نظام آراستگی یا 5S در انبار
نظام آراستگی یا 5S در انبار
نظام آراستگی یا 5S در انبار
مقدمه
رعایت نظم و انضباط به عنوان اصل اول در انبار در نظر گرفته می شود لذا استقرار نظام آراستگی در انبار جز اولیت های اساسی فرایند و فعالیت های انبارداری است. اولین بار ژاپنی ها در سال ۱۹۸۵ نظام آراستگی را به صورت نظام مند معرفی کردند، فردی بنام سوزوکی در کتاب کایزن عملی فصلی را به اصول نظام آراستگی به عنوان مبنایی برای بهره وری و کایزن معرفی نمود. ابتدا نظام آراستگی دارای ۳ بند بود که پس از آن به ۵ اصل تغییر یافت و نام 5S را به خود گرفت. هدف اصلی 5S بهسازی فرآیندهای سازمان و حذف اتلاف بوده و از اهداف زیر نیز دنبال می شود.
- برقراری ایمنی
- رسیدن به کارآیی و ارتقای کیفیت
- حذف ضایعات و کاهش خرابی تجهیزات
- افزایش بهره وری و ارتقاء روحیه کارکنان
5S کار همه افراد شاغل در انبار است نه کار فرد یا افراد خاص همکاری و کوشش در اجرای توسط هر فرد در محیط کارش را باید به عنوان یکی از معیارهای ارزشیابی و پاداش دهی عملکرد قرار داد. نکته مهم در اجرای 5S اراده، خواست تعهد همکاری و هماهنگی کلیه کارکنان انبار می باشد. هدف نهایی 5S پیشگیری از اتلاف است. اما از فعالیت های 5S نیز مانند هر پدیده دیگر می توان تعریف های متفاوت داشت. بنابراین لازم است دقیقاً مشخص کنیم که 5S چیست؟ برای حصول به چه اهدافی به کار می آید و برای رسیدن به آن اهداف چگونه باید مجموع فعالیتهای 5S را سازماندهی و اجرا کرد؟ به عبارت دیگر باید دانست که اصول 5S دقیقاً چیست و دستاوردهای آن کدام است؟
موارد ۵S
عبارت «پنج اس» S بر اساس حروف ابتدای پنج واژه ژاپنی انتخاب شده است:
جدول ۱- عبارت «پنج اس 5S»
ژاپنی |
مفهومی-انگلیسی | مفهوم | فارسی |
Seiri | Sort | Structure |
سوا کردن یا جداسازی (پاک سازی) |
Seiton |
Systematic Arrangement or Organize | Systematize | سامان دادن نظم و ترتیب |
Seiso | Spic & Span or Clean | Sanitize |
سپیدگی و پاکیزگی یا نظافت |
Seiketsu |
Serene Atmosphere or Hygiene | Standardize | سلامتی و بهداشت یا استاندارد سازی |
Shitsuke | Stick to self-Discipline or Discipline | Self-discipline |
سازمان یافتگی یا فرهنگی سازی و انضباط |
اجرای این اصول در انبارها موجب افزایش بهره وری استفاده بیشتر و بهتر از سرمایه، نیروی انسانی و زمان کار کارآیی بیشتر و در نهایت سوددهی بیشتر سازمان میگردد. اصول 5S عبارتند از:
1- اصل سوا کردن به معنی قرار دادن آنچه که نیازش داریم برابر اصول معین منطقی. در عمل انبارها در هنگام جابجایی وسایل به اصول منطقی آن توجه نمیکنند در حال حاضر بسیاری از انبارها می پندارند سوا کردن یعنی طبقه بندی اشیاء بر حسب نیاز یا عدم نیاز به آنها در دیدگاه 55 سوا کردن عبارت است از نظم دادن به کلیه اجزای یک سازمان و انبار برای نیل به اهداف از دیدگاه پنج اس سوا کردن به معنای تشخیص ضرور از غیرضرور، اتخاذ تصمیمات قاطع و اعمال مدیریت اولویتها برای رهایی از غیر ضروری ها است (شکل ۱).
