ارزیابی وضعیت بدنی کارگران (جامع)

ارزیابی وضعیت بدنی کارگران (جامع)

سابقه و هدف OWAS: روشي براي ارزيابي وضعيت هاي مختلف بدن در هنگام انجام كـار اسـت . ايـن روش بـر اسـاس يـك طبقه بندي ساده و سيستماتيك وضعيتهاي كاري كه توأم با مشاهدات و وظايف كاري مي باشد، پايه گذاري شده اسـت كـه از آن در اصلاح يك ايستگاه كار يا يك روش كاري براي كاهش بار اسكلتي – ع ضلاني استفاده مي گردد. اين بررسي بـا هـدف ارزيابي وضعيت هاي بدني مختلف كارگران و واكاوي ايـن وضـعيت هـاي بـدني هنگـا م كـار در يـك كارخانـه نـورد بـا روش OWAS انجام شد .

مواد و روشها: در اين تحقيق 15 ايستگاه كاري موجود دركارخانه براي بررسي انتخاب شدند كه از اين نمونه ها تعـداد 900 وضعيت بدني مختلف ثبت گرديد . مشاهدات ب هعملآمده ب هصورت يك كد 5 رقمي بيان شد كه ارقام آن بدين ترتيب تعريـف گرديد: عدد اول وضعيت پشت را بيان مي كند، عدد دوم وضعيت بازو، سومين عدد وضعيت پاهـا ، عـدد چهـارم بـار يـا نيـروي مصرف شده و عدد پنجم شماره فاز كاري تحليل شده است. سپس با واردنمودن اين كدها به رايانه براي هر فاز كاري با استفاده از نرم افزار OWAS به تجزيه و تحليل هر ايستگاه كاري پرداخته شد .

يافته ها: نتايج اين پژوهش حاكي از آن بود كه از بين ايستگاه هاي كاري مورد بررسـي، ايـستگاه دريـل راديـال 1 بـا 50 درصـد داراي بيشترين فراواني و درصد وضعيت بدني نامناسب ميباشد. همچنين در ايستگاه دريل راديال 2 خطرناكترين حالت از بين وضعيتهاي بدني مورد بررسي مشاهده شد كه در جدول كد گذاري OWAS داراي (كد 4) بسيار مضر بود.

بحث: نتايج اين بررسي نشان داد كه وضعيت پاها و كمر در افزايش كد بر ايند در جدول كدگذاري OWAS نقش چشمگيري را ايفا مي كنند به ، گونه اي كه چنانچه پاها در دامنه 4-6 باشد و كمر نيز به سمت كد حداكثر خود متمايل شـود، بـا بيـشترين خطر ناشي از وضعيت بدني نامناسب مواجه خواهيم بود ؛ لذا تعادل وضعيت كمر يا پاها گام مؤثري در رسيدن به وضعيت بـدني متعادل مي باشد

شــايد نخــستين مــسأله مهــم در بهداشــت حرفــه اي و ارگونومي، آسيب هاي اسكلتي – عـضلاني ناشـي از كـار بوده و در آينده نيز چنين باشـد . چراكه علـي رغـم گسترش روزافزون فر اينـدهاي مكـانيزه و خودكـار ايـن آسيبها عمده ترين عامل ازدست رفتن زمان كار، افـزايش هزينه ها و آسيب هاي انساني نيروي كـار مـي باشـند.

همچنين اين اختلالات يكي از مهم ترين عوامل نـاتواني و غيبت از كار محسوب مي شوند. وضعيت هاي نامناسب بدن هنگام انجام كار ب هعنوان يكي از مهـم تـرين عوامـل خطرناك اختلالات اسكلتي – عضلاني مي باشد. دامنه ايـن اختلالات از كم اهميت ترين شكل كمردرد تـا شـديدترين عارضه است تاثیرات وضعيت هاي نامناسب انجـام كـار به صورت مداوم ادامه مي يابد، مگر اينكه براي كـاهش آن گام هايي برداشته شود .

