معرفی تکنیک QEC

معرفی تکنیک QEC

مراحل ارزيابي سطح مواجهه در روش پنج مرحله QEC در ارزيابي سطح مواجهه با ريسک فاكتورهاي آسيب هاي اسكلتي -عضلاني در روش وجود دارد كه در زيربه شرح آنها پرداخته شده است.

تعيين اولويت ها :

در ابتدا لازم است مشخص شود كدام شغل يا وظيفه در اولويت ارزيابي قرار مي گيرند.گزارش كارگران،سرپرست كارگاه يا مديريت از مشكلات اسكلتي-عضلاني،غيبت از كار و بهره وري پايين مي تواند در اين زمينه راه گشا باشد.گاهي نيز مي توان به وسيله ي بررسي ميداني،شيوع آسيب هاي اسكلتي عضلاني در واحدها،مشاغل و يا كارگران مختلف را مطالعه كرد و سپس براساس نتايج بدست آمده اولويت ارزيابي ها را تعيين نمود.

انجام ارزيابي:

پس از اولويت بندي و مشخص شدن شغل ها يا وظايفي كه مي بايست مورد ارزيابي قرار گيرند،نوبت به انجام ارزيابي مي رسد.اگر ماهيت وظيفه تكراري است، پيشنهاد مي شود پيش از آغا ز امتياز گذاري و ثبت، 20 تا 30 چرخه ي كامل مورد مشاهده قرار گيرد.هنگامي كه الگوي روزانه ي كار و نيازمندي هاي شغلي متغير است،مي بايست مشاهده را بيش از يك بار انجام داد.در مورد كارهايي كه به صورت گروهي انجام مي شود، لازم است تعداد كافي از كارگران كه نماينده آن گروه كاري هستند انتخاب شده و ارزيابي بر روي آنها انجام گيرد.

پارامترهاي مورد نظر در يكي از لحظاتي كه كارگر مشغول انجام وظيفه است،ثبت مي QEC در روش شوند.اين لحظه ،زماني است كه كارگر در بدترين وضعيت ممكن قرار دارد.لازم به توضيح است كه بدترين وضعيت ممكن براي بسياري از اندام هاي بدن به طور همزمان اتفاق نمي افتند(براي مثال،هنگامي كه كمر در بدترين شرايط قرار مي گيرد،ضروتا شانه/بازو در بدترين وضعيت خود نمي باشد).

ارزيابي سطح مواجهه نواحي گوناگون بدن با ريسك فاكتورهاي آسيب اسكلتي-عضلاني به QEC در روش صورت زير انجام مي شود:

الف) ارزيابي ناحيه كمر:

ارزيابي پوسچر كمر در لحظه اي انجام مي گيرد كه كمر بدترين پوسچر را داشته و فشار بيومكانيكي وارد بر تعريف شده است كه A1,A2,A اين ناحيه بيشترين مقدار خود را دارد. براي ارزيابي پوسچر كمر سه سطح 3 شرح هر يك در زير آمده است.

1. پوسچر كمر طبيعي بوده و انحراف قابل توجهي از حالت خنثي مشاهده نمي شود (خمش/كشش، پيچش: A1 يا خمش به پهلو بيش از 20 درجه است).
2. پوسچر كمر از حالت طبيعي خارج شده و خمش وپيچشي متوسط در اين ناحيه مشاهده مي : A2 شود (خمش/كشش، پيچش يا خمش به پهلو بيش از 20 درجه و كتر از 60 درجه مي باشد).
3. پوسچر كمر به شدت از حالت طبيعي خارج شده و خمش يا پيچشي شديد در اين ناحيه مشاهده مي : A3 شود (خمش يا پيچش بيش از 60 درجه و نزديك به 90 درجه است).

انجام مي گيرد. اين B1 ,B2 ,B ارزيابي حركت كمر در كارها يا وظيفه هاي حمل دستي بار در سه سطح 3 سطوح تعداد دفعاتي را نشان مي دهند كه لازم است شخص هنگام انجام وظيفه خم شود يا بچرخد. گاهي ممكن است در يك چرخه ي كار چندين سطح از سطوح ياد شده مشاهده شوند.

