خطرات جامع سوخت ها، نفتالین، فنل و کربن

خطرات جامع سوخت ها، نفتالین، فنل و کربن

Comprehensive risk fuels, naphthalene, phenol and carbon

جامدات قابل اشتعال

1-1 : کلیات

به موادی همانندچوب و مواد چربی ، کاغذ و مواد دارای کاغذ، کربن و تمام محصولات دارای کربن ، موادی ( جامداتی ) که غیر قابل انفجار هستند و در اثر گرما یا فرایندهای دیگر آتش بگیرند و پس از شعله ور شدن بسوزند ، جامدات قابل اشتعال نامیده می شود .

چوب و محصولات چوبی ،

چوب به طور عمده از سلولز تشکیل شده و کاغذ نیز از چوب تشکیل می شود. قابلیت اشتعال و احتراق چوب و کاغذ به شکل ، میزان رطوبت ، طرز قرار گرفتن آنها ( لایه ای ، کنار هم ، به هم بسته ) بستگی دارد .

احتمالا شکل آنها مهم ترین عامل در سرعت شعله ور شدن و گسترش آتش می باشد. هر چه در مورد چوب و محصولات چوبی گفته می شود در مورد کاغذ هم صادق است . در هنگام آتش سوزی خود چوب قالبا نمی سوزد بلکه بخارهای قابل اشتعال و گازهایی که در اثر گرما به وجود می آیند می سوزند. در واقع با شکسته شدن سلولز که یک مولکول با زنجیره طولانی است ( پلیمر) به هزاران مولکول کوچک تر موسوم به منومر، گاز و بخار از چوب خارج می شود . بعد از سوختن این گازها ( احتراق فضایی) خود چوب شروع به سوختن می کند ( احتراق سطحی ) . به همین دلیل است که خاک اره و یا چوب خشک زودتر از چوب می سوزد .

عناصر :

عناصر زیادی می سوزند و بزرگترین گروه این عناصر فلزات هستند که تحت عنوان مواد طبقه D  طبقه بندی شده اند. قبل از پرداختن به این گروه ( فلزات ) به غیر فلزاتی که می سوزند، نگاهی می اندازیم و از بین غیرفلزات دو عنصر عبارتند از : فسفر و گوگرد

1- غیر فلزات :

الف : فسفر

  فسفر ماده بسیار خطرناکی است مخصوصا آلوتروپ موسوم به فسفر سفید که در مجاورت هوا آتش گیر است . فسفر سفید آنقدر خطرناک است که نباید به محل های دور حمل شود. اگر بخواهیم فسفر سفید را حمل و نقل کنیم باید به آلوتروپ آن فسفر قرمز تبدیل شود و بعد مبادرت به حمل آن نمود .

زمانی که فسفر چه سفید و چه قرمز می سوزد ، فسفر پنتوکسید میدهد که گردی سفید و نرم است و پوست و اعضا را به شدت می خورد . فسفر پنتوکسید با آب ترکیب می شود و گرما تولید می کند . فسفر به محض تماس با هوا می سوزد .

ب: گوگرد

گوگرد به خودی خود بی خطر و غیر سمی است . ولی وقتی می سوزد ، سولفوردی اکسید محصول اصلی احتراق گوگرد ، گازی خفه کننده است که مقدار زیاد آن سمی است . مهم ترین ماده ای که از گوگرد ساخته می شود اسید سولفوریک است . گرچه گوگرد به خودی خود خطری ندارد ولی تمام ترکیبات آلی آن بوی بدی دارند و به درجات مختلف سمی هستند . هر ترکیب آلی گوگرد دار در حال سوختن علاوه بر گازهای دیگر ، سولفوردی اکسید هم تولید می کند . ترکیبات بدبوی داخل نفت خام ، گاز و فراورده های نفتی از ترکیبات گوگردی می باشند.

