ایمنی در محیط کار بنادر با رویکرد حمل و نقل
ایمنی در محیط کار بنادر با رویکرد حمل و نقل
ایمنی در محیط کار بنادر با رویکرد حمل و نقل
کار در بار اندازها (اسکله های تخلیه و بارگیری) شامل طیف وسیعی از عملیاتی است که روی کشتی ها، اسکله ها و در انبارها و پایانه های بندری انجام می شود و اغلب مستلزم استفاده از وسایل و تجهیزات متنوع و پیچیده و گران قیمت می باشد. طیف کاری کارگران باراندازها طیف گسترده ای است و عمدتا فعالیت های زیر را دربر می گیرد:
بار زدن، تخلیه کشتی ها، انتقال کالا از کشتی به کرجی ها یا به وسایل دیگر حمل و نقل مثل واگن های راه آهن یا کامیون ها و برعکس، انباشتن و انبارکردن کالاها در جایگاه ها، انبارها و پایانه های مخصوص، حمل و نقل کالاها و افراد در محدوده بندر، تعمیر و نگهداری وسایل جابجائی بار و….
مشخصات عمومی بنادر تخلیه و بارگیری: بندرها ممکن است بصورت طبیعی یا ساخته دست بشر، روی دریا یا روی آبراهه های داخل خشکی باشند بعضی باراندازها با تجارت جهانی سر و کار دارند ، بقیه ممکن است در خدمت یک کارخانه یا تاسیسات خاص باشند.
در بعضی جاها عملیات بار زدن و تخلیه ممکن است در آبهای عمیق یا دروسط جریان آب، با کشتی های کوچکی که ارتباط بین کشتی و ساحل را تامین می کند انجام شود. در بندر ممکن است بارهای خیلی سنگین یا بارهای معمولی جابجا شود، تاسیساتی که عمدتا برای پذیرش نفت کش ها، کشتی های حمل گاز مایع، زغال سنگ، سنگ معدن، مواد غذائی و …. در نظر گرفته شده اند و نیز کشتی هایی که برای حمل بارهای خاص تجهیز شده اند میتوانند جزو تسهیلات بندری باشند .
نحوه جابجائی بار در بندر:
از زمان جنگ جهانی دوم تا کنون حمل و نقل دریائی افزایش قابل ملاحظه ای حاصل کرده است. در حال حاضر بدلیل وجود کشتی های عظیم و استفاده از تجهیزات مکانیکی بجای نیروی بدنی انسان، عملیات تخلیه و بارگیری با سرعت بیشتری انجام می شود و این امر در کاهش زمان توقف کشتی ها در بنادر بسیار مؤثر بوده است.
امروزه با توجه به تنوع در شکل بار، تجهیزات متنوعی برای جابجا کردن انواع کالاهای حمل شده به عرشه کشتی ها بکار میروند. بارها به اشکال بسیار متنوعی وارد بندر می شوند : صندوق، جعبه، کانتینر، کیسه، لوله، ورقه (ورقه های کاغذ)، عدل های پنبه، الوار، وسایل نفله و ماشین آلات، مواد فله ای بصورت پودر، مایعات و … هریک از این فرم ها نیاز به روش خاصی برای حمل و جابجائی دارد. در بنادر بزرگتر که کشتی ها در لنگرگاه پهلو می گیرند، تخلیه و بارگیری معمولا با استفاده از انواع جرثقیل هایی است که بوسیله نیروی برق به حرکت در می آیند. هنگامی که جرثقیل در اسکله ها وجود نداشته باشد یا کشتی در مسافتی دور از اسکله یا در وسط آب لنگر انداخته باشد، برای جابجائی بار از دکل کشتی ها یا جرثقیل های موجود در کشتی استفاده می شود.
خطراتی که کارگران باراندازها را تهدید می کنند:
در هر محیط کاری بخصوص محیط های صنعتی مخاطرات مختلفی وجود دارد که دو نوع آسیب ایجاد می نمایند: حوادث و بیماریها
1- حوادث
مهمترین مخاطراتی که در بندرها منجر به بروز حوادث عمده می شود عبارتند از :
- برخورد با وسایل حمل و نقل از قبیل جرثقیل ها، لیفتراک ها، واگن ها و….
- وقوع آتش سوزی
- سقوط افراد از ارتفاع ( بالای بار، جرثقیل ها، عرشه کشتی ها و.. .)
