گرما و اثرات آن بر روی کارگران

گرما و اثرات آن بر روی کارگران

مقدمه

كارگراني كه كارهاي سخت بدني انجام مي دهند ، كارگران مشاغلي مانند ريخته گري ، ذوب فلزات ، بلورسازي ، كشاورزي و…. بخصوص در مناطق گرمسير يا در فصول گرم در معرض عوارض و آسيب هاي ناشي از گرما قرار دارند. دماي بدن انسان در حالت طبيعي 37.5 درجه سانتيگراد بوده و تغييرات دماي بدن بيش از دو درجه كمتر يا بيشتر مي تواند اختلالات شديد عملكرد دستگاه هاي بدن و حتي مرگ را موجب شود. تبادل حرارت بدن با محيط تبادل حرارت در ميزاني متناسب با گرماي حاصل از سوخت و ساز و شرايط محيطي انجام مي گيرد:

+S = +M + C+ R + K + D – E

هميشه از راه سوخت و ساز گرما در بدن توليد (+M)و از راه تبخير از دست مي دهد (- E) واز راه هاي جابجايي (+ C) و تابش (+ R) و هدايت (+ K) و تنفس و غذا و نوشيدني ها و دفع مواد زايد (+ D) گرما به بدن ميرسد يا دفع ميگردد.

افزايش يا كاهش مستقيم گرماي دريافت شده بوسيله بدن و گرماي دفع شده از بدن ،ذخيره گرمايي (S) را در بدن بوجود مي آورد. موارد مانع توليد يا تبخير عرق مواردي كه مانع توليد يا تبخير عرق مي شوند وحساسيت را نسبت به آسيب هاي گرمايي افزايش مي دهد عبارتند از: چاقي، بيماري پوستي ، كاهش فشار خون، بيماريهاي قلبي، كاهش فشار خون، مصرف الكل، داروهاي كاهش دهنده تعريق و كاهش جريان خون پوست ( مثل آتروپين، فنو تيازين ها، ديورتيك ها، آنتي هيستامين، بتابلوكرها) عفونت، سرطان، سوء تغذيه و بيماريهايي كه موجب ناتواني و ضعف جسماني مي گردند. سن و جنس نيز بر حساسيت فرد نسبت به آسيب هاي ناشي از گرما تاثير مي گذارند اصولا پس از 40 سالگي ،شروع تعريق به تعويق افتاده ،حجم عرق كاهش مي يابد و سيستم قلبي – عروقي توانايي كمتري براي تطابق پيدا مي كند زنان نيز شرايط كاري مساوي توانايي كمتري براي كار در محيط گرم دارند.

عوارض ناشی از گرما

عوارض ناشي از گرما به دو گروه تقسيم ميشود:

گروه اول: عوارض خفيف كه شامل سوختگي پوست و جوش هاي گرمايي است جوشهاي گرمايي به علت بسته شدن غدد عرق ايجاد مي شود.گروه دوم، عوارض شديد مي باشد و شامل كرامپ گرمايي ، گرمازدگي و خستگي گرمايي مي باشد.

الف-کرامپ گرمایی (Heat Cramps)

اين بيماري در اثر عرق زياد واز دست دادن آب و الكتروليتهاي بدن بخصوص سديم ميباشد. كارگر به سردرد و سرگيجه خفيف دچار مي شود و در آغاز بصورت ناگهاني همراه با دردهاي شديد، ابتدا در ماهيچه هاي دست و بازو و سپس در ماهيچه هاي پا وشكم شروع مي گردد. درد مرتباً زياد شده و در حالت بسيار شديد ممكن است گرفتگي (اسپاسم) كارپوپدال كه نوعي گرفتگي انگشتان دست و پا مي باشدنيز ديده شود.براي درمان بايستي شخص را به محيط خنك انتقال داده و به او مايعات به صورت وريدي يا خوراكي (يك چهارم قاشق چاي خوري نمك در يك ليوان آب) رسانده شود.

