آنتروپومتری دینامیکی حوزه دسترسی و فضای اضافی
آنتروپومتری دینامیکی حوزه دسترسی و فضای اضافی
در این بخش بحث در زمینه حوزه دسترسی و فضای اضافی می پردازیم. بخش قابل توجهی از داده و اطلاعات ارائه شده در اطلاعات آنتروپومتریکی استاتیکی به دو پارامتر فوق الذکر مربوط می شوند اما در اینجا علاوه بر ابعاد ثابت استاتیکی, ابعاد متحرک دینامیکی را نیز مورد بررسی قرار می دهیم. اطلاعات دینامیکی معمولا از طریق مطالعاتی با اهداف خاص به دست می آیند و اغلب فاکتورهایی را شامل می شوند که ارائه دهنده اطلاعاتی هستند که در خارج از محدوده اهداف مورد نظر, قابل استفاده و کاربرد نمی باشند. از این رو ممکن است اطلاعات حوزه دسترسی که برای طراحی کابین هواپیما گرد آوری شده اند برای طراحی اتاق اتومبیل و یا پیستهای کار در صنایع مناسب نباشند (به علت تفاوت هایی که در وضعیت نشستگاه, کمربندهای ایمنی و … وجود دارد). اغلب بوسیله مدلهای ریاضی می توان به چنین مشکلاتی فایق آمد (معمولا با استفاده از اطلاعات مندرج در جدول 2 این حالت را «نگرش دینامیک مجازی» به انتروپومتری می نامیم.
در بسیاری از موارد تمام اطلاعات ارائه شده در این بخش با اطلاعات مربوط به جمعیت مرجع استاندارد بزرگسالان انگلیس 19 تا 65 سال مطابقت دارد.
فضای اضافی
جدول 1 و شکل 1 اطلاعات مربوط به فضای اضافی را برای وضعیتهای مختلف کاری ارائه می دهند که از منابع مختلف (دامون و همکاران 1966, وانکوت وکین کید 1972, دپارتمان دفاع 1981) گرفته شده و تا حد امکان با جمعیت استاندارد تطبیق داده شده اند.
فروین (1971) با مطالعه بر روی حرکت افراد پیاده و جریان آنها مفهوم (حریم بیضی بدن) را مطرح نمود. پلان فضایی را که بدن اشغال می کند, می توان تقریبا به صورت بیضی در نظر گرفت که محورهای کوتاه و بلند آن بوسیله حداکثر پهنا و حداکثر عمق بدن تعیین می شوند. با در نظر گرفتن صدک 95 اطلاعات مربوط به مردان (جدول 2) و با در نظر گرفتن 25 میلی متر برای ضخامت لباس, محورهای کوتاه و بلند این بیضی به ترتیب برابر با 380 و 630 میلی متر خواهند بود. شکل 2 این بیضی را نشان می دهند. ه منظور نشان دادن مفهوم «فضای آرنج» دایره ای در اطراف بیضی مورد نظر کشیده شده است. قطر این دایره برابر با صدک نود و پنجم بعدی است که در آن دست ها بر روی سینه قرار دارند و آرنجها به طرفین از شده اند (1020 میلی متر) . قطر دایره دوم بوسیله صد پنجم بعدی که در آن دستها کاملا به طرفین باز شده اند (مربوط به زنان) و قطر دایره سوم بوسیله صدک 95ام همین بعد مربوط به مردان تعیین شده اند. این دو دایره کامل کننده اولین آنالیز ساده در زمینه فضای موردنیاز می باشند.
شکل 1: فضای مورد نیاز در حالتهای مختلف براساس جدول 1
جدول 1: فضای مورد نیاز در وضعیتهای مختلف
(کلیه اندازه ها بر حسب میلی متر هستند)
|
ابعاد |
مردان |
زنان |
||||||
|
صدک پنجم |
صدک پنجاهم | صدک نود و پنجم | SD | صدک پنجم | صدک پنجاهم | صدک نود و پنجم |
SD |
|
|
1-حداکثر پهنای بدن |
480 | 530 | 580 | 30 | 355 | 420 | 485 |
40 |
|
2-حداکثر عمق بدن |
255 | 290 | 325 | 22 | 225 | 275 | 325 | 30 |
| 3-ارتفاع بدن در حالت زانو زدن | 1210 | 1295 | 1380 | 51 | 1130 | 1205 | 1285 |
45 |
|
4-طول ساق پا در حالت زانو زدن |
620 | 685 | 750 | 40 | 575 | 630 | 685 | 32 |
| 5- ارتفاع بدن در حالت چهار دست و پا | 655 | 715 | 775 | 37 | 605 | 660 | 715 |
33 |
|
6-طول بدن در حالت چهار دست و پا |
1215 | 1340 | 1465 | 75 | 1130 | 1240 | 1350 | 66 |
| 7- طول باسن-پاشنه | 985 | 1070 | 1160 | 53 | 875 | 965 | 1055 |
55 |
گاهی در شرایط کاری سیار محدود و محصور, در نظر گرفتن حداقل فضای کافی رای عبور افراد یا دسترسی آنها به قسمت های مورد نظر ضرورت پیدا می کند. در جدول 2 حداقل ابعاد سوراخها یا روزنه هایی که افراد بایستی از آنها عبور کنند ارائه شده است. این اطلاعات از 1472C-STD-MI; برگرفته شده اند( دپارتمان دفاع, 1981) و چون عقیده بر این است که این اطلاعات برای پرسنل خدماتی آمریکا مناسب است (جمعیتی با جثه بزرگ) بنابراین استفاده از این اطلاعات در مورد هر جمعیت هدف دیگری امکان پذیر خواهد بود. در مود درهای خروج اضطراری و روزنه های فرار بایستی گفت که سرعت خروج افراد تابعی از اندازه روزنه است, بنابراین ابعاد آنها می ایست تا حد امکان بزرگ انتخاب شوند. روبوک و لوندال (1961) که ر روی خروجی های اضطراری هواپیما مطالعه می کردند دریافتند که سرعت خروج, هنگامی که پهنا خروجی در حدود 510 میلی متر است کاهش می یابد (در صورت وجود پلکان, پهنای بهینه بزرگتر از مقدار فوق بود.)
