پیشگیری از مواجهه شغلی با داروهای سایتوتوکسیک و دیگر داروهای خطرناک در محیط های بیمارستانی

پیشگیری از مواجهه شغلی با داروهای سایتوتوکسیک و دیگر داروهای خطرناک در محیط های بیمارستانی

دکتر داود پناهی
عضو هیات علمی گروه مهندسی بهداشت حرفه ای
دانشکده بهداشت و ایمنی و مرکز تحقیقات کنترل عوامل زیان آور محیط و کار
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

دکتر منصور رضا زاده آذری
استاد گروه مهندسی بهداشت حرفه ای
دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

دکتر نسترن کشاورز محمدی
دانشیار گروه آموزش بهداشت و ارتقا سلامت
دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 21

فهرست:

• مقدمه
• پتانسیل مواجهه کارکنان
• شرایط مواجهه
• راه های مواجهه
• شواهد مواجهه کارکنان
• شواهد مرتبط با اثرات بهداشتی کارکنان
• اثرات موتاژنی / جهش زایی
• اثرات بر رشد جنین و باروری
• سرطان
• استانداردهای موجود و توصیه ها
• گزارش های موردی
  • مورد شماره 1
  • مورد شماره 2
  • مورد شماره 3
  • مورد شماره 4
  • مورد شماره 5
• پیشنهادات
• توصیه های تکمیلی
• دریافت و انبار
  • آماده سازی و تجویز دارو
  • آماده سازی داروهای پرخطر
  • تجویز داروهای پرخطر
  • کابین ها و اتاقک های تهویه
• استفاده از اتاقک
  • انتخاب
  • دبی جریان هوا و خروجی هوا
  • تعمیر و نگهداری
• نظافت دوره ای، پاک سازی، ساماندهی و دفع پسماند
  • ساماندهی
  • دفع پسماند
  • کنترل ریخت و پاش
  • مراقبت پزشکی

مقدمه:

استفاده از داروها برای درمان انواع بیماری و آسیب ها تاریخچه موفقیت آمیزی داشته است، اما تقریبا تمامی داروها دارای اثرات جانبی ناشی از مصرف نیز هستند. البته این عوارض همیشه محدود به فرد مصرف کننده نیست بلکه در افرادی که به نوعی در فرایند تولید و یا آماده سازی دارو برای بیمار دخالت دارند، به خصوص پرستاران، نیز ممکن است ایجاد شود. مثال اثبات شده است که مواجهه حتی با غلظت های بسیار جزئی یک داروی خاص مثل داروهای مورد استفاده در درمان سرطان و یا ایدز می تواند برای کارکنانی که اقدام به حمل یا کار در مجاور این مواد می نمایند مخاطره آمیز باشد. این داروهای خاص را داروهای پرخطر نیز می نامند.

واژه داروی پرخطر، مخاطره آمیز یا خطرناک اولین بار توسط انجمن داروسازان بیمارستانی امریکا (ASHP) در سال 1990 استفاده شد و هم اکنون نیز توسط سازمان ایمنی و بهداشت امریکا (OSHA) استفاده می شود. در صورتی یک دارو پرخطر در نظر گرفته می شود که مطالعات صورت گرفته بر روی حیوان یا انسان در نتیجه مواجهه با آن حاکی از وجود پتانسیل در دارو برای ایجاد سرطان، سمیت توسعه یافته (پیش رونده) یا سمیت تولید مثلی یا هرگونه آسیب به ارگان ها و اندام های بدن داشته باشد. اثرات ناشی از مواجهه شغلی با داروهای پرخطر شامل اثرات حاد مانند جوش های قرمز پوستی، سردرد، سرگیجه، تهوع، اشک ریزش و اثرات مزمن مثل عوارض جانبی بر روی بارداری و اثرات سرطان زایی می باشد.

