خطرات جامع سوخت ها، نفتالین، فنل و کربن

خطرات جامع سوخت ها، نفتالین، فنل و کربن

Comprehensive risk fuels, naphthalene, phenol and carbon

جامدات قابل اشتعال

1-1 : کلیات

به موادی همانندچوب و مواد چربی ، کاغذ و مواد دارای کاغذ، کربن و تمام محصولات دارای کربن ، موادی ( جامداتی ) که غیر قابل انفجار هستند و در اثر گرما یا فرایندهای دیگر آتش بگیرند و پس از شعله ور شدن بسوزند ، جامدات قابل اشتعال نامیده می شود .

چوب و محصولات چوبی ،

چوب به طور عمده از سلولز تشکیل شده و کاغذ نیز از چوب تشکیل می شود. قابلیت اشتعال و احتراق چوب و کاغذ به شکل ، میزان رطوبت ، طرز قرار گرفتن آنها ( لایه ای ، کنار هم ، به هم بسته ) بستگی دارد .

احتمالا شکل آنها مهم ترین عامل در سرعت شعله ور شدن و گسترش آتش می باشد. هر چه در مورد چوب و محصولات چوبی گفته می شود در مورد کاغذ هم صادق است . در هنگام آتش سوزی خود چوب قالبا نمی سوزد بلکه بخارهای قابل اشتعال و گازهایی که در اثر گرما به وجود می آیند می سوزند. در واقع با شکسته شدن سلولز که یک مولکول با زنجیره طولانی است ( پلیمر) به هزاران مولکول کوچک تر موسوم به منومر، گاز و بخار از چوب خارج می شود . بعد از سوختن این گازها ( احتراق فضایی) خود چوب شروع به سوختن می کند ( احتراق سطحی ) . به همین دلیل است که خاک اره و یا چوب خشک زودتر از چوب می سوزد .

عناصر :

عناصر زیادی می سوزند و بزرگترین گروه این عناصر فلزات هستند که تحت عنوان مواد طبقه D  طبقه بندی شده اند. قبل از پرداختن به این گروه ( فلزات ) به غیر فلزاتی که می سوزند، نگاهی می اندازیم و از بین غیرفلزات دو عنصر عبارتند از : فسفر و گوگرد

1- غیر فلزات :

الف : فسفر

  فسفر ماده بسیار خطرناکی است مخصوصا آلوتروپ موسوم به فسفر سفید که در مجاورت هوا آتش گیر است . فسفر سفید آنقدر خطرناک است که نباید به محل های دور حمل شود. اگر بخواهیم فسفر سفید را حمل و نقل کنیم باید به آلوتروپ آن فسفر قرمز تبدیل شود و بعد مبادرت به حمل آن نمود .

زمانی که فسفر چه سفید و چه قرمز می سوزد ، فسفر پنتوکسید میدهد که گردی سفید و نرم است و پوست و اعضا را به شدت می خورد . فسفر پنتوکسید با آب ترکیب می شود و گرما تولید می کند . فسفر به محض تماس با هوا می سوزد .

ب: گوگرد

گوگرد به خودی خود بی خطر و غیر سمی است . ولی وقتی می سوزد ، سولفوردی اکسید محصول اصلی احتراق گوگرد ، گازی خفه کننده است که مقدار زیاد آن سمی است . مهم ترین ماده ای که از گوگرد ساخته می شود اسید سولفوریک است . گرچه گوگرد به خودی خود خطری ندارد ولی تمام ترکیبات آلی آن بوی بدی دارند و به درجات مختلف سمی هستند . هر ترکیب آلی گوگرد دار در حال سوختن علاوه بر گازهای دیگر ، سولفوردی اکسید هم تولید می کند . ترکیبات بدبوی داخل نفت خام ، گاز و فراورده های نفتی از ترکیبات گوگردی می باشند.

2-فلزات

اگر فلزات با اکسیژن ترکیب شوند. تولید اکسید می کنند . فلزات هنگام سوختن گرمای شدیدی تولید می کنند. سریع آتش گرفتن فلزات به شکل آن ها بستگی دارد . ( مثل چوب ) آتش گرفتن قطعات کوچک و نازک فلز ساده تر اتفاق می افتد . خطر انفجار براده های فلزات حتی از خطر انفجار خاک اره ( چوب ) هم شدیدتر است .