- سقوط بار بر روی افراد
- مسمومیت حاد ناشی از تماس با محموله های حاوی مواد سمی
- نزاع های جمعی و درگیری های فردی بین گروه های کاری مختلف با قومیت ها و حتی ملیت های گوناگون در بندر
2- بیماریها
مهمترین مخاطراتی که می توانند منجر به بیماری و حتی بروز حادثه گردند عبارتند از :
- کمبود یا نبود وسایل مکانیکی مناسب جهت جابجایی و حمل بار
- سروصدا و ارتعاش ناشی از لوازم و دستگاه های مختلف
- تهویه نامناسب در اماکن سرپوشیده و آلودگی هوای فضای عمومی بندر
- نبود یا کمبود امکانات رفاهی و بهداشتی
- کار در فضاهای کوچک و محدود و ابزار کار نامناسب
- تابش اشعه مستقیم خورشید، گرما، رطوبت و شرایط جوی نامساعد
- کمبود نور در اماکن و محوطه ها هنگام شب و خیرگی ناشی از ورود از محیط ساختمان به محوطه ها در هنگام روز (این مشکل در محیط بندر بدلیل انعکاس نور از سطح آب بسیار بارز می باشد)
بیشترین حوادث در بندرها: سقوط افراد از ارتفاع و سقوط بار از ارتفاع بر روی افراد با 50 درصد فراوانی
بیشترین بیماریها در بین کارگران بندر: اختلالات و دردهای ستون مهره ها با 50 درصد فراوانی
موارد دیگر: بیماریهای ریوی ناشی از استنشاق ذرات گرد و غبار و مواد شیمیایی سمی بخصوص آزبست است که هنوز در خیلی از کشورها یک معضل اساسی است و از میان کارگران باراندازها قربانی می گیرد.
موارد دیگر با فراوانی کمتر عبارتند از: سوختگی پوست در تماس با محموله های شیمیایی، خطرات ناشی از محموله های مواد رادیواکتیو، بیماری های عفونی ناشی از محصولات دامی نظیر پشم، پوست و….
راهکارهایی برای پیشگیری از حوادث در بندر :
حوادث شغلی در باراندازها متاسفانه در اغلب موارد باغث جراحات شدید و مرگ کارگران شده و خسارات جبران ناپذیری به تجهیزات، ماشین آلات و کالاها وارد می کند. حوادثی مثل آتش سوزی ناشی از عللی به ظاهر ساده و پیش پا افتاده مثل سیگار یا اتصال برق در انبارها هر ساله خسارات فراوانی بدنبال داشته و به تعداد زیادی از کارگران آسیب میزند.
شمار زیادی از حوادث در واقع بدلیل نا آگاهی و عدم آشنائی کارگران و حتی سرپرستان با ساده ترین مفاهیم ایمنی اتفاق می افتد. اگر این واقعیت را قبول داشته باشیم که اغلب کارگران در باراندازها افرادی کم سواد یا بی سواد هستند که بصورت فصلی و موقتی و از سر نیاز به شغل حمل و جابجائی بار روی آورده اند آنگاه دلیل عمده بروز حوادث شغلی در این گروه از کارگران را درمیابیم. بنابراین آموزش مقررات کار و ایمنی شغلی بخصوص بصورت مداوم و برنامه ریزی شده برای تمام گروه های شغلی در باراندازها بویژه کارگران ساده و باربران چه فصلی چه موقتی و چه دائمی بسیار ضروری است. جهت اپراتوری تجهیزات مکانیکی نظیر بالابرها، جرثقیل ها، لیفتراک ها و سایر ماشین ها باید افراد با سابقه که نحوه کار با این وسایل را کاملا آموزش دیده و دارای گواهینامه هستند گماشته شوند. در غیر اینصورت به استقبال خطر رفته و آمار حوادث و خسارت مان را افزایش داده ایم.
هر ساله تعداد زیادی از حوادث در باراندازها بدلیل سقوط افراد از ارتفاع (روی محموله ها، کانتینرها یا جرثقیل ها و …)، برخورد با لیفتراک و سایر وسایل حمل و نقل به وقوع میپیوندد که در اکثر موارد منجر به جراحات شدید، نقص عضو و حتی مرگ می شود.
