرفت، مخصوصاً براي حل مشكلات محيطي، در هر صورت مسئوليت نهايي ارزيابي بر عهده ي كارفرما مي باشد.
توصيه مي شود كه به هر حال كارفرما نبايد از پتانسيل هاي داخل سازماني از جمله نيروي كار و نمايندگان ايمني آنها غافل باشد . افرادي كه مستقيماً درگير با عمليات جابجايي بارها هستند بيشتر مي دانند كه دقيقاً مشكل در كجاست و همچنين ممكن است پيشنهادات خوبي را هم جهت تغيير و اصلاح ارائه نمايند.
اطلاعات حاصل از پرونده ها و نامه هاي نگهداري شده توسط كارفرما، به ما ديد و بينشي را مي دهد كه بدانيم كدام قسمت ها احتياج به ارزيابي فوري و دقيقتري دارند .
اطلاعات حاصل از پرونده هاي موجود در مراكز پزشكي ممكن است نشان دهد كه در چه قسمت هايي بيشترين بروز آسيب ها وجود دارد و پرونده هاي پرسنلي كاركنان هم نشان مي دهد كه غيبت هاي مكرر ناشي از كار در چه قسمت هايي وجود داشته است . منابع اطلاعاتي ديگر شامل آنهايي هستند كه در رابطه با بهره وري، كيفيت، فضولات و ضايعات مي باشند. اين اطلاعات فقط بايد همراه با روش هاي ديگر ارزيابي مورد استفاده قرار گيرند.
ارزيابي ها در صورتي مناسب و كافي خواهند بود كه به گو نه ي مورد نظر در برگيرنده ي همه ي عمليات جابجايي كه در آن منطقه انجام مي شود باشند. كارفرمايان بايد توجه داشته باشند كه انجام ارزيابي هاي عمومي بسياري از عمليات كاري مشابه را در بر خواهد گرفت. به منظور تسهيل در انجام ارزيابي بايد يك فهرست راهنما بر اساس دستورالعمل آئين نامه ي مربوط تهيه شود. ارزيابي ها بايد بتوانند شمائي از ريسك هايي كه كاركنان در معرض آن هستند را نشان دهند و همچنين به كارفرما كمك كند تا بتواند مراحل اقدامات پيشگيرانه را سازماندهي كند.
بطور كلي، يافته هاي بارز هر ارزيابي تا زماني كه كاربرد داشته باشند بايد ثبت گردد. گرچه، در مواقعي كه وظايف كاري بقدري ساده و روشن هستند كه بتوان به سادگي در هر زمان آنها را تكرار كرده و توضيح داد، يا در مواقعي كه عمل جابجايي با ريسك پايين همراه است، يا در مدت زمان بسيار كوتاهي انجام شده و بدون نياز به چرخش بدن باشد، نياز به ثبت نتايج ارزيابي نمي باشد چرا كه وقت صرف شده براي ثبت يافته ها با فوايد مورد نظر تناسبي ندارد.
زماني كه نياز به ارزيابي دقيق همراه با جزئيات احساس شود، پيشنهاد مي شود كه فرد ارزيابي كننده عمليات كاري را درپنج طبقه بندي جداگانه به ش رح زير مورد مطالعه قرار دهد:
وظيفه كاری
يعني هر آنچه كه شخص در حين عمليات جابجايي انجام مي دهد (بعنوان مثال بار در چه فاصله اي از بدن شخص قرار مي گيرد آيا در حين جابجايي بار بدن خود را خم مي كند و يا بصورت نشسته اين كار را انجام مي دهد).
بار: مشخصات باري كه جابجا مي شود از قبيل وزن بار، شكل و نوع بسته بندي آن.
محيط كار: فضايي كه شخص در آن مشغول جابجايي بار است. اين فضا اجزايي از قبيل سطح كف، پله ها، درجه حرارت و تنگناهاي محيطي را نيز در بر مي گيرد.
قابليت فردي (Individual capability) : عبارتند از ويژگي هاي فردي از قبيل قد، نيرومندي، جنس و سن.