شکل 2: بیضی بدن (BE), فضای آرنج (ER) و میدان عمل بازو (AS). برای جزئیات بیشتر به متن مراجعه شود.
حداقل گذرگاهها در شرایطی که دسترسی محدود است (نظیر تونلها, گذرگاههای بسیار باریک و …) در جدول 3 ارائه شده است (این اطلاعات با کمی دخل و تصرف که به منظور سازگاری بیشتر صورت گرفته, از تحقیقات دامون و همکاران (1966) برگرفته شده اند).
ویلسون و همکاران در سال 1980 مطالعه وسیعی را جهت بررسی فضای مورد نیاز در منازل انجام داده و نتایج آن را منتشر نمودند. که بعدها بوسیله نوبل (1982) در کتاب راهنمای طراحی, به صورت خلاصه آورده شد. اطلاعات ارائه شده در جدول 4 مستقیما از نتیجه این تحقیقات اخد شده اند. اما جدول 5 خلاصه ای از توصیه های متعدد ارائه شده درباره فضاهای موردنیاز در اطراف وسایل خانه نظیر صندلی, میز و … است.
جدول 2: حداقل ابعاد قابل قبول برای روزنه هایی که تمام بدن باید از آنها عبور کند.
| برای دسترسی جانبی از میان یک روزنه مستطیل شکل عمودی (نظیر دیوار):
لباس سبک 660 میلی متر ارتفاع × 760 میلی متر پهنا لباس ضخیم 740 میلی لیتر ارتفاع × 860 میلی متر پهنا
|
| برای روزنه هایی که مستطیل شکلند و در صفحه افقی (نظیر کف یا سقف) قرار دارند:
لباس سبک 330 میلی متر عرض × 580 میلی متر پهنا لباس ضخیم 410 میلی متر عرض × 690 میلی متر طول |
| برای روزنه دایره ای شکل:
حداقل قطر 760 میلی متر |
جدول3: حداقل اعاد لازم برای گذرگاههای فضاهای محصور
|
پهنا (میلی متر) |
ارتفاع (میلی متر) |
|
| قدم زدن (الف) | ||
| به طور ایستاده و مستقیم |
1955 (ب) |
|
| به طور خمیده |
1600 |
|
| مستقیم در جهت روبرو |
630 |
|
| از پهلو به طور عرضی |
380 |
|
| چهار دست و پا روی دست ها و زانوها |
630 |
815 |
| چهار دست و پا به طور خوابیده به پشت (ج) |
630 |
430 |
الف) برای حرکت در فضای ذوزنقه ای شکل, در نظر گرفتن 630 میلی متر برای عرض شانه ها و 145 میلی متر در سطح زمین کافی خواهد بود.
ب) صدک 99ام طول قد مردانی که به کفش و کلاه ایمنی مجهز هستند.
ج) برای خریدن به پشت پهنای 1015 میلی متر که حرکت جانبی آرنج را امکان پذیر می سازد, رجحان دارد. داده ها با اندکی تغییر و اصلاح براساس نتایج تحقیقات دامون و همکاران (1966) می باشند.
جدول 4: فضای مورد نیاز برای آزادی فعالیت در سالنها و راهروها
|
پهنا (میلی متر) |
|
| حرکت انفرادی (یک نفر) |
650 |
| حرکت یک نفر در حال یک سینی یا شیئی مشابه |
900 |
| حرکت یک نفر در حال قدم زدن |
1000 |
| حرکت دو نفر پهلو به پهلو |
1350 |
| حرکت یک نفر درحالی که نفر دیگر که از مقابل حرکت می کند به دیوار فشرده شود |
1000 |
| حرکت عرضی دو نفر |
900 |
| مرجع: نوبل (1982) | |
جدول 5: فضای مورد نیاز برای حرکت بین موانع
|
به طور مستقیم (میلی متر) |
به طور عرضی (میلی متر) |
|
| بین دو دیوار یا موانع با ارتفاع بیشتر از 1000 میلی متر |
650 |
400 |
| بین دو دیواره یا دو مانع با ارتفاع بیشتراز 1000 میلی متر و دیگری با ارتفاع کمتر از 1000 میلی متر |
600 |
400 |
| بین دو مناع با ارتفاع کمتر از 1000 میلی متر |
550 |
350 |
ادامه مطلب را در فایل پیوستی دانلود کنید:
مطالب مرتبط:
اطلاعات آنتروپومتریکی استاتیکی
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)