مفاهیم خطر، رویداد ناگوار و ریسک

مفاهیم خطر، رویداد ناگوار و ریسک

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 11

برای این که یک طراحی ایمن داشته باشیم بایستی خطرات شناسایی شده در چرخه عمر یک سیستم حذف شود یا سطح ریسک آن به سطح قابل قبولی کاهش یابد. شناسایی خطر یکی از عوامل مؤثر در عملکرد ایمنی سیستم می باشد و برای اجرای مؤثر آن نیاز به درک صحیحی از تئوری خطر داریم. آنالیز خطر برای تعیین ریسک های سیستم، اهمیت خطرات و اقدامات کنترلی مورد نیاز برای کاهش یا حذف آنها ضروری است. آنالیز خطر در ارتباط با سیستم، زیر سیستم، تاسیسات، نرم افزار، پرسنل، ارتباطات، آموزش، تعمیر و نگهداری، تست و شرایط محیط عملیاتی دارای رویه هدفمند و سیستماتیک است. برای اجرای آن بایستی برای سؤالات زیر پاسخی منطقی یافت:

• عناصر تشکیل دهنده ی خطر چه می باشند؟
• چگونه می توان یک خطر را شناسایی کرد؟

تعاریف مرتبط با خطر:

فرایند ایمنی سیستم را می توان مدیریت ریسک حوادث ناگوار دانست که با شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک حوادث ناگوار و اجرای روش های کنترل خطرات با ریسک غیر قابل قبول ممکن می شود. این فرایند به صورت حلقه یا یک مدار بسته می باشد به طوری که خطرات شناسایی شده در صورت امکان حذف می شوند و یا سطح ریسک آنها به سطح قابل قبول کاهش می یابد در غیر این صورت تا اقدام کنترلی مناسب برای آنها تعریف نشود در چرخه تحلیل خطر مورد بررسی قرار می گیرند و وضعیت آنها همچنان باز می باشد. ایمنی سیستم بایستی همزمان با فازهای توسعه یک سیستم اجرا گردد. در غیر این صورت ممکن است تغییرات پر هزینه ای در مراحلی از طراحی و توسعه به سیستم تحمیل شود. شکل 1 نمودار هزینه های حل مشکلات ایمنی در هریک از فازهای چرخه عمر یک سیستم را نشان می دهد.

هزینه های حل مشکلات ایمنی چرخه عمر یک سیستم

شکل 1: هزینه های حل مشکلات ایمنی چرخه عمر یک سیستم

تعاريف:

خطر: شرایط بالقوه ای که دارای پتانسیل صدمه و آسیب به کارکنان، خسارت به وسایل و تجهیزات، ساختمانها و از بین بردن مواد یا کاهش کارایی اجرای یک عمل از قبل تعیین شده باشد.

شناسایی خطر: فرآیند شناسایی تشخیص وجود خطر و تعیین ویژگی های آن

ریسک: ترکیبی از احتمال و پیامد های ناشی از وقوع یک خطر

حادثه: یک اتفاق یا واقعه ناخواسته (رویداد برنامه ریزی نشده) که منجر به مرگ، بیماری، جراحت و صدمه گردد.

ارزیابی ریسک: به فرایند کلی برآورد میزان ریسک و تصمیم گیری در خصوص قابل قبول بودن آن اطلاق می گردد.

کنترل ریسک: طرح ها یا استراتژی هایی هستند که ریسک ها را تا سطح قابل قبول کاهش می دهند.

ریسک باقی مانده: به ریسکی که پس از اعمال اقدامات کنترلی وجود خواهد داشت، ریسک باقیمانده گویند.

ارزشیابی ریسک: به پذیرش یا عدم پذیرش ریسک اطلاق می گردد.

شدت خطر: شدت خطر نشان دهنده وسعت و دامنه خسارات و تلفاتی است که در صورت بالفعل در آمدن خطر ایجاد می شود.

احتمال خطر: احتمال خطر نشان دهنده امکان وقوع یک خطر در یک دوره زمانی معین است.

تئوری خطر: در تعاریف ایمنی سیستم، رویدادهای ناگوار به رویدادهایی اطلاق می شوند که باعث مرگ و میر و جراحات شوند. این تعاریف بدین معنی است که خطرات به عنوان پیشران های حوادث مطرح هستند. شکل 2 نشان می دهد که خطر و حادثه دو حالت متفاوت از یک رویدادی هستند که به وسیله یک مسیر به هم متصل می شوند.

ارتباط بین خطر و حادثه

شکل 2: ارتباط بین خطر و حادثه

می توانید به این حالات به عنوان حالات قبل و بعد فکر کنید. خطر به عنوان یک رویداد بالقوه در یک طرف طیف قرار دارد که تبدیل آن به حادثه به مسیر گذر بستگی دارد. برای درک بهتر تئوری خطر می توان آب را مثال زد که در یک دما به حالت مایع و در دمای دیگر یخ می زند. دما در این فرایند نقش مسیر گذر یا فاکتور انتقال را دارد. شکل 3 ارتباط بین حادثه و خطر را از دیدگاه دیگری نمایش میدهد.

موجودیت یکسان – حالات متفاوت خطر

شکل 3: موجودیت یکسان – حالات متفاوت

شرایط گذر باعث تغییر شرایط موجود به حادثه ناگوار می شود. خطر و حادثه دارای هویتی وابسته هستند که با تغییر حالت می توانند از یک فرضیه به واقعیت تبدیل شوند. رویدادهای ناگوار نتیجه آنی خطرات به واقعیت پیوسته هستند. حالت گذر از یک خطر به یک رویداد ناگوار به دو فاکتور بستگی دارد:

1. مجموعه ای واحد از اجزاء خطرناک درگیر شده اند.
2. ریسک حوادث بوسیله اجزای خطرناک مشخص می شوند. تجهیزات خطرناک، آیتم های تشکیل دهنده یک خطر هستند. ریسک حادثه، احتمال وقوع یک رویداد ناگوار همراه با شدت پیامد این رویداد را نشان میدهد.

احتمال خطر × شدت خطر = ریسک خطر

فاکتور احتمال، احتمال اینکه یک تجهیز منجر به یک حادثه شود را بیان می نماید و فاکتور پیامد رویداد ناگوار معمولا به خسارت یا آسیب ناشی از یک رویداد ناگوار تلقی می شود. زمان به عنوان یکی از مفاهیم ریسک در محاسبه احتمال یک رویداد وارد می شود.

P = 1 – e^-λT

P=نقص

T= زمان مواجهه

λ= احتمال نقص

اجزای یک خطر به شرایط مورد نیاز برای وقوع یک حادثه تلقی می شوند. یک خطر شامل سه جزء اساسی و مهم به شرح زیر است:

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ انواع مدل های ارزیابی ریسک

⇐ اصول ارزیابی ریسک