عوامل ديگر: بعنوان مثال اگر در حين عمليات جابجايي از وسايل حفاظت فردي استفاده مي شود. استفاده از آنها چه تاثيراتي بر انجام كار دارد.
پس از ارزيابي عمليات، انتظار مي رود كه كارفرما با اتخاذ رويكردي همه جانبه با در نظر گرفتن نوع وظيفه كاري، بار، محيط كار و قابليت هاي فردي بتواند ريسك هاي مربوط به عمليات حمل بار را كاهش دهد. روش هاي كاهش ريسك در ارتباط با عمليات جابجايي بار، بعداً در همين فصل مورد بحث قرار مي گيرد.
سرانجام ، براي كمك به كارفرمايان در كاهش ريسك آسيب زايي، تصويب نامه ي 1974 تهيه و ابلاغ شده است. توليد كنندگان و ديگر كساني كه بارها را بسته بندي مي كنند مي دانند كه توليدات آنها احتمالاً با دست جابجا مي شوند لذا در اين خصوص وظايفي دارند كه براساس تصويب نامه ي 1974 موظف به رعايت آنها هستند.
آنها بايد توجه داشته باشند بگونه اي بارها را بسته بندي كنند كه چنگش و حمل آنها آسانتر باشد و همچنين وزن بار و مركز ثقل آن را روي بار و بسته ها مشخص و علامت گذاري نمايند.
3-1-3 آئين نامه شماره 5 (وظايف كاركنان)
كاركنان لازم است در رابطه با جابجايي مواد از هر نوع وسايل و تجهيزات كمكي كه براي آنها فراهم آمده است استفاده نمايند. روش استفاده از آنها بايد مطابق با دستورالعمل هاي آموزش داده شده باشد. براي ايمن تر كردن عمليات جابجايي بار لازم است كاركنان از سيستم هاي كار جاري كه كارفرما مشخص كرده است پيروي نمايند.
6-7 پرهيز از خطرات مرتبط با عمليات حمل و نقل دستی بار
مسلماً، مطمئن ترين راه كاهش خطرات مرتبط با عمليات حمل و نقل دستي بار، اجتناب از انجام اينگونه عمليات بطور كلي است.
1-6-7 تحويل مستقيم (Direct delivery)
برخي از محيط هاي كار براي انتقال ايمن بارها، خود را به ابزارهاي مكانيكي مجهز كرده اند. بعنوان مثال بارهايي از قبيل آرد، نشاسته، حبوبات و مايعات را مي توان مستقيماً به محل هاي مورد استفاده پمپ كرد. بدينوسيله مي توان محل هاي ذخيره ي موقت را كه براي نگهداري مواد قبل از استفاده ي نهايي مورد استفاده قرار مي گيرند را حذف نمود. بجاي اينكه افراد اقلام توليدي را جداگانه و بصورت فردي با دست حمل نمايند، مي توان آنها را در پالت هاي مخصوص نگهداري و پس از پر شدن پالت ، ليفتراك آن را به محل مورد استفاده حمل نمايد.
2-6-7 افزايش حجم (Increase in volume)
وزن بسياري از بارها در مرز بين ‘احتمالاً قابل حمل’ و ‘غير قابل حمل’ مي باشد مانند بسته هاي 35 كيلوگرمي نمک و بشكه هاي 250 كيلوگرمي مواد شوينده. كارورها ممكن است در حين تلاش براي جابجايي اينگونه بارها دچار آسيب شوند . در چنين مواقعي عاقلانه است كه حجم اين محصولات را به گونه اي افزايش داد كه جابجايي آنها بوسيله ي دست غير ممكن باشد. در اينجا تنها راه براي جابجايي آنها استفاده از ليفتراك مي باشد. اگرچه بكارگيري اين روش در تناقض با ديدگاهي است كه توصيه مي كند بارها را كوچكتر كنيد تا جابجايي آنها ايمن تر باشد، اما با اين كار افراد هرگز وسوسه نمي شوند كه بدون وسايل كمكي اقدام به جابجايي اين بسته هاي حجيم كرده و احتمالاً آسيب ببينند.