• B1: حركت كمر گهگاهي و به ندرت انجام مي شود (حدود 3 بار در 1 دقيقه)
• B2: حركت كمر اغلب و به تعدا متوسط انجام مي شود (حدود 8 بار در 1 دقيقه)
• B3: حركت كمر به تعداد زياد انجام مي شود (حدود 12 بار در دقيقه و بيشتر)

براي كار يا وظيفه اي غير از حمل دستي بار نظير كارهاي نشسته و ايستا يا كارهاي تكراري كه در وضعيت و B مطرح نبوده بلكه ارزيابي حركت كمر در دو سطح B4 تا B2 ايستاده يا نشسته انجام مي شوند سطوح 1 انجام مي شود. B5

• B4: در بيشتر زمان كار پوسچر كمر ايستا و ثابت (استاتيک) نمي باشد.
• B5: در بيشتر زمان كار پوسچر كمر ايستا و ثابت (استاتيک) است.

ب) ارزيابی ناحيه شانه/بازو:

ارزيابي پوسچر ناحيه ي شانه/بازو در لحظه اي انجام مي گيرد كه اين ناحيه بدترين پوسچر را داشته باشد و بيشترين فشار را تحمل مي كند.براي ارزيابي پوسچرناحيه ي
تعريف شده است كه به شرح زير هستند: C1,C2,C شانه / بازو سه سطح 3

• C1: هنگامي كه كار در ارتفاع كمر يا پايين تر از آن انجام مي شود.
• C2: هنگامي كه كار در ارتفاع سينه انجام مي شود.
• C3: هنگامي كه كار در ارتفاع شانه ها يا بالاتر انجام مي شود.

ارزيابي حركت شانه/بازو در سه سطح به شرح زير انجام مي شود:

• D1: به ندرت (حركت هاي منقطع بازو).
• D2: اغلب (حركت هاي منظم بازو كه همراه با وقفه هايي است).
• D3: زياد (حركت ها مداوم بازو).

پ) ارزيابی ناحيه ی مچ دست/دست:

ارزيابي پوسچر ناحيه ي مچ دست / دست در لحظه اي انجام مي گيرد كه اين ناحيه بدترين پوسچر را داشته و بيشترين فشار را تحمل مي كند .اين وضعيت هنگامي ايجاد مي شود كه در مچ دست خمش / كشش،انحراف به سمت زند زيرين يا زبرين و چرخش مچ دست حول محور ساعد مشاهده مي
به شرح زير تعريف شده است.E1 و E2 شود.براي ارزيابي پوسچر اين ناحيه دو سطح

• E1: مچ دست هنگام كار تقريبا مستقيم است.
• E2: مچ دست هنگام كار از حالت مستقيم و طبيعي خارج شده و خمش / پيچش يا چرخش با انحراف به سمت زيرين يا زبرين مشاهده مي شود.

ارزيابي حركت مچ دست/دست در سه سطح به شرح زير انجام مي شود:

• F1: حركت هاي لحظه اي 10 بار در دقيقه يا كمتر.
• F2: حركت هاي تكراري 11 تا 20 بار در دقيقه.
• F3: حركت هاي تكراري بيش از 20 بار در دقيقه.

لازم به توضيح است كه سه سطح ياد شده مربوط به حركت مچ دست/دست بوده و حركت انگشتان را شامل نمي شود.

ت) ارزيابی ناحيه ی گردن:

پوسچر گردن هنگامي به شدت خميده يا چرخيده در نظر گرفته مي شود كه زاويه ي خمش يا پيچش گردن نسبت به تنه بيش از 20 درجه باشد.بدين ترتيب ،ارزيابي ناحيه ي گردن در سه سطح به شرح زير انجام مي شود:

G1: هنگام انجام كار خمش يا چرخش شديد گردن مشاهده نمي شود.
G2: هنگام انجام كار گهگاهي خمش يا چرخش شديد گردن مشاهده مي شود.
G3: هنگام كار به طور پيوسته خمش يا چرخش شديد گردن مشاهده مي شود.