شکل ۱. مثالی از اصل سوا کردن
2- اصل سامان دادن مفهوم کلمه این است که ما اقلام مورد نیاز را به نحوی مرتب نموده و در جای معین خود قرار م که به وقت نیاز بتوانیم با حداقل زمان ممکن آنها را یافته و مورد استفاده قرار دهیم. مشکل موجود در انتقال دهیم. این مفهوم تعریف سرعت و فوریت است. یعنی زمان دسترسی چقدر باید باشد بهترین روش برای دسترسی به اقلام، وسایل، ابزار و اشیائی که همواره مورد نیاز است لذا باید جای معین و مکان مشخصی گذاشته شوند و در آن مکان نیز بسیار مرتب و منظم دیده شوند به نحوی که با یک نگاه قابل بازیابی و استفاده باشند به طور مثال ابزار و آچار را روی تخته یا جعبه گذاشتن و شکل هر یک را رسم کردن برای تعیین جای مخصوص به آن ابزار (شابلن). اکثر انبارها جایی اختصاصی برای اقلام و کالاها مشخص کرده اند و آنها را در جای کاملاً معینی قرار میدهند تا انباردار در سریعترین زمان ممکن آنرا از جای خود برداشته و مورد استفاده قرار دهد.
نظم و ترتیب عبارت است قرار دادن کالا اقلام و اشیاء در مکانهای مناسب و مرتب به نحوی که بتوان از آنها به بهترین وجه استفاده کرد. نظم و ترتیب راهی است برای یافتن و به کار بردن کالا، اقلام و اشیای مورد نیاز، بدون انجام جستجوهای بیهوده. هنگامی که هر چیز با توجه به کارکرد و در نظر گرفتن کیفیت و ایمنی کار در جای مناسب و مشخص قرار داشته باشد محل انبار همواره منظم و مرتب خواهد بود. بدین منظور باید همه وسایل اقلام و فرمهای مورد نیاز را که قبلا در اس یک شناسایی نموده و کارکرد هر یک از آنها را نیز مشخص نموده ایم را در جای مناسب قرار دهیم به نحوی که با سرعت و سهولت قابل دسترس باشند که این مورد در انبارها خیلی مهم و ضروری است.
3- اصل سپیدگی و پاکیزگی در دیدگاه 5S پاکیزه سازی عبارت است از دور ریختن زوائد و پاکیزه کردن کالا، اقلام و اشیاء از آلودگی ها و مواد خارجی به عبارت دیگر پاکیزه سازی نوعی بازرسی است. بازبینی و پاکیزگی محیط کار برای حذف آلودگی مورد تأکید در این بخش از نظام «پنج اس» قرار دارد. در بسیاری از انبارها می توان نیم ساعت اول وقت شروع به کار برای این امر اختصاص یابد رعایت نظافت و پاکیزه بودن در همه حال و همه جا کار را ساده تر می کند. هر فرد در دقایق ابتدای کار وظیفه دارد محیط کار انبار و میز خود را در محدوده کارش تمیز و پاکیزه کند. برخی از لوازم تجهیزات و مکان ها لزوماً باید بسیار پاکیزه و عاری از هر نوع آلودگی نگهداری شوند. بنابراین لازم است که آنها را دقیقاً شناسایی نموده و بر این باور بود که پاکیزه سازی تنها تمیز کردن محل کار و لوازم موجود در آن نیست بلکه پاکیزه سازی امکان انجام بازرسی و بازبینی را نیز بایستی فراهم آورد. به عبارت دیگر پیشگیری از کثیفی و پاکیزه نگه داشتن مداوم محیط، اموال و افراد و حذف و یا کنترل آلودگی و یادآوری این نکته که محل کار خود را همانند خانه خود بدانیم.
4- سلامتی و بهداشت عبارت است از بهداشت را رعایت کردن و تمیز بودن مفهوم آن این است که رعایت اصل اول به سلامتی منجر خواهد شد.
5- سازمان یافتگی و انضباط کاری به معنی رعایت احترام و رفتار خوب انضباط عبارت است از آموزش عادات و توانایی هایی برای انجام یک وظیفه خاص نکته اصلی در اینجا ایجاد عادات درست به جای عادات نادرست است. این کار را باید از طریق آموزش شیوه های درست انجام کار به افراد و تمرین دادن آنان در این زمینه آغاز نمود.
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ مدیریت ژاپنی یا نظام آراستگی 5S
سلام اسم این کتاب چی هست؟!
سلام کدوم کتاب؟ کتابی در اینجا معرفی نکردیم
نه این فایل 5s مربوط به کتابی هست یا نه؟!
سلام. منبع سایت مرکز تحقیقات و حفاظت کار