3-6-7 جابجایی مكانيكي (Mechanical transportation)
از خطوط نوار نقاله (Conveyor lines)، بسترهاي غلطكي (Roller-beds) و سرسره هاي شيب دار (Chutes) نيز مي توان به جاي روش جابجايي مواد به وسيله ي دست از محلي به محل ديگر استفاده كرد.
براي حمل و انتقال اشياء از منطقه اي به منطقه ي ديگر از چهار چرخه هاي مناسب نيز مي توان استفاده نمود، گرچه بايد مراقب بود تا آنها پيوسته در وضعيت مطلوبي قرار داشته باشند. اگر چرخ ها يا قرقره هاي مورد استفاده در آنها به دلايلي از قبيل چسبيدن مواد غذايي يا گريس و روغن به آنها، فرسوده شدن، يا عدم تناسب با بار مورد نظر بخوبي كار نكنند، كاربران مجبور خواهند شد كه براي غلبه بر مقاومت ايجاد شده از نيروي فشاري بيشتري استفاده كرده و يا با تكان هاي ناگهاني و تند آن را به حركت درآورند. استفاده از اين قبيل چهارچرخه ها بايد با يك برنامه ي تعمير و نگهداري دقيق همراه شود. در اينجا بايد به گزارش كاربران مبني بر عدم كاركرد صحيح چهار چرخه، پاسخ سريع داده شود. اگر قرار باشد كاربر در ارتفاعي بالاتر از ارتفاع شانه يا زير ارتفاع بند انگشت به چهارچرخه نيروي كششي يا فشاري وارد كند، كار جابجايي بار بسيار سخت و خسته كننده خواهد بود. ايده آل اين است كه كاربر بتواند دست هاي خود را در حدود ارتفاع آرنج با چهار چرخه تماس داده و به آساني آن را به حركت درآورد.
7-7 وسايل كمكی جهت جابجایی
تهيه ي وسايل كمكي اختصاصاً طراحي شده به عمليات جابجايي كمك خواهد كرد. گرچه در طراحي و استفاده از اين قبيل وسايل كمكي بايد توجهات خاص اعمال شده و قبل از تبديل طرحِ روي كاغذ به مدل اوليه بايد موارد بسياري را مد نظر قرار داد.
طراحان و خريداران وسايل كمكي حمل و نقل مواد در موقع طراحي و خريد اين وسايل بايد موضوعات زير را مورد توجه و بررسي قرار دهند.
- آيا وسيله ي كمكي مورد نظر باعث كاهش تلاش فيزيكي لازم براي جابجايي بار مي شود؟ اگر تلاش لازم براي حركت وسيله ي كمكي مشابه تلاشي باشد كه براي جابجايي دستي بار مورد نياز است، پس استفاده از چنين وسيله اي كاري عبث و بيهوده است.
- آيا بكارگيري چنين وسيله اي مشكلات جديدي را به همراه خواهد داشت؟ اگر وسيله ي جابجا كننده ي بار در محوطه اي كه كار توليد انجام مي شود و كارگران در آنجا به فعاليت هاي ديگري نيز مي پردازند، آن وسيله مي تواند باعث ايجاد مزاحمت در كار شده و بدين ترتيب باعث كاهش آزادي حركت كاركنان و اثر نامطلوب در وضعيت بدني آنها در حين كار شود.
- آيا استفاده از آن ساده خواهد بود؟ اگر يك وسيله ي كمكي بسيار پيچيده و استفاده از آن نامناسب و مزاحمت آور باشد، كاربران تمايل خواهند داشت كه كار جابجايي بار را بدون استفاده از چنين وسيله اي انجام دهند.
- آيا در هنگام استفاده از آن در يك منطق هي كاري، عملكرد مناسبي در ارتباط با سرعت و قابليت انعطاف خواهد داشت؟ اين موضوع مخصوصاً زماني بسيار مهم خواهد بود كه كار آن وسيله با خط توليدي كه پيوسته در حال حركت است رابطه ي متقابل داشته باشد.