يكـي از روش هـاي ارزيـابي وضعيتهاي مختلف بدن در هنگام انجام كـار كـه بـراي صنايع مختلف كاربرد فراوانـي نيـز دارد ، روش OWAS مي باشد. اين روش براساس يك طبقه بنـدي سـاده و ستيماتيك از وضعيتهاي كاري كه با مشاهده وظـايف كاري همراه مي باشد، پايه گذاري شده است كـه از آن در اصلاح يك ايستگاه كار يـا يـك روش كـاري بـراي كــاهش بــار اســكلتي – عــضلاني و نيــز ايمــن تــر و كارآمــدتر نمودن آن اســتفاده مــيگــردد. از ديگــر
كاربردهاي OWAS استفاده از آن در طراحي يك ايـستگاه كار يـا روش كـار جديـد، بررسـي هـاي ارگونـوميكي، بررسي هاي بهداشت حرفه اي و تحقيق و توسعه مي باشـد

يكي از مزاياي اين روش تعيين سريع وضعيت بـدني نامناسب مي باشد. همچنـين بـ هراحتـي مـي تـوان آن را آموزش داد و نيروهاي كاري مي توانند در طي ف وسـيعي از آن استفاده كنند . بديهي اسـت كـه OWAS به دنبـال يافتن وضعيت بدني است كه در آن نيروهاي اعمال شـده مي توانند خطرنـاك باشـند . مبنـاي قابـل قبـول OWAS وضعيت بدني بالانس و تنظيم شده و به  طور كلي متعـادل مي باشد.

عوارض اسكلتي– عضلاني از شـايع تـرين عـوارض ناشي از كار در محيط هاي صنعتي محسوب می شود. در زمره شايع ترين عوارض شغلي كشورمان نيز به شـمار مي آيند. براساس آمارهاي منتـشره از سـوي مركـز آمـار ايران و وزارت بهداشت و درمان ، 76 درصد از شـاغلين داراي وضعيت بدني نامناسب مـي باشـد كـه ايـن درصد بـالا گويـاي آن اسـت كـه در آينـده اي نزديـك شاغلين درمعرض نـاراحتي هـاي اسـكلتي – عـضلاني و صدمات مرتبط با كار قرار خواهند گرفت .

همچنين براساس آمار منتشره از سوي سازمان ايمنـي و سلامت ايالات متحده OSHA بيش از يكصد ميليارد دلار هزينه كلي سالانه اين عوارض در ايالات متحده در سال 1997 بوده است . بالا بودن آمار اينگونه عـوارض در سطح بين المللي، سازمان جهاني بهداشت (WHO) را بـر آن داشت تا دهه اول هزاره سوم را به نام دهه مبـارزه بـا عوارض اسكلتي – عضلاني هب( عنوان اپيـدمي خـاموش ) نامگذاري نمايد.

پـژوهش هـاي زيـادي بـه منظـور ارزيابي وضـعيت بـدني كـارگران بـا روش OWAS در داخل و خارج از كشور انجام گرديده است . در تحقيقـي كه توسط E Maria و همكارانش در شركت فورد موتور ونزوئلا كه داراي 4 خـط مونتـاژ كـاميون بـا مـدل هـاي Ranger ٍ،Explorer ، F350 و F150 ميباشد، انجام گرفت،
از ايــن روش بــراي بررســي وضــعيت هــاي بــدني در ايستگاه هاي كاري جوشكاري دستي استفاده شـد . برخـي تحقيقات انجام شده در ايران نيز شامل تحقيقي اسـت كـه توسط اسماعيليان دستجردي در سال 1377 براي ارزيـابي وضعيت هاي بدني هنگام انجـام كـار در شـركت كاشـي
اصفهان انجام شد . در سال 1376 نيز كچوئيـان بـا روش OWAS وضعيت هاي انجام كار را در معادن بالاست مورد تجزيه و تحليل قرار داد.