ب- گرمازدگی ( Heatstroke)

گرمازدگي در اثر اختلال ناگهاني و حاد سيستم تنظيم دماي بدن بوجود مي آيد كه شخص در يك محيط بسيار گرم براي مدت زمان طولاني قرار گيرد و مشغول به انجام كار سنگيني نيز باشد. در اين حالت مكانيسم هاي بدن براي تثبيت و آزادسازي دماي بدن با مشكل روبرو مي شود و درجه حرارت داخلي بدن به سرعت افزايش مي يابد (تا حد 43-40 درجه سانتيگراد) و به سطحي مي رسد كه باعت آسيب مغز مي شود. آغاز بيماري گرمازدگي ناگهاني بوده و بيمار بيهوش مي گردد. پوست بيمار بسيارگرم و خشك ، نبض كند و درجه حرارت مقعد در حدود 42 تا 45 درجه سانتيگراد مي باشد پيچاندن شخص در حوله يا ملحفه هاي مرطوب سرد، غوطه ور ساختن بدن در حمام آب سرد نيز از جمله اقداماتي است كه بايد صورت گيرد.

پ- خستگی ناشی از گرما (Heat exhaustion)

شايعترين عارضه گرمايي است و به آن ضعف گرمايي نيز اطلاق مي شود اين حالت بر اثر از دست دادن مقدار زيادي آب و الكتروليت از طريق تعريق زياد به دنبال قرارگرفتن در هواي گرم و مرطوب اتفاق مي افتد در اين عارضه شروع بيماري بسيار آهسته بوده و بيمار از ضعف خستگي سردرد سرگيجه شكايت مي كند

. معمولا علايمي چون اسهال تهوع و استفراغ نيز وجود دارد پوست فرد مرطوب و درجه بدنش در حدود 39.5 درجه سانتيگراد مبياشد نبض وي كند و ضعيف بوده و فشار خون كاهش مي يابد. بهترين درمان در صورت نداشتن تهوع و استفراغ خوراندن آب و مايعات و استفاده از كمپرس سرد توسط حوله مرطوب ميباشد بالا بودن پاهاي بيمار نيز كاهش فشار خون وضعيتي را بهبود مي بخشد.

پیشگیری از خطرات ناشی از گرما

کنترل استرس های حرارتی محیط کار

1- استفاده از لباس هاي رنگ روشن سبك راحت وگشاد واز جنس نخ و از پوشيدن لباسهاي از جنس نايلوني يا پلاستيكي خودداري گردد.

2- تهويه عمومی مناسب.

3- برنامه منظم كارواستراحت.‌

4- كاهش فعاليت جسمانسی كارگران.

5- در دسترس قرار دادن آب خنك و گوارا.

6- تهيه و در اختيار قرار دادن ميوه هايي كه با نمك خورده مي شوند مانند گوجه سبز، خيار، گوجه فرنگي، پرتغال ترش جهت جبران نمك و جلوگيري از كرامپ عضلاني.

7-كاهش مدت زمان كار در فصول گرم.

8- حذف غذاهاي پركالري و گرمازا مانند شيرو مايعات داغ مانند چاي در ساعات اوج گرما.

9- استفاده از يك برنامه خوب طراحي شده و كاربردي تطابق با گرما.

10- آموزش كارگران در مورد روشهاي انجام كار به طرق ايمن و بهداشتي در فصول گرما.

11- انجام معاينات ادواري و قبل از استخدام و بيماريابي پزشكي در بين كارگران به منظور شناسايي افرادي كه تحمل كمي نسبت به گرما داشته و يا در وضعيت جسمي مناسبي قرار ندارند.

حتما بخوانید:

⇐ راههای مقابله با گرمازدگی در محیط کار

⇐ بیماری ها و عوارض ناشی از گرما

⇐ ارزیابی گرما در محیط های کار

⇐ شاخص های فشار گرمایی محیط کار