- آيا استفاده از آن رضايت كاربران را بدنبال خواهد داشت؟ اگر كاربران از طراحي يا كاربرد وسيله ي جابجا كننده ي بار راضي نباش ند، ممكن است آن را مورد استفاده قرار ندهند.
- آيا زماني كه كاربران از وسايل حفاظت فردي (PPE) مخصوصاً دستكش استفاده مي كنند، مي توانند براحتي با آن وسيله كار كنند؟ اگر در مواقعي كه كاربران وسايل حفاظت فردي به تن دارند نتوانند به راحتي و آساني از آن وسيله استفاده كنند، ترجيح مي دهند كه كار را بدون استفاده از آن به پايان برسانند.
- كاربران به چه ميزان آموزش نياز خواهند داشت؟ قبل از بكارگيري وسيله ي كمكي، بايد در مورد مدت زمان مورد نياز براي آموزش كاربران جهت آشنايي و كار با آن وسيله بررسي هاي لازم انجام و تصميم گيري شود . اگر در اين مورد آموزش هاي لازم انجام نشود، كار ايمن و استفاده ي مداوم از آن وسيله تضمين نخواهد شد.
- آيا آموزش بر عهده ي تأمين كنندگان وسيله مورد نظر خواهد بود؟ اگر چنين است، كارفرما بايد مطمئن شود كه نوع و مدت زمان آموزش كافي است.
- در مواقعي كه از آن وسيله استفاده نم يشود، در چه مكاني قرار خواهد گرفت؟ در مواقعي كه از آن استفاده نمي شود، براي تأمين فضاي اضافي براي انجام كار ممكن است ضرورت داشته باشد كه از محل اوليه به منطقه اي دورتر منتق ل شود . طراحي وسيله بايد بگونه اي باشد كه اين امكان فراهم شود.
- آيا وسيله مورد نظر داراي تجهيزاتي مي باشد كه بتوان آن را قفل نمود؟ اگر وسيله ي كمكي جابجايي بار مي تواند آزادانه حركت كند ( مانند چرثقيل سقفي )، بايد اطمينان حاصل كرد در مواقعي كه تحت كنترل مستقيم كاربر نيست نمي تواند به هيچ جهتي حركت نمايد.
- آيا آن وسيله مي تواند مورد استفاده ي نابجا يا غلط قرار گيرد؟ آن وسيله بايد داراي امكاناتي باشد كه كاربر نتواند آن را مورد استفاده ي نابجا قرار دهد.
- آيا امكان رها شدن يا آسيب ديدن اشيايي كه بايد توسط آن وسيله جابجا شوند وجود خواهد داشت؟ بعنوان مثال، اگر براي بلند كردن و جابجايي بار از يك سيستم مكشي استفاده مي شود، در مواقعي كه به علت وجود گردوغبار زياد موجود روي بار، تماس مناسب با بار حاصل نشود، امكان سقوط آن وجود دارد.
قبل از طراحي يا خريد يك دستگاه كمكي جهت جابجايي و حمل بار، بايد همه ي موارد فوق الذكر را دقيقاً مد نظر قرار داد در غير اين صورت امكان دارد كه وسيله ي مذكور كه احتمالاً گران قيمت هم مي باشد در گوشه ي كارگاه متوقف و بلا استفاده باقي بماند. توصيه مي شود، قبل از بكارگيري و استفاده ي كامل يك دستگاه در محيط كار، براي اطمينان از عدم وجود مسائل و مشكلات اوليه، آن وسيله را بصورت عملي مورد امتحان و آزمايش قرار دهيد.
