پاورپوینت ارگونومی و روانشناسی

پاورپوینت ارگونومی و روانشناسی

ارگونومی یک علم میان رشته‌ای است که ارتباط متقابل تکنولوژی، محیط و نیازهای روحی و جسمانی انسان را برقرار می سازد. بنابراین بجای واژه ارگونومی، عبارت مهندسی فاکتورهای انسانی را بکار می‌برند. انجمن فاکتورهای انسانی و ارگونومی بر روش های طراحی تاکید داشته و مهندسی فاکتورهای انسانی را چنین تعریف می‌کند: «کشف و کاربرد اصول مربوط به رفتار انسان و خصوصیات طراحی، ارزیابی، فرآیند نگهداری محصولات و سیستم ها با هدف ایمن بودن، اثر بخش بودن و ایجاد رضایت در بین کارکنان»

در اینجا از خصوصیات طراحی شرایط محیط کار و نقش آن در آرامش روانی بحث خواهد شد.

معیارهای روانی

تغییرات فیزیولوژیک عادی، مانند خستگی جسمی، برخی تغییرات روانی نیز، در جریان کار یا زمانی که فرد در شرایط خاصی قرار می‌گیرد، شرایط روانی کار می گویند. ابعاد و ویژگی های این تغییرات روانی هنوز به طور دقیق روشن نشده است. با این همه، می‌توان به دو متغیر اشاره کرد که اولی معمولاا تحت عنوان کسالت به کار می‌رود و بر اثر اشتغال به کارهایی به وجود می‌آید که مورد علاقه فرد نیست. البته کسالت، در اغلب موارد، بر اثر کارهای تکراری یا بسیار ساده حاصل می‌شود. با این همه، نباید فراموش کرد که کار،‌ در نفس خود،‌ کسالت‌آور نیست، بلکه واکنش فرد در مقابل کار است که ویژگی کسالت‌آور بودن را به آن نسبت می‌دهد. در واقع، کارگر یا کارمند است که کار را کسالت‌آور توصیف می‌کند نه این که کار، کسالت‌آور بودن خود را نشان دهد.

متغیر دوم، که در برخی موارد پیش می‌آید، تحت عنوان خستگی ذهنی به کار می‌رود و احساس های کاملاً شناخته شده کوفتگی، بی‌میلی به کار، دل زدگی، چشم پوشی از کار یا ترک آن را دربر می‌گیرد. از این متغیر تحت عنوان خستگی روانی نیز نام برده می‌شود.

تاثیر روانی روشنایی در محیط کار

روانشناسان در پژوهش های خود نشان داده اند که روشنائی زیاد قدرت بینایی را افزایش داده ادراک را دقیقتر و حرکات آن را آسان تر می سازد و از سوی دیگر انسان در محیط روشن تر رنگها را بیشتر تشخیص می دهد. عملکرد کارکنان تحت تاثیر تیز بینی آنها قرار می گیرد. تیز بینی به همان اندازه که به مکانیسم های بینایی فرد وابسته است به روشنائی محیط کار نیز وابسته است که البته میزان روشنائی در مشاغل مختلف متفاوت است.

نور شدید موجب افزایش تمرکز می گردد و خستگی اندام های حسی و حرکتی را به شدت کاهش می دهد تحقیقات نشان داده است که نور سفید خلق و خوی انسان را بهبود بخشیده و نیروهای انگیزشی فرد را بر فعالیت بیشتر متمرکز می نماید.

قدرت بینایی افراد با بالا رفتن سن کاهش می یابد بنابراین به همین نسبت نیاز افراد به روشنائی افزایش می یابد. نشان داده اند که روشنائی متناوب گاهی باعث نقصان در عملکرد می شود. هر گاه میزان شدت نور به طور مداوم تغییر کند چشم ها باید خود را مرتب با آن سازش دهند که این موضوع موجبات خستگی چشم را بوجود آورده و ادراک دیداری را مختل می سازد و در نتیجه کارائی فرد کاهش می یابد نوری که بصورت متمرکز از یک نقطه می تابد بر روی اجسام سایه های کاملا واقعی ایجاد می کند که موجب پدیداری تضاد می گردد و در نتیجه لبه ها و شکل آنها را بهتر نشان می دهد.

جدول 1- تاثیر عوامل ارگونومیک بر بهبود عملکرد

با پذیرش این واقعیت که سروصدا بر روحیه، سلامت و شاید عملکرد شغلی افراد اثر می‌گذارد، تلاش روانشناسان صنعتی- سازمانی بر آن بوده است که با روش های مختلف،‌ میزان سروصدا در محیط کار را به حداقل برسانند. یکی از راه های کاهش اثرات سروصدا، تعیین زمان قانونی برای قرار گرفتن در معرض سطوح مختلف و صداست. روش دیگر، استفاده از وسایل خاصی برای جلوگیری از نفوذ سر و صدا به محل کار است (دو لایه کردن پنجره‌ ها، و نظایر آن).

یکی از روشهایی که به ویژه در سال های اخیر در غرب متداول شده است، پخش موسیقی برای افزایش عملکرد شغلی و روحیه کارگران در هنگام کار است. دلیل توجیهی این روش آن است که موسیقی باعث می‌شود دوره‌های ملالت و خستگی کاهش پیدا کند و کارکنان هشیار باقی بمانند. در سال ۱۹۹۶، بیش از هزار سازمان در کشورهای غربی به طور مشترک خواستار برنامه خاص پخش موسیقی برای کارکنان و مشتریان خود شدند. به این نوع موسیقی ویژه، موسیقی بالابر یا موزاک گفته می‌شود.

هر چند استفاده از موسیقی هنگام انجام دادن کار در بسیاری از کشورها متداول شده است، اما درمورد محرک یا اثر بخش بودن آن، تردیدهایی وجود دارد. به طور کلی، نتایج تحقیقات در تائید این نکته است که کارکنان از شنیدن موسیقی در محل کار خود لذت می‌برند و معتقدند با شنیدن موسیقی در هنگام کار، ‌بر میزان تولید آنان افزوده می‌شود. اما واقعیت آن است که تعداد تحقیقات جامع و دقیق در زمینه اثرات واقعی موسیقی بر تولید، اندک است. اما نتایج کلی همین تحقیقات معدود نیز در تائید مطلوب‌ بودن پخش موسیقی در هنگام کار بوده است

• برای پی‌بردن به احساسات کارگران درباره پخش موسیقی به هنگام کار، تحقیقات زیادی انجام گرفته است. اکثر این تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً دوسوم کارگران و کارمندان ترجیح می‌دهند که به هنگام کار، موسیقی نیز پخش شود. یک سوم بقیه اظهارنظر کرده‌اند که برای آنها فرقی نمی‌کند.
• موسیقی می‌تواند کارگران را از بی‌حوصلگی، سستی و خمودی بیرون بیاورد. برخی پژوهشگران کشف کرده‌اند که موسیقی می‌تواند میزان تولید را در کارهایی که دستمزدها برحسب تولید پرداخت می‌شود، به اندازه ۶ درصد افزایش دهد. این افزایش درمورد کارهای ساعتی به۱۲ درصد می‌رسد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مدلسازی مداخلات ارگونومی به منظور کاهش اختلالات اسکلتی عضلانی، افزایش کیفیت زندگی کاری و بهره وری

⇐ برنامه کاربردی ارگونومی و اجرای آن در صنعت نفت

⇐ نقش بیومکانیک در ارگونومی