اغلب انجام کارهای ساده ای مثل خط کشی معابر و محل توقف یا عبور و مرور ماشین ها و تامین روشنائی کافی کلیه فضاهای باراندازدر شب می تواند براحتی جلوی بسیاری از حوادث مرگبار را بگیرد.
امروزه قوانین و مقررات بندرها در تمام دنیا براساس قوانین و استانداردهای بین المللی می باشد. در این قوانین، بازرسی از تجهیزات و وسایل مکانیکی حمل و جابجائی با نظیر بالابرها جرثقیل ها و… در اولویت قراردارند و در صورت خرابی و ناکار آمدی باید بلافاصله تعمیر یا تعویض شوند.
بدلیل شرایط آب و هوائی مرطوب در بندر در اغلب موارد، دستگاه ها دچار پوسیدگی و فرسایش زودرس می شوند لذا تعمیر و نگهداری تجهیزات بندری اهمیت فراوانی دارد.
برای احتیاط در هنگام جابجائی و شناسایی مواد و محموله های خطرناک نظیر آزبست، مواد شیمیایی مختلف مثل انواع اسیدها، قلیاها و … و پیشگیری از وقوع هرنوع حادثه، برچسپ زدن و علامت گذاری محموله به روش استاندارد بایستی الزامی باشد و از تماس افراد با محموله های فاقد علامت جدا جلوگیری گردد. همچنین وجود ماموران و بازرسان ایمنی به تعداد کافی در محوطه های بندر به رعایت قوانین و مقررات ایمنی از سوی کارکنان کمک فراوانی می کند.
بطور خلاصه کاهش حوادث در بندر به 4 عامل زیر وابسته است:
- وضع و اجرای قوانین و مقررات ایمنی برای همه کارکنان بندر اعم از شرکت های بزرگ، متوسط و کوچک
- آموزش مقررات کار و ایمنی شغلی بصورت مداوم و برنامه ریزی شده برای تمام گروه های شغلی در باراندازها بویژه کارگران ساده و باربران چه فصلی چه موقتی و چه دائمی
- همبستگی دائمی و ارتباط قوی بین شرکت های مستقر در بندر
- مدیریت این ارتباط توسط بالاترین مقام اجرائی بندر
چرا شرایط رفاهی و بهداشتی مناسب در بندر از اهمیت خاصی برخورداراست؟
ماهیت کار در بارانداز به گونه ای است که در تمام طول سال و در تمام شرایط آب و هوائی بایستی کار انجام گیرد بنابراین مهیا کردن شرایط قابل قبول برای انجام کار در هرزمان و هرنوع آب و هوائی یکی از مقدماتی ترین اصول امکانات رفاهی کارکنان است. بطور خلاصه حداقل اقداماتی که در جهت ایجاد شرایط مطلوب کاری در بندر لازم الاجراست عبارت است از: ابجاد تسهیلات بهداشتی، تهیه لباس کار مناسب، اجرای برنامه مراقبت های بهداشتی (معاینات پزشکی شاغلین)
الف – تسهیلات بهداشتی:
وجود سرویس های بهداشتی در نقاط مختلف بندر ضروری است بخصوص جهت کارگرانی که با مواد شیمیایی، دام و مواد الوده سروکار دارند حتما بایستی حمام و دوش در نظر گرفت.
همچنین غذاخوری و آبخوری های مناسب، مراکز خدمات بهداشتی و کمکهای اولیه به تعداد کافی در محوطه اسکله وجود داشته باشد و فواصل آنها تا محل کار کارگران نباید زیاد باشد. در مراکز بهداشتی درمانی به ازای هر 100 نفر یک اتاق جهت ارائه اقدامات اولیه باید موجود باشد.
ب- مشخصات عمومی لباس کار کارگران بندر:
- لباس کار: باید متناسب با فصل به رنگ روشن و از جنس نخی بوده یکسره باشد و برای هر کارگر با توجه به انداره خودش تهیه گردد. خیلی تنگ و زیادی گشاد و آویخته نباشد.
- کفش ایمنی: باید در عین مقاوم بودن و حفاظت کامل پاها بتواند از انتقال گرما از کف پا به بدن ممانعت کرده به رنگ روشن و از جنسی باشد که تبادل گرما را بخوبی انجام دهد.