البته این بدان معنی نیست که نباید از این دارو ها استفاده شود زیرا هنوز مزایای بالقوه درمانی داروهای پرمخاطره بیشتر از ریسک اثرات جانبی ایجاد شده برای بیماران می باشد. اما این نکته الزاما برای پرستار و پزشک و سایر افراد شاغل در مراکز ارائه خدمات درمانی که بدون وجود هیچ گونه مزایای درمانی، در معرض میزان ریسک مشابه از اثرات جانبی داروها هستند صدق نمی کند. لذا باید اقداماتی صورت گیرد که خطر ایجاد عوارض جانبی هم برای بیمار و همچنین برای شاغلین مراکز خدمات درمانی به خصوص پرستاران کاهش یابد.

اثرات ناشی از مواجهه شغلی با داروهای پرخطر شامل موارد ذیل می باشد:

1. اثرات حاد مانند راش های (جوش های قرمز) پوستی، سردرد، سرگیجه، تهوع، اشک ریزش
2. اثرات مزمن مثل عوارض جانبی بر روی بارداری، اثرات سرطان زایی (اثرات تراتوژنیک، اثرات موتاژنیک)

پتانسیل مواجهه کارگران

امکان مواجهه افراد با یک دارو، از زمان ساخت دارو تا انتقال و توزیع برای استفاده در مراکز درمانی یا محیط خانه و حتی زمان دفع به صورت زباله وجود دارد. در جهان تعداد کارکنانی که امکان مواجهه آن ها با داروهای پرخطر وجود دارد به بیش از 5/5 میلیون نفر می رسد. این کارکنان شامل کارکنان بخش دریافت و حمل و نقل، داروسازان و تکنسین های داروخانه، پزشکان، کارکنان اتاق عمل، کارکنان بخش خدماتی و کارکنان شاغل در دامپزشکی ها می باشند.

این راهنما مناسب استفاده برای کارکنان مراکز بهداشتی درمانی، پزشکی، دامپزشکی، آزمایشگاه های تحقیقاتی، داروخانه ها و مراکز مراقبت در منزل می باشد و کارکنان شاغل در بخش تولید دارو را در بر نمی گیرد.

شرایط مواجهه:

تمامی کارکنان بخش های بالینی و غیر بالینی در حین آماده سازی، تجویز یا دفع پسماندهای دارویی امکان مواجهه با داروها را در صورت ایجاد آئروسل، گردوغبار، جمع آوری ریخت و پاش های دارویی یا تماس پوستی با سطوح آلوده دارند. فعالیت های ذیل امکان ایجاد مواجهات تنفسی، پوستی، گوارشی یا تزریقی را دارند:

• حل کردن داروهای پودری یا لیپوفیلیزه و رقیق سازی بیشتر پودر حل شده یا اشکال مایع داروی پرخطر
• خروج هوا از سرنگ پرشده با داروی پرخطر
• تجویز داروهای خطرناک از طریق عضلانی، زیر جلدی، یا داخل وریدی
• شمارش دوز خوراکی قرص ها بدون پوشش از قوطی حاوی چند دوز از دارو
• تهیه دوز موردنیاز از قرص های بدون پوشش با استفاده از دستگاه فراهم کننده دوز دارو
• خرد کردن قرص ها برای تهیه دوزهای خوراکی به شکل مایع
• ترکیب پودرهای قوی دارو برای تهیه دوز مدنظر در قالب کپسول
• تماس با غلظت قابل ملاحظه ای از داروها که بر روی سطح بیرونی ویال محتوی دارو، سطوح کار، زمین و محصولات دارویی به شکل بطری، جعبه، کیسه و سرنگ وجود دارند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بررسی اثر حفاظتی زئولیت طبیعی کلینوپتیلولیت بر کاهش حافظه رات های در معرض مواجهه با سرب

⇐ اندازه گیری سطوح متانول ادرار تکنسین های پروتز در مواجهه با متیل متاکریلات

⇐ لزوم اندازه گیری میزان مواجهه

⇐ برنامه مدیریت مواد شیمیایی خطرناک