نقش ارگونومی در پیشگیری از گسترش ویروس کووید-19

نقش ارگونومی در پیشگیری از گسترش ویروس کووید-19

تهیه و تنظیم: فرین خانه شناس، دانشجوی دکتری تخصصی ارگونومی دانشگاه علوم پزشکی تهران

بیماری همه‌گیر کووید-19 نه تنها در زمینه سلامت باعث ایجاد مشکلات متعددی شده است بلکه از جنبه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی می‌توان اثرات همه‌گیری را احساس نمود. علوم متعددی سعی بر این دارند که تغییرات بوجود آمده را تجزیه و تحلیل کرده و از عواقب همه‌گیری جلوگیری کرده و سعی در بررسی پیامدها و اثرات همه‌گیری دارند. با این حال، علم ارگونومی مستقیماً در جهت پیشگیری از انتقال ویروس نقش قابل‌توجهی می‌تواند داشته باشد.

بر اساس تعاریف ارائه شده، ارگونومی علمی است که برهم کنش های انسان- ماشین و انسان- محیط را مطالعه می‌کند. با این حال، در مورد ویروس کووید-19 برهم کنش انسان- ابزار و انسان- محیط حوزه‌ای است که می‌تواند منجر به آلودگی انسان با ویروس شود.

دو جنبه اصلی کاربرد ارگونومی در مشکلات ناشی از ویروس کووید-19 عبارتند از:

1. مطالعه انواع پدیده‌ها و مشکلات ناشی از ویروس، در هر دو محل کار و خانه (دستورالعمل‌های شغلی جدید، تغییر در روش انجام کار، اشکال جدیدی از سازمان کار و…)
2. مطالعه اشکال مختلف برهم کنش انسان با ابزارهایی که برای عملکرد وظیفه در نظر گرفته شده است و همچنین برهم کنش انسان با محیط، که می‌تواند منجر به انتقال ویروس های موجود از اشیاء (ابزار، تجهیزات و …) یا محیط (هوا، مایعات و …) بر روی انسان باشد.

در تحقیقات انجام گرفته در حوزه کووید-19 در سال 2020، اولین جنبه کاربرد ارگونومی تقریباً غالب می‌باشد. تقریبا تمامی تحقیقات قبلی در زمینه ارگونومی با موضوع ویروس کووید-19 مربوط به اثرات این ویروس در زمینه تاثیر بر کار و فرد بوده است. نمونه های مثبتی در این زمینه وجود دارد و عمده تحقیقات انجام گرفته مربوط به وجود ویروس در محل کار، کنترل عفونت در محیط‌ کار، تدوین پروتکل‌های درمانی، کاهش فرسودگی و استرس شغلی در کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، رویکردهای پیشگیرانه، کار در خانه، ناراحتی‌های اسکلتی-عضلانی و تمرینات پیشگیرانه در محیط کار جدید و همچنین توانبخشی در مجلات معتبر به چاپ رسیده است.

همچنین نمونه‌‌های مثبت دیگری نیز وجود دارد. انجمن بین‌المللی ارگونومی IEA)) در وب سایت خود بخش ویژه‌ای مختص کووید-19 ترتیب داده است. فدراسیون انجمن های ارگونومی اروپا FFES)) یک وبینار در ارتباط با این موضوع برگزار کرده است.  انستیتو ارگونومی و عوامل انسانی (CIEHF) در خصوص عوامل انسانی در طراحی و عملکرد دستگاه های تهویه کووید-19 در نحوه طراحی و بهره برداری از دستگاه های تهویه در انگلستان با همکاری انجمن بین‌المللی کیفیت در مراقبت های بهداشتی درمانی وبینار مشترکی ارائه نمود و راهنماهایی برای تولیدکنندگان دستگاه‌های تهویه در مورد مسائل خاص (برای مثال رابط کاربری و دستورالعمل‌های استفاده) و درنهایت یک پروتکل تست قابلیت استفاده با همکاری 16 پزشک و ارگونومیست تهیه و در اختیار تولید کنندگان قرار گرفت. علاوه براین، انجمن‌های ارگونومی ملی بسیاری از کشورها بخشی از فعالیت‌های خود را بر مقابله با مشکل همه‌گیری متمرکز نموده‌اند. با این حال جنبه دیگر کاربرد احتمالی ارگونومی تقریباً نادیده گرفته شده‌ است.

ظهور بیماری همه‌گیر باعث ظهور شرایط کاملاً جدیدی شده است، بطوریکه اکنون عملیات عادی متوقف شده و نیاز به ارزیابی مجدد ارگونومی دارد. برای تعیین اینکه آیا عملیات مشاهده شده برای کارگر بی خطر است یا نیاز به تغییر خاصی داشته یا حتی جایگزین با عملیات دیگری است باید هر عملیات کاری و فعالیت انسانی را بررسی نمود. کارگران معمولا علاقه ای به انجام چنین تحلیلی ندارند و معمولا مانند گذشته به کار خود ادامه می دهند. با این حال، وظیفه ارگونومیست‌ها بررسی و تجزیه و تحلیل تمامی تعاملات خطرناک در رویه‌های کاری است که انجام می‌شوند یا در شرایط خاص ممکن است خطرناک شوند. این روش می‌تواند سهم قابل‌ توجهی در کاهش انتقال ویروس کووید-19 و حفظ سلامت کارگران داشته باشد.

منبع: فصلنامه علمی-اجتماعی ارگونومی شماره 6

حتما بخوانید:

⇐ ارگونومی و ایمنی در محیط کار در دوران کووید 19

⇐ فاکتورهای ارگونومی تاثیر گذار در آموزش مدارس در دوران پاندمی کووید 19

⇐ مدیریت جامع خطر در نظام سلامت در کووید 19 با تاکید بر ارزیابی خطر