گسترش ارگونومی با رویکرد مدل های تعالی و استانداردهای مدیریتی
گسترش ارگونومی با رویکرد مدل های تعالی و استانداردهای مدیریتی
گسترش ارگونومی با رویکرد مدل های تعالی و استانداردهای مدیریتی
تهیه و تنظیم: مهندس مصطفی بختیار
فرمت: PDF تعداد صفحات: 22
چکیده
پیوند بین دیسیپلین ارگونومی و مدل های تعالی سازمانی و همچنین سیستم های مدیریتی در یک دهه اخیر، توجه فزاینده ای را به خود جلب نموده است. هدف از این مقاله شرح جزئیات فرصت هایی است که مدل های تعالی و سیستم و مفاهیم کیفیت می تواند برای بهبود ارگونومی ایجاد نماید. TQM ،EFQM ،ISO 9001 ،6∂ ،OHSAS 18001 ،ILO-OHS 2001، و مفاهیم فرایند گرایی و بهبود مستمر موضوعاتی هستند که الزامات و دلالت های ارگونومی آنها در این مقاله مورد بحث قرار می گیرند. حضور متخصصان ایمنی بهداشت یا ارگونومی و مداخله اثر بخش آنها در چگونگی طراحی و استقرار این مدل ها و این سیستم ها می تواند پتانسیل های این رویکردها را برای بهبود در ارگونومی آزاد نماید.
مقدمه
در دو دهه گذشته بسیاری از سازمانها در جهان و نیز کشور ما به استقرار مدل های تعالی سازمانی و استانداردهای سیستم های مدیریتی روی آورده اند. در این راستا، پیوند بین دو دیسیپلین کیفیت (که مدلهای تعالی و استانداردهای مدیریتی برای آن به کار گرفته می شوند) و ارگونومی نیز در طول
سالیان گذشته، توجهات فزاینده ای را به خود جلب نموده است. نتیجه کلی که از این توجهات، پژوهش ها و تحلیل ها بدست می آید این است که هر دو دیسیپلین می تواند با یکپارچه کردن مفاهیم، از دیگری سود ببرند. هدف این مقاله بیان جزئیات فرصت های بهبود کارکردهای ارگونومی بر پایه مدل های تعالی و سیستم های مدیریتی می باشد.
مهمترین تلاش آشکاری که در اداره سازمانها، بویژه در دو دهه اخیر در جهان و کشور ما به روشنی قابل مشاهده است نیاز به بهبود در همه ابعاد و ویژگی های عملکرد سازمان منجمله کیفیت، بهره وری، محیط زیست، ایمنی و بهداشت حرفه ای در ارتباط با محصولات، فعالیت ها و فرایندها و خدمات
با هدف افزایش رضایت مشتری، کارکنان، مراجع ذیصلاح قانونی، جامعه و سهامداران و نهایتاً دستیابی به عملکرد تجاری قابل قبول در عین حال رضایت همه طرف های ذینفع می باشد.
وجه تمایز این تلاش آشکار با تلاش سازمان ها در ادوار گذشته، ایجاد یک چرخه بهبود مستمر برای ویژگی های کیفیت، ایمنی و بهداشت حرفه ای (ارگونومی) و زیست محیطی و دیگر جنبه های کار یک سازمان در ارتباط با محصولات، فعالیت ها و خدمات است. تفکر ایجاد چرخه بهبود مستمر نشان گرفته از تفکر سیستماتیک و فرایند گرا (به عنوان پارادایم نوین مدیریتی) در مدیریت سازمانهاست.
(شکل 1) که از اوایل دهه 90 مرکز توجه پژوهشگران و عمل گرایان این حوزه است.
شکل 1 چرخه بهبود مستمر: روح حاکم بر همه مدل های تعالی و استانداردهای مدیریتی
اقبال روز افزون و همه گیر شدن این تفکر نتیجه زحمات متخصصینی چون ادوارد دمینگ، فیلیپ کرازبی، پیتر دراکر، جوزف جوران، ایشیکاوا و دیگران بوده است. در تفکر سیستماتیک مدیریت برای بهبود دایمی عملکرد ، باید خط مشی، اهداف و نهایتاً شبکه ای از فرایندهای به هم پیوسته وجود داشته باشد که پایش و اندازه گیری دایمی عملکرد این فرایندها در جهت بهبود مستمر، مهمترین عامل دستیابی به اهداف عملکردی فرایندهاست. از یک طرف فرایند های هر سازمان با توجه به ماهیت فعالیت، ساختار سازمانی و الگوهای مدیریتی از بعضی جهات ویژه و منحصر به فرد هستند. از طرف دیگر سازمانها نیازمند مدل ها و استانداردهایی در این ارتباط هستند تا بر مبنای آن فرایندهای خود را اولاً درست تعریف نمایند ثانیاً درست اجرا کنند و هر دو این مراحل قابل ممیزی و نهایتاً قابل اندازه گیری و پایش باشد.
هنگامی که نیاز به بهبود مستمر در ارتباط با یک مقوله مانند کیفیت یا ایمنی مد نظر باشد استقرار یک «سیستم مدیریتی» گره گشای آن است، در حالی که وقتی نیاز به کیفیت بخشیدن به «همه ابعاد فعالیت های» یک سازمان است «مدل های تعالی» چاره ساز است. در پاسخ به این نیاز نهضت و
جنبش کیفیت در دو دهه اخیر با شتاب زیادی پویش نموده است . مفهوم مدیریت کیفیت فراگیر یا TQM) Total Quality Management) به سرعت در سرتاسر جهان گسترش یافت و در دهه 90 نیز در بخش خدمات و صنعت اثر گذار بود. اندیشه کیفیت در همه ابعاد فعالیت های یک سازمان سرانجام منجر به تکوین و ارایه مدل های تعالی با قابلیت ممیزی شخص ثالث نیز گردید که در ادامه این مقاله به آن پرداخته خواهد شد.