فرم مورد استفاده از ارزيابی سطح مواجه A در شكل ارائه شده است. QEC آسيب های اسکلتی – عضلانی در روش پاسخ هاي ذهني و قضاوت كارگر در مورد وظيفه ي خود بخشي از فرآيند QEC از آنجا كه در روش ارزيابي سطح مواجهه با ريسک فاكتورهاي آسيب هاي اسكلتي-عضلاني را تشكيل مي دهد،پس از انجام B ارزيابي نواحي چهارگانه به وسيله ي واكاوگر،از كارگر خواسته مي شود به پرسش هايي كه در شكل مطرح شده است پاسخ گويد.اگر برخي اصطلاحات و مفاهيم براي كارگر گنگ و مبهم هستند،ارايه ي توضيحات كافي به وي ضروري است.

امتياز گذاری:
امتياز مواجهه براي هر يك از نواحي چهارگانه بر اساس تعامل ميان ريسك فاكتورهاي، QEC در روش گوناگون تعيين مي شود. جدول زير ريسک فاكتورهاي مطرح در تعيين امتياز مواجهه براي نواحي چهارگانه را ارائه مي كند.
ناحيه ريسک فاكتور كمر

• وزن بار
• مدت زمان مواجهه
• تعداد حركت ها
• پوسچر

شانه/بازو

• وزن بار
• مدت زمان مواجهه
• ارتفاع محل انجام كار
• تعداد حركت ها

مچ دست / دست

• نيرو
• مدت زمان مواجهه
• تعداد حركت ها
• پوسچر

گردن

• مدت زمان مواجهه
• پوسچر
• نيازمندي ديداري

امتياز گذاري سطح مواجهه بر اساس تركيب ريسك فاكتورهاي شناسايي شده به وسيله ي واكاوگر براي انجام مي شود.اين امتياز ها نشان دهنده ( e تا a) دريافت و قضاوت كارگر ،(G تا A) نواحي چهار گانه بدن ي ارتباطي فرضيه اي ميان سطح مواجهه و پيامدهاي بهداشتي هستند. چگونگي تفسير نتايج و الويت بندي در صفحه بعد ذكر شده است.

الف)ارزيابي سطح مواجهه براي هريك از نواحي چهارگانه: امتياز هاي تعيين شده براي نواحي چهارگانه بدن به چهار دسته شامل پايين، متوسط، بالا و بسيار بالا تقسيم مي شود و بر اين پايه ارزيابي A براساس جدول 1 انجام مي گيرد.

 جدول A1: امتياز ناحيه سطح مواجهه در نواحی چهار گانه بر اساس امتیاز محاسبه شده

هنگامي كه A امتياز مواجهه براي ارتعاش، سرعت انجام كار و استرس براساس جدول 2 امتياز در گروه متوسط، بالا يا بسيار بالا قرار مي گيرد، سطح مواجهه مي بايست كاهش يابد.

ارزيابي سطح مواجهه براي ارتعاش،سرعت انجام كار و استرس : Aجدول 2

ب) ارزيابي سطح مواجهه كل بدن: سطح مواجهه ي كارگر با ريسک فاكتورهاي اسكلتي- عضلاني بر پايه ي امتياز كل بدست آمده به صورت زير ارزيابي مي شود.

جدول ارزيابي طبق امتياز كل :(Aجدول 3)

مداخله ارگونوميک و ارزيابي مجدد

كاهش شيوع و بروز اختلالات اسكلتي- عضلاني مرتبط با كار نيازمند توجه به تمام عوامل و ريسك فاكتورهاي مربوطه است. عواملي كه ميبايست مدنظر قرار گيرند و در صورت نياز اقدام هاي اصلاحي بر روي آنها انجام شود عبارتند از:

• ماهيت كار يا وظيفه
• نيازمندي هاي كار (فيزيكي و روانی)
• ابزار، وسايل، تجهيزات و ايستگاه كار
• سازماندهي كار
• عوامل محيطي

پساز انجام هر برنامه مداخله اي، انجام ارزيابي مجدد بايسته است.

به طور كلي، ميتوان گفت كه ارزيابي مواجهه يكفرايند مستمر در محيط كار است.

با مقايسه نتايج ارزيابي پيش از مداخله و نتايج ارزيابي مجدد پس از مداخله مي توان اثربخشي اقدام هاي اصلاحي را تعيين نمود و در صورت نياز نسبت به تجديدنظر در برنامه مداخله و بهبود شرايط كار اقدام كرد.