مقایسه رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانش آموزان دختر مدارس عادی و تیزهوشان و عوامل مرتبط با آنها

مقایسه رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانش آموزان دختر مدارس عادی و تیزهوشان و عوامل مرتبط با آنها

Association of Health-promoting Lifestyle behavior and related factors among female high school students in Iran Public high school

فرمت: Word  تعداد صفحات: 18

چکیده

مقدمه: ارتقاء سلامت مستلزم رفتارهای بهداشتی بوده و بسیاری از رفتارهای سالم یا پرخطر در دوره نوجوانی شکل می گیرد و تا آخر عمر انسان ادامه می یابد. این مطالعه با هدف تعیین و مقایسه رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دانش آموزان دختر مدارس متوسطه اول عادی و تیزهوش شهر اردبیل و عوامل مرتبط با آن در سال 1401 انجام گرفت.

روش كار و مواد: این مطالعه از نوع مقطعی بود. جامعه پژوهشی را دانش آموزان دختر پایه های هفتم تا نهم مدارس عادی و تیز هوش شهر اردبیل تشکیل داده بودند. نمونه گیری از نوع تصادفی چند مرحله ای بود. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد بود. تحلیل داده ها با آزمونهای آمار توصیفی و تحلیلی و با استفاده از نرم افزار SPSS20 انجام شد.

یافته ها: میانگین نمره رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دانش آموزان مدارس هسته مرکزی شهر 99.79 ± 158.23، در دانش آموزان مدارس تیزهوش 22.81 ± 156.07 و در دانش آموزان مدارس حاشیه شهر 21.35 ± 149.50 بود. همچنین، میانگین نمره رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در کل دانش آموزان مدارس عادی و تیزهوش متوسطه اول اردبیل، 22.65 ± 154.59 بدست آمد. آزمون (ANOVA) نشان داد که تفاوت میانگین نمره رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانش آموزان دختر در مدارس عادی و تیزهوش معنادار بود (P=0.01). از عوامل دموگرافیک فقط ارتباط بین رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت با متغیرهای سن، حمایت خانواده و نمایه توده بدنی (BMI) معنا دار بود (P <0.05).

نتیجه گیری: رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در مدارس عادی هسته مرکزی شهر بهتر از مدارس تیزهوشان و در مدارس تیزهوشان بهتر از مدارس حاشیه شهر بود. هر چند رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دانش آموزان دختر مدارس متوسطه اول عادی و تیزهوشان در سطح خوب ارزیابی گردید اما با سطح مطلوب فاصله داشت. با توجه به اهمیت رفتارهای بهداشتی در ارتقاء سلامت و پیشگیری از بیماری، طراحی و اجرای برنامه های لازم برای توسعه رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دانش آموزان از قبیل توسعه زیرساخت ها و انجام برنامه های ورزشی، هنری،  بهداشتی متنوع و متناسب با ذائقه دانش آموزان مدارس دخترانه پیشنهاد می گردد.

واژگان کلیدی: رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت، دانش آموزان دختر، مدارس متوسطه اول عادی و تیزهوشان،

مقدمه

ارتقاء سلامت به مفهوم توانمند سازی مردم در شناخت عوامل تاثیر گذار بر سلامت فردی – اجتماعی و تصمیم گیری صحیح در انتخاب رفتارهای بهداشتی و شیوه زندگی سالم است ( 1 و 2).  رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت هرگونه اقدامی است که برای افزایش و یا نگهداری سطح سلامت و خود شکوفایی فرد و یا گروه صورت می گیرد(3). فعالیت های ارتقا دهنده سلامت و شیوه زندگی بهداشتی از راه های اصلی دستیابی و حفاظت از سلامتی محسوب می شود و چون علت بسیاری از بیماری های مزمن مربوط به رفتارها و شیوه های زندگی انسان میباشد بنابراین رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت از دلایل اصلی دستیابی به سلامت و پیشگیری از بسیاری از بیماری می باشد (4). مهمترین عوامل تشکیل دهنده سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت عبارتند از: تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و ورزش، خود مراقبتی، سلامت معنوی، تعاملات اجتماعی – ارتباطی و اصلاح روابط فردی در اجتماع، مدیریت الگوی خواب و کنترل و مدیریت استرس است (5).