الف : آلومینیوم

از فلزاتی است که امروزه کاربرد فراوانی به علت دارا بودن خواصی همانند سبک بودن و مقاوم بودن در مقابل خوردگی و یا زنگ زدگی ، دارد . براده های ریز آن به خودی خود قابل انفجار است .

ب : منیزیم

یکی دیگر از فلزات منیزیم است و اگر قطعه بزرگی از آن مشتعل شود ، خاموش نمودن آن بسیار مشکل است .

منیزیم را هیچگاه با آب و دی اکسید کربن خاموش نکنید چون منبع تغذیه  آتش محسوب می شوند .

فلزات دیگری مثل لیتیم ، پتاسیم و سدیم مواد واکنش پذیر با آب هستند . روی ، کلسیم ، باریم ، استرانسیم ، آهن ، فولاد ، کرم ، نیکل، منگنز ، قلع، سرب، کادمیم، آنتیموان ، جیوه و بیسموت خطرات دیگری هم دارند . مخصوصا زمانی که می سوزند . پنج فلز آخر سمی هستند . در هنگام گرم شدن گازهای قابل اشتعال ایجاد نمی کنند . سوختن فلزات یک احتراق بدون شعله است . وقتی اسیدهای قوی روی فلزات اثر می گذارند ، گاز بسیار قابل اشتعال هیدروژن آزاد می شود . نباید اسیدهای قوی مانند اسید سولفوریک ، اسید هیدروکلریک و اسید نیتریک با فلزات تماس پیدا نمایند .

چون اکثر فلزات با شعله فوق العاده داغ می سوزند . ( شعله داغ می تواند در نزدیک شدن آتش نشان به شعله و در کار اطفا اختلال به وجود آورد ) ریختن آب بر روی آنها می تواند انفجار هیدروژن یا بخار به همراه داشته باشد . به کار بردن دی اکسید کربن در اغلب موارد وضع را بدتر می کند .

گازهای نجیب در این مورد کارایی دارند ولی به راحتی قابل دسترس نیستند . پودرهای خشک یعنی اطفا کننده های طبقه D ، برای رفع این مشکل وجود دارد . پودر خشک چیزی نیست جز کلرید سدیم مخلوط با کمی پلی اتیلن که زود ذوب شده و با جاری شدن بر روی فلز محترق نمک را با خود می برد و قشر جامدی بر روی فلز ایجاد کرده جلو اکسیژن هوا را می گیرد . ( آتش خفه می شود ) پس از پوشاندن فلز محترق برای مدتی باید از تکان دادن آن خود دارای کرد زیرا فلز داغ است و به خوبی عایق بندی شده است . و هرگونه تکانی که وضعیت قشر را به هم بزند می تواند باعث رسیدن اکسیژن  و اشتعال دوباره آن گردد . بعضی فلزات در صورت تبدیل شدن به پودر بسیار نرم خود به خود آتش می گیرند . سدیم ، پتاسیم و منیزیم و کلسیم نمونه ای از این فلزات هستند . پودر تمام فلزات در صورت پخش شدن در هوا و تماس با منبع اشتعال قدرت انفجاری دارند . آتش را

می توان مثل یک موجود زنده در نظر گرفت که به هوا ( اکسیژن ) و ماده خوراکی ( ماده سوختنی ) نیاز دارد و اگر اکسیژن قطع شود ( خفگی ) و اگر غذا قطع شود ، ماده سوختنی دور شود ( گرسنگی دادن ) باعث از بین رفتن یا خاموش شدن آتش می شود .

فایل پیوستی زیر شامل خطرات جامع سوخت ها ، کربن و نفتالین و فنل است. برای دیدن ادامه مطلب فایل پیوستی را دانلود کنید.

pari

جمشیدی, کارشناس بهداشت حرفه ای از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه می باشم. امید است که به کمک همه جوابگوی دوستان و همکاران عزیز باشم.