چک لیست ایمنی تجهیزات و جلوگیری سقوط از ارتفاع

يكي از انواع حوادث شغلي كه از شدت پيامد بالايي برخوردار است سقوط افراد از ارتفاع در حين انجام يك عمليات شغلي مي‌باشد. بر اساس آمار منتشره توسط BLS در سال 1994 حدود 4/10 ‌% مرگهاي ناشي از كار در صنايع غير دولتي در اثر سقوط بوده است. بر همين اساس صنايع ساختماني يكي از خطرناكترين محيط‌هاي كاري محسوب مي‌گردند زيرا در همان سال 1/32 % از كل حوادث سقوط منجر به مرگ در آن بخش رخ داده است. داده‌هاي منتشره توسط NIOSH نشان مي‌دهند كه از سال 1980 تا 1989 بالاترين نرخ متوسط ساليانه مرگهاي ناشي از سقوط با 56/6 مورد به ازاي هر 100000 به صنايع ساختماني تعلق داشته است. همچنين تقريباً 5/28 درصد از كل حوادث سقوط منجر به مرگ در صنايع ساختماني در اثر سقوط از سقف، نردبانها و سكوها مي‌باشد(BLS). همچنين در مطالعه‌اي در سال 1998 در اردن كه به منظور بررسي جراحات شغلي در طول سالها 1980 تا 1993 صورت گرفت مشخص شد كه سقوط افراد و سقوط از ساختمانها دومين عامل اصلي جراحات شغلي كشنده بوده است (5/14%).

نتايج مطالعه ديگري كه در تايوان بر روي جراحات شغلي كشنده انجام شد نشان داد كه علت اصلي اينگونه حوادث سقوط از ارتفاع بوده است(397%). هر چند كه براي حذف و كنترل خطرات سقوط بهترين روش طراحي و نگهداري ايمن محيط كار مي‌باشد اما در بسياري از موارد بدليل بالا بودن شدت پيامد حوادث سقوط و به منظور افرايش ضريب ايمني در برابر اين نوع خطرات, استفاده از تجهيزات حفاظت فردي الزامي مي‌شود. علاوه بر اين در پاره‌اي از مشاغل نيز كاربرد اينگونه تجهيزات در شرايط موجود تنها راه محافظت شاغلين در برابر حطر سقوط محسوب مي‌شود. ناگفته پيداست كه براي بالا بردن اثر بخشي اين تاكتيك حفاظتي, علاوه بر اينكه انتخاب نوع مناسب وسيله حفاظتي حائز اهميت است آموزش و كارورزي دقيق كاربران، تكرار مداوم و دوره‌اي اينگونه آموزشها به همراه نظارت كافي و مناسب در استفاده بجا و صحيح از وسايل مورد نظر الزامي خواهد بود.

تجهيزات حفاظت فردي در برابر سقوط از طيف متنوعي برخوردار بوده و انواع و خصوصيات آنها با توجه به ماهيت كار، نوع خطر، خصوصيات كاربران و همچنين استانداردهاي مورد استفاده بسيار متغير مي‌باشد ولي آنچه كه آشكار است اين است كه اينگونه تجهيرات كه معمولاً از تركيبات اجزاء مختلف شكل مي‌گيرند براي تا‌مين يك و هر دو هدف زير طراحي و مورد استفاده قرار مي‌گيرند:

الف) حذف و يا بحداقل رساندن امكان سقوط كاربران

ب) محدود كردن ميزان و شدت سقوط

مهمترين انواع تجهيزات فردي در برابر سقوط عبارتند از:

الف) كمربندهاي ايمني Safety Belts

وسايلي هستند كه براي محافظت افراد در برابر سقوط مورد استفاده قرار مي‌گيرند. كمربندهاي ايمني كه در انواع مختلف ديده مي‌شوند براي محافظت افراد از سقوط از ارتفاع‌هاي كوتاه مفيد مي‌باشند زيرا هرچه ارتفاع سقوط فرد بيشتر باشد فرد در انتهاي مسير, فشار زيادتري بر كمربند وارد كرده و به همان نسبت نيز احتمال ايجاد جراحات شديد در اثر توقف ناگهاني فرد در پايان مسير سقوط بيشتر مي‌شود. كمربندهاي افراد شيشه‌شو طوري طراحي و ساخته مي‌شوند كه امكان وصل‌كردن آنها به چهارچوپ پنجره وجود داشته باشد. براساس استاندارد ANSI, ALO,14 نيروي مقاومت كمربندهاي ايمني بايستي حداقل 10 برابر وزن بدن كاربران باشد