- کلاه ایمنی: در محوطه های باز باید به رنگ روشن سبک، مقاوم و دارای لبه پهن باشد که بتواند مانند سایه بان در برابر تابش اشعه خورشید عمل نماید.
ج- اجرای برنامه مراقبت های بهداشتی ( معاینات پزشکی ) :
کارگرانی که در مشاغل اصطلاحا عملیاتی (شامل تخلیه و بارگیری دستی و مکانیکی، انبارداری، حفاظت و حراست از محوطه ها و انبارها، نمونه برداری از کالاها بخصوص مواد شیمیائی و …) در بنادر مشغول هستند بعلت تماس با انواع عوامل زیان آور شغلی باید هم قبل از استخدام و هم در حین اشتغال و حداقل هر سال یکبار مورد معاینات و آزمایش های پزشکی توسط مراکز معتبر و پزشک صلاحیت دار قرار گیرند.
هدف اصلی از انجام معاینات پزشکی در بدو استخدام انتخاب مناسب ترین فرد برای شغلی است که مد نظر کارفرما می باشد و هدف اصلی از انجام معاینات دوره ای که معمولا سالی یکبار انجام می شود پیشگیری از بروز بیماریهای مرتبط با کار است.
در معاینات و آزمایش های ادواری یا سالیانه پزشک در جستجوی علائمی است که مستقیما با عوامل محیط کار در بندر مرتبط می باشد از جمله:
- مشکلات ریوی مرتبط با مواد شیمیائی مختلف در بندر
- ناراحتی های اسکلتی – عضلانی مرتبط با نحوه حمل دستی بار با لوازم کار نامناسب و …
- اختلالات شنوایی مرتبط با سروصدای دستگاه ها درمحیط کار
- اختلالات خونی و سیستماتیک مرتبط با مواد شیمیائی مختلف در بندر
- اختلالات قلبی عروقی مرتبط با گرمای محیط
- مشکلات بینایی یا پوستی بعلت اشعه خورشید.
بدیهی است که درصورت فراهم کردن تسهیلات بهداشتی، اجرای برنامه مراقبت های بهداشتی و رعایت قوانین و مقررات و دستورات ایمنی در باراندازها، مخاطرات این اماکن تحت کنترل قرار خواهند گرفت.
مسئولیت ایمنی در محیط کار
مسئولیت ایمنی در بنادر بر عهده همه کسانی است که بطور مستقیم یا غیر مستقیم با کار در بنادر مربوط می شوند. این کار نیازمند همکاری همه افراد به منظور ارتقای سیستم های ایمنی در محیط کار و اطمینان از بکارگیری اصول ایمنی است. آشنایی با مفاهیم و ایده های نوین در حمل بار نیازمند توجه ویژه به الزامات ایمنی است.
اشخاصی که بیشترین مسئولیت ایمنی را در محیط کار بنادر دارند:
- سازمان های صلاحیت دار
- کارفرمایان بنادر
- پیمانکاران و کارگران یا ارائه کنندگان خدمات
- مدیران
- افسران کشتی
- سرپرستان (ناظران)
- کارگران بندر
- مشاوران ایمنی و بهداشت
- مسافران و سایر افراد غیر کارگر
خطراتی که در باید در محیط کار بنادر برای ایمن ماندن کنترل و حذف شوند:
1. پیشگیری از حریق: اصول پیشگیری از حریق در بنادر باید با الزامات قوانین ملی مطابقت داشته باشد. این الزامات شامل:
- حفاظت در برایر حریق
- اعلام حریق
- تجهیزات اطفای حریق
- مسیرهای فرار در هنگام حریق
توصیه های ضروری مسئولین آتش نشانی و شرکت های بیمه در موضوعات مرتبط با حریق باید مورد توجه قرار گیرند.
2. دسترسی ساحلی به کشتی ها
مقام های مسئول و مدیران بنادر باید مسیرهای ایمن دسترسی از کشتی ها به بندر و بالعکس را فراهم کنند. این کار به طور معمول با استفاده از علائم واضح و مشخص و تامین روشنایی در مسیرهای عابرین انجام شود.
طرح ها و نقشه های بند باید در تمامی ورودی های نواحی مختلف به بندر و دیگر جاهایی که ضرورت دارد نصب شوند تا امکان دسترسی ایمن خدمه ها و سایرین را به کشتی ها فراهم کند.