2-فلزات

اگر فلزات با اکسیژن ترکیب شوند. تولید اکسید می کنند . فلزات هنگام سوختن گرمای شدیدی تولید می کنند. سریع آتش گرفتن فلزات به شکل آن ها بستگی دارد . ( مثل چوب ) آتش گرفتن قطعات کوچک و نازک فلز ساده تر اتفاق می افتد . خطر انفجار براده های فلزات حتی از خطر انفجار خاک اره ( چوب ) هم شدیدتر است .

الف : آلومینیوم

از فلزاتی است که امروزه کاربرد فراوانی به علت دارا بودن خواصی همانند سبک بودن و مقاوم بودن در مقابل خوردگی و یا زنگ زدگی ، دارد . براده های ریز آن به خودی خود قابل انفجار است .

ب : منیزیم

یکی دیگر از فلزات منیزیم است و اگر قطعه بزرگی از آن مشتعل شود ، خاموش نمودن آن بسیار مشکل است .

منیزیم را هیچگاه با آب و دی اکسید کربن خاموش نکنید چون منبع تغذیه  آتش محسوب می شوند .

فلزات دیگری مثل لیتیم ، پتاسیم و سدیم مواد واکنش پذیر با آب هستند . روی ، کلسیم ، باریم ، استرانسیم ، آهن ، فولاد ، کرم ، نیکل، منگنز ، قلع، سرب، کادمیم، آنتیموان ، جیوه و بیسموت خطرات دیگری هم دارند . مخصوصا زمانی که می سوزند . پنج فلز آخر سمی هستند . در هنگام گرم شدن گازهای قابل اشتعال ایجاد نمی کنند . سوختن فلزات یک احتراق بدون شعله است . وقتی اسیدهای قوی روی فلزات اثر می گذارند ، گاز بسیار قابل اشتعال هیدروژن آزاد می شود . نباید اسیدهای قوی مانند اسید سولفوریک ، اسید هیدروکلریک و اسید نیتریک با فلزات تماس پیدا نمایند .

چون اکثر فلزات با شعله فوق العاده داغ می سوزند . ( شعله داغ می تواند در نزدیک شدن آتش نشان به شعله و در کار اطفا اختلال به وجود آورد ) ریختن آب بر روی آنها می تواند انفجار هیدروژن یا بخار به همراه داشته باشد . به کار بردن دی اکسید کربن در اغلب موارد وضع را بدتر می کند .

گازهای نجیب در این مورد کارایی دارند ولی به راحتی قابل دسترس نیستند . پودرهای خشک یعنی اطفا کننده های طبقه D ، برای رفع این مشکل وجود دارد . پودر خشک چیزی نیست جز کلرید سدیم مخلوط با کمی پلی اتیلن که زود ذوب شده و با جاری شدن بر روی فلز محترق نمک را با خود می برد و قشر جامدی بر روی فلز ایجاد کرده جلو اکسیژن هوا را می گیرد . ( آتش خفه می شود ) پس از پوشاندن فلز محترق برای مدتی باید از تکان دادن آن خود دارای کرد زیرا فلز داغ است و به خوبی عایق بندی شده است . و هرگونه تکانی که وضعیت قشر را به هم بزند می تواند باعث رسیدن اکسیژن  و اشتعال دوباره آن گردد . بعضی فلزات در صورت تبدیل شدن به پودر بسیار نرم خود به خود آتش می گیرند . سدیم ، پتاسیم و منیزیم و کلسیم نمونه ای از این فلزات هستند . پودر تمام فلزات در صورت پخش شدن در هوا و تماس با منبع اشتعال قدرت انفجاری دارند . آتش را

می توان مثل یک موجود زنده در نظر گرفت که به هوا ( اکسیژن ) و ماده خوراکی ( ماده سوختنی ) نیاز دارد و اگر اکسیژن قطع شود ( خفگی ) و اگر غذا قطع شود ، ماده سوختنی دور شود ( گرسنگی دادن ) باعث از بین رفتن یا خاموش شدن آتش می شود .

فایل پیوستی زیر شامل خطرات جامع سوخت ها ، کربن و نفتالین و فنل است. برای دیدن ادامه مطلب فایل پیوستی را دانلود کنید.