8-7 كاهش ميزان جابجايی
روش هاي ديگري هم براي كاهش خطرات مرتبط با جابجايي دستي بار وجود دارد. در موارد خاص امكان كاهش ميزان جابجايي وجود دارد. بعنوان مثال، بسياري از ماشين هاي توليد مواد غذايي، پس از آماده كردن مواد، آنها را انتهاي مسير توليد به داخل يك ظرف مي ريزند. معمولاً كارور ظرف را بلند كرده و قبل از انتقال آن به داخل پالت، براي وزن كردن به محل استقرار ترازو منتقل مي كند. در اينجا مي توان با نصبترازو در انتهاي ميزي كه ماده ي غذايي روي آن توليد مي شود، بسادگي عمل بلند كردن و حمل ماده ي غذايي براي وزن كردن را حذف نمود. در اين حالت ماده ي غذايي پس از توليد روي سطح ترازو قرار گرفته و پس از وزن شدن در داخل پالت م ورد نظر قرار مي گيرد.
البته، مسلم است كه حذف يا كاهش ميزان جابجايي مواد توليدي هميشه امكان پذير و عملي نمي باشد، در چنين مواقعي براي كاهش خطرات بايد از راههاي ديگري استفاده نمود.
10-7 برنامه های اطلاع رسانی و آموزشی
برنامه هاي اطلاع رساني و آموزشي را بايد بعنوان ابزارهايي براي حفاظت از افرادي كه درگير با عمليات جابجايي دستي بار هستند مورد استفاده قرار داد. محتواي برنامه ها بايد بتواند درك صحيحي از روش هاي بلند كردن بار را براي كاروران تأمين كرده و همچنين اطلاعات آنها را به گونه اي افزايش دهد كه بتوانند رويكردي معقول به كل محيط كار داشته باشند نه فقط به كار بلند كردن بار . بايد توجه نمود كه فقط گروهي از افراد كه آموزش هاي مربوط را ديده اند مي توانند ارائه دهنده ي اين قبيل برنامه هاي آموزشي باشند. يكي از جملات رايجي كه كاروران اظهار مي دارند اين است كه ما سا لهاست در اين روش مشغول به كار بوده و تا كنون مشكلات خاصي را تجربه نكرده ايم. تصور آنها اين است كه چون تا كنون از سلامت نسبي برخوردار بوده اند بنابراين در آينده هم اتفاق خاصي براي آنه ا نخواهد افتاد . برنامه هاي آموزشي بايد بتوانند كاروران را متقاعد كند كه بيشتر آسيب هاي ناشي از عمليات جابجايي دستي بار نتيجه ي اثرات تجمعي سال ها انجام كار به روش غلط است و تنها نتيجه ي يك بار انجام كار به روش غلط در شرايط خاص نمي باشد. همچنين لازم است آنها اين حقيقت را بدانند كه بايد در همه جا و در هر بار كه مي خواهند شيئي را بردارند بايد از روش هاي صحيح بلند كردن بار استفاده نمايند و بكارگيري اين روش ها تنها مختص به محيط كار نباشد.
كاروران بايد بتوانند جنبه هاي خطرناك مرتبط با جابجايي دستي بار در شرايط مختلف را تشخيص داده و به تبع آن بتوانند تمهيدات لازم براي كاهش ريسك هاي موجود را بكار گيرند. آنها بايد در خصوص تشخيص اينكه آيا بعنوان مثال اين بار را بدون افراد يا وسايل كمكي مي توان بلندكرد يا خير، اطلاعت كاري لازم داشته باشند. در هنگام مواجه شدن با يك بار ناشناخته، توصيه مي شود كه كاروران اقدامات زير را انجام دهند:
- قبل از اقدام به بلند كردن يك بار به منظور ارزيابي وزن تقريبي آن، بار را از سمتي به سمت ديگر تكان دهيد. بدين ترتيب مي توانيد تصميم بگيريد كه آيا قادر به بلند كردن آن هستيد يا خير؛
- به منظور پي بردن به اين نكته كه آيا وزن يك بار توزيع يكنواخت دارد يا خير، بار را روي لبه ي يك سطح كار گذاشته و تكان بدهيد؛
- قبل از اقدام به جابجايي يك جعبه يا مخزن، ابتدا آن را تست كنيد تا به پر يا خالي بودن آن پي ببريد؛
- بار ناشناخته را به آهستگي از روي سطح بلند كنيد. اگر ظاهراً به نظر مي رسد كه وزن بار آنقدر زياد است كه نمي توان به تنهايي آن را بلند كرد قبل از جدا شدن بار از سطح جايگاهش اعمال نيرو را متوقف كنيد.