امروزه در مطالعات مختلف مشخص گشته که بسیاری از مسائل بهداشتی از قبیل چاقی، بیماری قلبی – عروقی، انواع سرطانها، استرس و اعتیاد بخصوص در کشورهای در حال توسعه با سبک زندگی افراد آن جامعه ارتباط دارد (6) بطوری که طبق گزارشهای سالانه سازمان های جهانی، بیماریهای مرتبط با سبک زندگی 70- 65 درصد از مرگ و میرهای دنیا را به خود اختصاص داده است ( 7  و8). از طرف دیگر، سبک زندگی ناسالم یکی از عوامل تاثیر گذار در بروز بیماریهای مزمن است که بسیاری از آنها در دوران نوجوانی شکل گرفته و به مراحل بعدی چرخه زندگی انتقال مییابند (9). نوجوانی ( 10 تا 19 سالگی) دوران منحصر به فردی در زندگی بوده و یکی از پر چالش ترین دوره های رشد انسان به شمار می آید (10 و11) و دوره مهم رشد و تکامل و تغییرات جسمی، روانی، عاطفی و اجتماعی میباشد که در طی آن فرد وارد دوران بزرگسالی شده و مسئول تامین و حفظ و ارتقاء سلامت خود می شود(12).

نوجوانی با بلوغ همراه بوده و منشاء بسیاری از استرس ها میباشد و نوجوانان شروع و ایجاد چندین رفتار مرتبط با سلامت را تجربه می کنند (13و14). نوجوانان در محیط‌ های آموزشی با مشکلات گسترده و با طیفی از عوامل استرس زای مداوم مرتبط با خواسته های تحصیلی قبلی مواجه هستند و تحقیقات نشان میدهد که استرس ناشی از تحصیل می تواند باعث کاهش پیشرفت تحصیلی، کاهش انگیزه و افزایش خطر ترک تحصیل شود (15). سلامت دختران نوجوان به دلایل متعدد فرهنگی و اجتماعی در مقایسه با پسران از اهمیت بیشتری برخوردار است، ویژگیهای بلوغ و شرایط جسمی و روانی دختران در این دوران و از همه مهمتر، نقش اساسی دختران در زمینه باروری و تاثیر آن بر زندگی خانواده ها، اهمیت بررسی سلامت دختران نوجوان را دو چندان می سازد و توجه به رفتارهای ارتقا دهنده سلامت در سنین نوجوانی دختران یکی از اولویت های بهداشت عمومی می باشد(16).

دانش آموزان تیز هوش هم افرادی هستند که از طریق آزمون‌های سراسری در مدارس استعدادهای درخشان انتخاب و پذیرفته شده و در آنجا مشغول تحصیل می شوند (17). رعایت رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت توسط دانش آموزان در توسعه سلامت و پیشگیری از بیماریها در جامعه نقش اساسی دارد و پیش بینی این رفتارها در افراد مختلف جامعه و بخصوص در دانش آموزان دختر ضرورت دارد (18). مرور منابع نشان میدهد که در ایران تحقیقاتی در خصوص سنجش رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانش آموزان صورت گرفته (22-19) اما شواهدی در خصوص مقایسه نمودن رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت دانش آموزان مدارس عادی با مدارس تیزهوشان بدست نیامد و ضرورت دارد در این خصوص، تحقیقات بیشتری به عمل آید لذا این مطالعه با هدف تعیین و مقایسه رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در دانش آموزان دختر مدارس متوسطه اول عادی و تیزهوشان شهر اردبیل و عوامل مرتبط با آن در سال 1401 انجام گرفت.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بررسی رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در بین کارکنان و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی

جهت مطالعه مطالب کامل و بروزتر به لینک ذیل مراجعه فرمائید:

F, Shafaei E, Hosseinpour R, Delshad Z, Ahangarzadeh M, et al. Association of health-promoting lifestyle and related factors among female high school students in Iran public high school. J Educ Health Promot;14(1)XX https://www.academia.edu/126067478/Association_of_Health_promoting_Lifestyle_and_related_factors_among_female_high_school_students_in_Iran_Public_high_school