چنانچه کشتی ها در بنادری پهلو می گیرند که عبور افراد پیاده در آنها ممنوع می باشد، هشدارهایی باید در طول گذرگاه های کشتی، دستورالعمل های راهنمای لازم را اعلام دارد. این آگاهی ها باید اطلاعاتی در رابطه با ضرورت سازماندهی برای دستیابی به جابجایی ایمن در نواحی بنادر را شامل شود.
در برخی شرایط دسترسی به کشتی ها از کنار ساحل تامین می شود. این مسیرهای دسترسی شامل مسیرهای عابرین و دسترسی به برج ها در کشتی های بزرگ می باشد. در همه این موارد، مالکین و مدیران بنادر باید اطمینان یابند که تجهیزات از طراحی ساختمان به خوبی برخوردار بوده و به طرز مناسبی نصب شده و در شرایط ایمن نگهداری می شوند.
3. تجهیزات و ماشین آلات بنادر
کلیه تجهیزات و ماشین آلات بنادر باید از ساخت و طراحی خوب و همچنین استحکام کافی و مناسب با توجه به کاربرد آن ببرخوردار باشند، همچنین آنها باید همواره در شرایط ایمن و کارآ نگهداری شوند. برنامه نگهداری آنها باید بر اساس طرح پیشگیرانه انجام شود.
4. پایانه های کانتینری
پایانه های کامتینری باید به نحوی طراحی و سازماندهی شود که تا حد امکان مسیر عبور وسایل نقلیه و عابرین مستقل باشد. مسیرهای عبوری جرثقیل های چرخ لاستیکی و ریلی اسکله باید به وضوح روی زمین مشخص و علامت گذاری شوند. این علامت گذاری ها نباید با موارد مشخصه مسیرهای ایمن عابرین اشتباه شود.
5. تجهیزات باربرداری در بنادر
کلیه افرادی که در بنادر کار می کنند باید از احتمال خطرات اساسی عملیات باربرداری آگاه باشند. به منظور کنترل این خطرات ضروری است از موارد زیر اطمینان حاصل شود:
- کلیه تجهیزات بلند کردن بار برای عملیات مورد نظر و محیط زیست مناسب باشند.
- از ابتدا و در ادامه کار یکپارچگی تجهیزات به اثبات برسد.
- کلیه کارکنان به خوبی آموزش دیده و کاملا تحت نظارت می باشند.
- عملیات بلند کردن بارها به طور کامل برنامه ریزی شده و مدیریت شوند.
- اصول ایمنی کار رعایت شود.
- تجهیزات به طور مستمر سرویس و نگهداری شوند.
6. عملیات ساحلی در بنادر
- کلیه عملیات بنادر باید مطابق با اصول و سیستم های ایمنی کار و توسط کارگران آموزش دیده و تحت نظارت و کنترل دقیق انجام گیرد. سیستم ایمنی کار باید این امکان را برای یک کارگر ایجاد کند تا در صورت وجود ریسک های ایمنی یا بهداشتی، عملیات اجرایی را بلافاصله متوقف کند.
- کلیه ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده در عملیات بنادر باید:
- از ساختار و طراحی منایب برخوردار باشند.
- از توانایی کافی در کاربری مورد استفاده برخوردار باشند.
- از مواد سالم و بی نقص ساخته شده و فاقد هرگونه نقص ظاهری باشند.
- در فواصل زمانی معین مورد بازرسی قرار گیرند.
- کاملا در شرایط ایمن و با راندمان بالا نگهداری شوند.
- بازرسی های معمول در خصوص حریق باید امجام گیرد. این بازرسی ها باید در طول زمان غیر کاری نیز انجام شود چرا که خیلی از حریق ها، ناشی از سوختن بدون شعله است و میتواند بعد از گذشت ساعت ها از آغاز حریق گسترش یابد.
- کلیه مسیرهای در نظر گرفته شده برای فرار در هنگام حریق باید همواره از هر گونه مانع خالی نگاه داشته شوند. هرگز نباید مواد قابل اشتعال را زیر راه پله ها نگهداری کرد.
- کلیه مسیرهای در نظر گرفته شده برای فرار در هنگام حریق باید همواره از هرگونه مانع خالی نگاه داشته شوند. هرگز نباید مواد قابل اشتعال را زیر راه پله ها نگهداری کرد.
حتما بخوانید:
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)