منابع پرتو در پرتونگاری صنعتی

منابع پرتو در پرتونگاری صنعتی

 فرمت:Pdf    تعداد صفحات: 52

انواع منابع پرتو در پرتونگاري صنعتي :

• مولد هاي اشعه ايكس
• چشمه هاي پرتوزا

خواص اشعه ايكس و گاما

1. نامرئي هستند.
2. با حواس پنجگانه قابل درك نمي باشند.
3. مي توانند موجب خاصيت فلورسانس در مواد گردند.
4. امواج الكترومغناطيسي هستند وبا سرعت نور حركت می كنند.
5. براي سلولهاي زنده مضر هستند.
6. مي توانند موجب يونيزاسيون شوند.
7. به صورت مستقيم حركت مي كنند.
8. از قانون عكس مجذور فاصله تبعيت مي كنند.
9. قابليت نفوذ در مواد مختلف را دارند.
10. بر روي فيلم پرتونگاري تاثير مي گذارند.
11. در هنگام عبور از مواد مي توانند جذب يا پراكنده شوند.

دستگاه اشعه ایکس

دستگاه اشعه ایکس شامل قسمت های زیر می باشد.

• لامپ اشعه ايكس
• خنك كننده لامپ
• ميز كنترل
• مولد ولتاژ بالا (High Voltage)
• كابلهاي اتصال

قسمتهاي اصلي تیوپ اشعه ايكس

قسمت های اصلی تیوب اشعه ایکس

1. كاتد (قطب منفي): سيم اتصال ، فیلامان سرپوش کانونی کننده
2. آند: هدف، سيم اتصال، پايه آند
3. محفظه خلاء

لامپ اشعه ايكس

1. اشعه ايكس در نتيجه بمباران يك هدف تنگستني با الكترونهاي پر انرِژي در يك محفظه خلاء توليد مي شود .
2. اشعه ايكس توليد شده داراي يك طيف گسترده طول موج مي باشد
3. طول موجهاي بزرگتر(اشعه ايكس نرم ) به سرعت در مواد جذب مي شوند
4. توزيع انرژي در بيم اوليه پرتو متناسب با اختلاف پتانسيل دو سر تیوپ مي باشد. اين انرژي در راديوگرافي صنعتي از 30 Kev تا 30 Mev متغير است.
5. اختلاف پتانسيل تیویهای عادي در راديوگرافي 420 KV مي باشد . اختلاف پتانسيل صنعتي تا بيشتر در شتاب دهنده هاي خطي توليد مي گردد.
   • منبع الکترون
   • در يك تیوپ اشعه ايكس منبع الکترون قسمتي از كاتد مي باشد.
   • كاتد شامل يك سيم پيچ (فیلمان) تنگستنی می باشد .
   • فيلمان با يك جريان الكتريكي 1 تا 5 آمپر و ولتاژ 4 تا 12 ولت گرم مي شود
   • جريان تیوپ بین کاتد و آند حدود 0.1% جريان فيلمان مي باشد.
   • جريان تيوپ در رنج ميلي آمپر است و مي تواند مستقيما اندازه گيري شود.
6. شدت اشعه ايكس توليد شده توسط جريان تيوپ كنترل مي شود.
7. سرپوش کانونی کننده با توجه به دارا بودن بار الكتريكي منفي دسته پرتو الكتروني را همگرا مي نمايد
8. الكترونها با توجه به اختلاف پتانسيل بين کاتد و آند به سمت آند (قطب مثبت) حركت مي كند.
9. آند از جنس تنگستن بوده و در نتيجه برخورد الکترون به آند X ترمزی و مشخصه ايجاد مي كند.
10. پايه آند گرما را به خارج از آند انتقال مي دهد.

مشخصات ماده هدف

ماده هدف باید دارای شرایط زیر باشد:

1. عدد اتمي بالا ( افزايش كسر تبديل شده به فوتون)
2. نقطه ذوب بالا( جريان بالا تيوب موجب افزايش كارايي دستگاه مي شود.)
3. هدايت گرمايي بالا( تبخير كمتر هدف موجب افزايش طول عمر لامپ مي شود.)
4. قابليت شكل پذيري خوب.
5. معمولا تنگستن به عنوان ماده هدف انتخاب مي شود.

مشخصات اشعه ايكس

مشخصات اشعه ايكس به شكل طيف اشعه ايكس توليد شده بستگي دارد. تابعي از انرژي متوسط دسته پرتو ايكس (كيفيت) و تعداد فوتون هاي
دسته پرتو ايكس (كميت) مي باشد.

عوامل موثر در كميت اشعه ايكس

1. ولتاژ تيوپ kV
2. جريات تيوپ mA
3. ماده هدف
4. فيلترهاي جاذب
5. شكل موج

اثر ولتاژ تيوپ:

اثر ولتاژ تیوپ

افزایش اختلاف پتانسل موجب

1. افزايش حداكثر انرِژي فوتون توليد شده مي گردد.(افزايش كيفيت ايكس ترمزي)
2. افزايش تعداد فوتونهاي توليد مي شود.(افزايش كميت ايكس مشخصه و ترمزی)
3. افزايش انرژي موثر فوتون هاي توليد شده مي شود.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• موارد کاربرد انواع دستگاه های مولد پرتو ایکس

• انواع تیوپهای اشعه ایکس

• پرتونگاری با چشمه های گاما

• چشمه های پرتوزا مورد استفاده در پرتونگاری صنعتی

• مشخصات شیمیایی و فیزیکی راديو ایزوتوپهای مورد استفاده در رادیوگرافی صنعتی

• انواع دوربینهای پرتونگاری صنعتی با توجه به قابليت حمل

• مقایسه منابع ايكس و گاما

• و …

حتما بخوانید:

⇐ پرتونگاری یا رادیوگرافی صنعتی

⇐ آشنایی با رادیوگرافی صنعتی PPT

⇐ خطرات پرتو و سوانح آن در صنعت

⇐ فعالیت های پرتوی در صنعت

⇐ ایمنی رادیوگرافی

منبع: دانشجویان بهداشت حرفه ای