در موقع تحويل هر گونه وسايل كمكي يا تجهيزات حفاظت فردي به كاروران متصدي حمل بار، بايستي آموزش هاي عملي و تئوري مربوط به آنها داده شود.
برنامه هاي آموزشي بايد انواع محيط هاي كار را كه احتمال انجام عمليات در آنها مي رود را مورد بحث قرار دهد تا از اين طريق سطح ايمني افزايش پيدا كند . بايد براي كاروران روشن شود كه نظم و نظافت خوب در محيط كار و ترتيب و توالي انجام وظايف محوله كه معمولاً در كنترل آنهاست سهم بسزايي در كنترل ريسك هاي محيط كار دارد.
افراد مشغول به كار در كارهاي اداري كه به نظر مي رسد محيط كارشان ارتباطي با جابجايي و حمل بار ندارد بايد آگاه باشند كه لباس معمولي آنها ممكن است براي جابجايي بارها مناسب نباشد. بعنوان مثال، استفاده از يك دامن بلند و تنگ ممكن است مانع از اين شود كه كارور در موقع بلند كردن بار وضعيت بدني مناسبي را بخود بگيرد. اگر شخص در يك محيط كار خاص، به مقدار زياد با عمليات جابجايي بار سروكار دارد، در اختيار گذاردن كفش ايمني مناسب براي او مفيد خواهد بود.
بايد اين آگ اهي را به كاروران داد كه چگونه خصوصيات فردي و وضعيت سلامتي آنها در ميزان ريسك مترتب در عمليات جابجايي بار به روش دستي تأثير مي گذارد. بنابراين آنها در شرايط حاملگي و ناخوشي بايد متناسب با وضعيت جسماني خود عمل نمايند. سرانجام، براي اطمينان از اينكه عمل بلند كردن بار با ايمني انجام مي شود، لازم است روش هاي صحيح بلند كردن بار به آنها آموزش داده شود . بايد بخاطر سپرد كه فقط با آموزش روش هاي صحيح بلند كردن بار نمي توان بر مشكلات ناشي از محيط كار نامناسب فائق آمد.
اگر بخواهيم آموزش مؤثر واقع شود كاروران بايد بجاي اينكه نظاره گر باشند خود عمل نمايند. گفته مي شود كه يك فرد مي تواند به شرح زير مطالب را بخاطر بسپارد:
- 10 درصد چيزي را كه مي خواند؛
- 20 درصد چيزي را كه مي شنود؛
- 30 درصد چيزي را كه مي بيند؛
- 50 درصد چيزي را كه مي بيند و مي شنود؛
- 70 درصد چيزي را كه خود انجام مي دهد
در شروع برنامه ي آموزشي، كاروران را بايد از هدف آموزش و تمرين آگاه ساخت . پس از اينكه آنها توضيحات كلي لازم در خصوص بلند كردن و حمل بار را دريافت داشتند، بايد از آنها سئوال شود كه آيا قواعد و اصول كلي مربوط را كاملاً درك كرده اند يا خير؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، مجاز به بلند كردن بار مي باشند . وقتي كه كاروران كار حمل و بلند كردن اشياء را شروع كردند بايد در مورد نحوه ي اجراي كار باز خورد لازم را دريافت كنند، تا قبل از بوجود آمدن عادت هاي بد، بتوانند هر گونه اشتباه خود را اصلاح نمايند.
این مطلب بروزرسانی شد و فایل pdf «خطرات و آسیب های ناشی از حمل و نقل دستی بار» با موضوعات زیر پیوست شد.
- جراحات و مصدومیت های ناشی از جابجا کردن با دست
- مصدومیت در هنگام جابجا کردن دستی
- ارزیابی های مربوط به جابجا کردن دستی
- آموزش جابجاسازی دستی
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)