يراقهاي ايمني Safety Harness

 يراقهاي ايمني نوع ديگري از تجهيزات حفاظتي در برابر سقوط مي‌باشند كه نحوه طراحي آنها بگونه‌ايست كه نيروهاي ناشي از سقوط افراد علاوه بر ناحيه كمر بر روي قسمتهاي ديگر بدن نيز توزيع شده و در نتيجه از شدت جراحات احتمالي كاسته مي شوبد. يراقهاي ايمني انواع مختلفي دارند براي مثال نوعي از آنها علاوه بر داشتن كمربند براي حمايت از ناحيه كمر داراي يراق ويژه براي حمايت از ناحيه سينه و شانه‌ها نيز مي‌باشد. نوع ديگري از يراقهاي ايمني علاوه بر قسمتهاي ذكر شده داراي تسمه‌هاي اضافي براي حمايت از ناحيه رانها نيز مي‌باشند. نوع ديگر يراقهاي ايمني همانند يك نشيمنگاه طراحي شده است بطوريكه فرد بحالت نشسته در درون آن قرار گرفته و نيروي ناشي از وزن فرد در قسمت زيادي از بدن توزيع مي‌گردد. بطور كلي در مقايسه با كمربندهاي ايمني، يراقهاي ايمني نيروهاي ناشي از سقوط فرد را در بخش وسيعتري از بدن توزيع كرده و بنابراين امكان جراحات وارده را كاهش مي‌دهند. مطابق با استاندارد ANSI, ALO.14 نيروي مقاومت يراقهاي ايمني تمام بدن برابر 35 برابر وزن بدن كاربران تعيين شده است.

سيستمهاي در هنگام صعود Climbing safety system

تجهيزات حفاظتي فردي هستند كه در هنگام صعود بطور موقت يا دائم به نقاط ثابت نظير نردبانها، برجها، پلها، آنتنها و مواد مشابه وصل شده از طرف ديگر با اتصال به كمربند يا يراق ايمني كاربر از سقوط فرد در هنگام بالا رفتن و صعود از ارتفاعات پيشگيري مي‌كند.

شبكه‌هاي (تورهاي) ايمنيSafety Nets

شامل شبكه‌هاي توري قابل ارتجاع مي‌باشند كه در زير پاي كارگران در هنگام كار در ارتفاعات نظير ساختمانهاي بلند گسترده شده و در صورت سقوط احتمالي افراد از وارد شدن جراحات شديد جلوگيري مي‌كند. بنابراين مشخص است كه اينگونه تجهيزات از احتمال سقوط افراد نكاسته و تنها از شدت جراحات احتمالي ناشي از سقوط مي‌كاهند. لازم بذكر است كه استفاده از تورهاي ايمني جايگزيني براي طنابهاي نجات و وسايل مشابه محسوب نمي‌شود. در پاره‌اي از منابع تورهاي ايمني بدليل اينكه توسط كارگر پوشيده نمي‌شوند جزء وسايل حفاظت فردي محسوب نمي‌شوند.

طناب نجات Life Line

  طنابي است كه از طريق آن كمربند و يا يراق ايمني به يك نقطه ثابت متصل مي‌شود. براساس استاندارهاي ANSI طناب نجات و همچنين اتصال آن به تجهيزات ايمني بايستي حداقل توانايي تحمل 5400 پوند بار ثابت را داشته باشند.

لنيارد Lanyard

 لنيارد يك طناب يا تسمه كوتاه و قابل انعطاف است كه از طريق آن كمربند يا يراق ايمني به طناب نجات متصل مي‌شود. اتصال لنيارد به كمربند ايمني از طريق يك حلقه D شكل و به طناب نجات از لنگر يا گيره ويژه صورت مي‌گيرد. براساس استانداردهاي ANSI , لنيارد بايستي از نوع طناب نايلوني اينچي يا طناب معادل آن بوده و تونايي تحمل بار ثابتي معادل 5400 پوند را داشته باشد علاوه بر اين در حالت اخير لازم است كه ارتفاع سقوط از 6 متر تجاوز نكند. بعضي از انواع لنياردها قادرند كه انرژي ناشي از سقوط را در انتهاي مسير سقوط جذب كرده و در نتيجه ضربه وارده به فرد را كمتر كند.

قسمتهاي فلزي Hard ware

كليه قسمتهاي فلزي تجهيزات حفاظت فردي در برابر سقوط لازم است فاقد هر گونه لبه و تيزي بوده و علاوه بر آن توانايي تحمل حداقل 4000 پوند را داشته باشند. قسمتهاي اصلي فلزي تجهيزات حفاظتي در برابر سقوط شامل سگگهاي D شكل روي كمربندها و يراقهاي ايمني و همچنين قلابهاي فنري لنياردها مي‌باشد.

گيره‌ها Grabbing Device

بخشي از تجهيزات حفاظت فردي در برابر سقوط محسوب مي‌شوند كه وظيفه آنها اتصال كمربند ايمني يا لنيارد به طناب نجات مي‌باشد. بسياري از گيره‌هاي مورد استفاده در اينگونه تجهيزات در حالت عادي آزاد بوده و اجازه حركت را به طناب نجات مي‌دهد ولي در موقع سقوط فرد و يا در اثر حركت ناگهاني كاربر بسرعت قفل شده و اجازه حركت را از طناب ايمني سلب مي‌كنند.

همانگونه در مورد ساير تجهيزات حفاظت فردي نيز ذكر شد مشاركت كاركنان در برنامه حفاظت در برابر سقوط عنصري حياتي بوده و هرگونه غفلت از جلب همكاري افراد ياد شده مي‌تواند به شكست برنامه بيانجامد .

این چک لیست از 24 سوال تشکیل شده است که تمام جوانب ایمنی تجهیزات و جلوگیری سقوط از ارتفاع را مورد بررسی قرار داده است با بررسی این سوالات هم از نکات ایمنی این و هم از نقاط حساس و آسیب پذیر این تجهیزات آگاهی پیدا می کنید.