مفهوم و اهداف حفاظت پرتوی

مفهوم و اهداف حفاظت پرتوی

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 8

انواع پرتوها:

پرتوهای غیر ذره ای (موجی)

• امواج الکترومغناطیسی (دارای ماهیت دوگانه ذره ای و موجی)
• امواج اولتراسوند

پرتوهای ذره ای

• پروتون (هسته اتن هیدرژن)
• بتا (الکترون و پوزیترون)
• نوترون
• آلفا (هسته اتم هلیوم)
• هسته عناصر سنگین تر هانند کربن، اکسژن و …
• ذرات بنیادی بدون بار مانند نوترینو

انواع پرتوها از نظر برهمکنش با ماده

پرتوهای یونیزان

• مستقیم: آلفا- بتا – ذرات باردار دیگر
• غیر مستقیم: نوترون و پرتوهای الکترومغناطیسی γ و X

پرتوهای غیر یونیزان: پرتوهای الکترومغناطیس IR ،UV نور مرئی، ماکروویو ، رادیویی، فراصوت

امواج الکترومغناطیسی در نظريه ذره ای: بنابر نظریه پلانک و اینشتین پرتوهای الکترومغناطیسی متشکل از بسته های ریز انرژی به نام فوتون هستند (hv) که به هر کدام یک موج الکترومغناطیس وابسته است.

برهمکنش پرتوها با ماده

بر انگیختگی: هر گاه الکترون با گرفتن انرژی به سطح انرژی بالاتری برود ولی اتم را ترک نکند. اتم بر انگیخته می شود.

یونیزاسیون: هرگاه یک الکترون در اثر عاملی از اتم خارج شود (اتم یونیزه می شود) الکترونی از مدار خارجی تر به داخل جای آن سقوط می کند و با این پرش مقداری انرژی به صورت فوتون (فوتون اختصاصی) تابش می کند.

تابش گرما و نور مرئی: برای تابش نور مرئی یا گرما از یک اتم می بایست الکترون های والانس تحریک و به یکی از مدارهای نوری که در خارج مدار الکترونهای والانس هستند بروند و در بازگشت به جای خود اگه گازی باشند نور و اگر جامد باشند گرما تابش می کند.

اثر بیولوژیکی پرتوهای یونیزان

عوامل مؤثر در پاسخ بیولوژيک به پرتو

1. متغیرهای وابسته به چشمه پرتو: دوز و نوع و انرژی پرتو – آهنگ دوز – شرايط پرتوگیری
2. متغیرهای وابسته به سیستم جاذب پرتو: حساسیت پرتوی و پیچیدگی های سیستم بیولوژيک

Ionizing Radiation Exposure Effects

Somatic Effect (Prompt or Delayed)
▫Stochastic Effect (Cancer) – probability of effect occurring increases as doses increases. No Threshold
▫Non-Stochastic Effect (Cataracts) – severity of the effect varies with dosage. Threshold dose

Teratogenic Effects (Offspring while in-utero)
▫mental retardation
▫malformations

NCRP دو گروه اصلی برای آثار مضر تشعشع نعریف نموده است:

1- آثار اتفاقی تصادفی

• احتمال وقوع با افزایش دوز جذب افزایش می یابد
• شدت دوز وابسته به بزرگی دوز جذب نیست

2- آثار غیر اتفاقی (غیرتصادفی)

• افزایش شدت یا افزایش دوز جذب
• خطر با افزایش تعداد سلولها و بافت ها افزایش می یابد.
• مثال: تحلیل بافت ها, فیبروز, تغییرات خون (یا مزاج), تعداد اسپرم ها

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ منابع تولید و پرتوگیری پرتوهای یونساز

⇐ محاسبه حد دز پرتو

⇐ پرتوهای غیریونیزان در محیط کار

⇐ مقررات کار با پرتو در صنعت