بنابراين با عنايت به اهميت موضوع ، اين پـژوهش بـا هدف تعيين وضعيت هاي بـدني مختلـف كـارگران نـورد اهواز در هنگام انجام كار و ارايه راه حـل هـاي مناسـب براي حذف وضعيت هاي بدني بسيار مضر و مـضر انجـام گرديد .

مواد و روش ها

در اين پژوهش توصيفي بـراي جمـع آوري اطلاعـات از برگـه هـاي مخـصوصي اسـتفاده شـد كـه در آن بـراي وضعيت هاي بدني مختلف هر يك از اعضا ي پشت، بازو، پا و نيروي مصرفي كدهايي تعريف گرديده است .

هر برگه براي مشاهده يك پست كاري اختصاص يافت كه در آن بين 3 تا 10 كارگر در مشاغلي از قبيل جوشكاري، تراشكاري، آماده سازي بدنه درهاي كوره، ساخت درب خروجي كوره، تعويض جك غلطك هاي نوردي، دريل راديال 1 و 2 و الكترونيك ابزار دقيق، تعويض جك واحد تراش غلطك و نيز اشم غل كنترل كيفيت مشغـــول به كار ميباشند و جمعاً 15 پست كاري  مورد مشاهده قرار گرفت كه در آنها 900 وضعيت بدني مختلف در هنگام انجام كار نمونه برداري شد.

فاصله زماني براي ثبت هر وضعيت بدني 30 ثانيه و مدت زمان لازم براي انجام مشاهده براي هر پست كاري به طور متوسط 20 دقيقه طول كشيد. مشاهدات به عمل آمده به صورت يك كد 5 رقمي بيان ميگردند؛ مثلاً در ايستگاه كاري آماده سازي درهاي كوره كه 7 كارگر مشغول به كار ميباشند ،

براي جابجايي ورقه هاي فلزي بزرگي كه داراي وزن بيش از kg 20 ميباشند، كارگران چندین بار خم مي شدند و ورقه ها را از سطح زمين به سطح ميز كار خود براي انجام عمليات بعدي قرار مي دادند براي ارزيابي وضعيت بدن حين انجام كار به هر يك از وضعيت هاي پشت، بازوها، پاها و نيروي مورد استفاده كد خاصي تعلق مي گرفت. پس از تعيين كدهاي مربوط به هر وضعيت بدني با وارد نمودن اين كدها به رايانه براي هر فازكاري با استفاده از نرم افزار WINOWAS به تجزيه و تحليل نتايج در مورد هر شغل پرداخته شد .

براي ارزيابي فشارهاي اسكلتي– عضلاني احتمالي حتي براي يك وضعيت بدني كه تركيبي از اعضاي پشت، بازوها و پاها مي باشد، از جدول كدگذاري
استفاده شد و كد به دست آمده حاصل از برايند كدهاي مذكور بود.

یافته ها

در اين پژوهش وضعيت كمر، دست ها و پاهـا در حـين كار با روش OWAS مورد ارزيابي قرارگرفت و مشخص گرديد كه در مورد كمر حالت هاي خميـده و پيچيـده در مورد دست ها حالت هاي يك دست بالاي ارتفا ع شـانه و هر دو دست بالاي ارتفاع شانه و در مورد پاها حالت هاي ايستاده روي يك پا و چمپاتمه ،زده حالت هـاي خطرنـاك مـيباشـند . در ايـن بررسـي كـه از 15 ايـستگاه كـاري نمونه برداري گرديد 5 ، ايستگاه مربوط بـه بخـش كنتـرل كيفيت و اتاق هاي كنترل B1 ،B2 ،B3 و B5 بودنـد و 10 ايستگاه كاري مربوط به خط توليد مي شـد كـه جـدول 1 توزيـع فراوانـي و درصـد وضـعيت بـدني نامناسـب را برحسب ايستگاه كاري  نشان می دهد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی زیر مشاهده کنید.

ارزیابی وضعیت بدنی کارگران