خط دیگر توسعه در جنبش کیفیت در دو دهه گذشته ، استانداردسازی سیستم های مدیریتی و از جمله OHSAS 18001 ،ISO 9001 ،ISO 9004 ،ILO OHS-2001 …. شده است که در ادامه مقاله به پیوند و کاربرد آن برای مداخلات ارگونومی اشاره خواهد شد. شایان ذکر است که در سازمان ایزو از سال 1974 کمیته فنی شماره ISO-TC 159 با عنوان کمیته ارگونومی تشکیل شده و تاکنون استانداردهای زیر را منتشر نموده است:
ISO 9241 Ergonomic requirements for office work with visual display terminals (VDTs)
ISO 9241-110:2006 Ergonomics of human-system interaction– Part 110: Dialogue principles
ISO 9241-171:2008 Ergonomics of human-system interaction –Part 171: Guidance on software accessibility
ISO 11064 Ergonomic design of control centers
ISO 13406-1, 2:1999, 2001 Ergonomic requirements for work with visual displays based on flat panels
ISO 13407:1999 Human-centred design processes for interactive systems
ISO 14915-1, 2, 3:2002,2003,2002 Software ergonomics for multimedia user interfaces
ISO/TR 16982:2002 Ergonomics of human-system interaction –Usability methods supporting human-centred design
ISO/PAS 18152:2003 Ergonomics of human-system interaction –Specification for the process assessment of human-system issues
ISO/TR 18529:2000 Ergonomics of human-system interaction –Human-centred lifecycle process descriptions
ISO 6385:2004 Ergonomics principles in the design of work systems
ISO 10075:1991Ergonomics principles related to mental workload – General terms and definitions
ISO 10075-2:1996 Ergonomics principles related to mental workload — Part 2: Design principles
ISO 10075-3:2004 Ergonomics principles related to mental workload — Part 3: Principles and requirements concerning methods for measuring and assessing mental workload
ISO 20282-1:2006 Ease of operation of everyday products –Part 1: Design requirements for context of use and user characteristics
ISO 20282-2:2006 Ease of operation of everyday products – Part 2: Test methods
ISO/PAS 20282-3:2006 Ease of operation of everyday products – Part 3: Test methods for consumer products
ISO/PAS 20282-4:2007Ease of operation of everyday products – Part 4: Test methods for installation of consumer products
همچنین این کمیته هم اکنون پروژه های زیر را در مورد استاندارد سازی ار گونومی در جریان دارد:
ISO 1503 (revision) spatial orientation and direction of movement – Ergonomic requirements (Published) (WG1)
ISO 9241-20 Ergonomics of human-system interaction – Part 20: Accessibility guidelines for information /communication technology (ICT) equipment and services (Published)
ISO 9241-129Ergonomics of human-system interaction – Part 219: Guidance on software individualization (WG5) – FDIS
ISO 9241-154 Ergonomics of human system interaction – Part 154: Design guidance for interactive voice response (IVR) applications (WG5)
ISO 9241-143Ergonomics of human-system interaction – Part 143: Form-based dialogues (WG5)
ISO 9241-210 Human-centred design process for interactive systems (WG6) Revision of ISO 13407
ISO 9241-300 series Ergonomics of human-system interaction –Electronic visual displays (WG2)
ISO 9241-400 series Ergonomics of human-system interaction –Physical input devices (WG3)
ISO 9241-900 series Ergonomics of human-system interaction –Tactile and haptic interactions (WG9)
ISO 11064-5 Ergonomic design of control centers – Part 5: Displays and controls (WG8)
ISO/AWI 24503Ergonomics – Marking tactile dots on consumer products (WG10)
ISO/IEC PDTR 25060: Software product Quality Requirements and Evaluation (SQuaRE) – Common Industry Format (CIF) for Usability – General Framework for Usability-related Information (JWG – ISO/IEC JTC1/SC7 and TC159/SC4)
ISO 26800 Ergonomics – Principles and concepts. This standard is intended to be a basic ergonomic standard
همانطور که مشاهده می شود همه این استانداردهای منتشر شده و در دست تدوین، به مشخصات فنی ارگونومی می پردازد و به یک مدل تعالی یا استاندارد مدیریتی برای ارگونومی نمی پردازد. این استانداردها مراجعی بسیار با ارزش در جایی است که ما بر پایه مدل های تعالی و سیستم های
مدیریتی نیز به دنبال مداخلات ارگونومی هستیم.
جنبش / نهضت ارگونومی نیز که یک دیسیپلین نسبتاً جوان است و از سال 1940 ریشه می گیرد صرف نظر از رویکرد سیستم های مدیریتی، مسیری همانند کیفیت طی نموده است و در عین حالی که هر دو دیسیپلین ارگونومی و کیفیت و سیستم های مرتبط تاثیرات دو سویه ای داشته اند، تا اندازه زیادی جداگانه گسترش یافته اند.
ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
- پیوند بین ارگونومی و کیفیت مدل های تعالی و سیستم های کیفیت
- TQM و EFQM
- 6 سیگما
- استاندارد سیستم مدیریت کیفیت یا ISO 9001
- سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای OHSAS 18001 (ایزو 45001 آینده!)
- سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای سازمان بین المللی کار – ILO-OHS- 2001
- نتیجه گیری
- منابع
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ مدیریت کیفیت جامع TQM و ارگونومی
⇐ استانداردها و سیستم های مدیریت کیفیت
⇐ ارتباط بین مدیریت کیفیت جامع و ایمنی
⇐ استقرار نظام مدیریت یکپارچه بر اساس الزامات استانداردهای ISO و OHSAS
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)