مروری بر تئوری های علیتی رویداد

مروری بر تئوری های علیتی رویداد

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 18

فهرست:

• مدل های حوادث
• تئوری هایی علیتی رویداد
• دسته بندی مدل های علیتی حادثه از دیدگاه هولنگل
• مدل علیتی خسارت بردوجرمین
• تئوری مارکوم
• مدل های خطی پیچیده
• مدل های غیرخطی پیچیده حوادث
  • مدل STAMP
  • مدل FRAM
• تئوری های درک و تحمل ریسک
  • تئوری ریسک هموستازیس
  • تئوری حفاظت انگیزشی
  • تئوری مقبولیت واقع شدن منطقی
  • تئوری عمل عادت شده
  • تئوری عمل اجتماعی
  • تئوری کنترل اجتماعی
• تحلیل تئوری های درک ریسک
• مدل های فاکتورهای انسانی
• تئوری علیتی حادثه – تئوری خطای انسانی FERELL
• تئوری حادثه / رویداد علیت حادثه (تئوری پترسن)
• تئوری رفتاری

هر رویداد معمولاً یک یا چند علت ریشه ای دارد که پی بردن به درک متقابل آنها نیازمند استفاده از یک رویکرد سیستماتیک میباشد. بدین منظور می بایست از رویکردی استفاده شود که بر مبنای تئوریهای علیتی بنیادی بوده و تکنیک های تجزیه و تحلیل آن نیز مورد تست قرار گرفته باشند. در واقع بخش شناسایی علتهای ریشه ای و ارائه اقدامات اصلاحی، تلفیقی از هنر و علم بازرس است تئوری های علیتی مختلفی وجود دارند که بازرس رویداد می بایست بر اساس پیچیدگی و اندازه فعالیت های بررسی تکنیک مورد نظر خود را انتخاب نماید. انتخاب در این زمینه هنگامی که بر اساس تجربه و دانش باشد می تواند در تعیین چگونگی وقوع رویداد و علت وقوع رویداد مفید باشد.

مدل های حوادث

مدل های حوادث بر نوع داده های مورد نیاز برای جمع آوری و تعیین فاکتورهای دخیل بر حوادث تاثیر گذار هستند. این مدل ها در واقع همانند فیلتر عمل کرده و اجازه نمی دهند تا فاکتورهای متعدد سبب سردرگمی در بررسی ها شوند. اغلب مدل ها از این منظر به حوادث نگاه میکنند که حوادث در اثر زنجیره ای از اتفاقات بوجود می آیند. این فرض برای سیستم هایی مناسب است که ساختار ساده ای داشته و حوادث در اثر نقص فیزیکی اجزاء آنها به وجود می آید. پس از جنگ جهانی دوم ماهیت و ساختار فیزیکی سیستم ها تغییر نمود که در نتیجه مدل های حوادث نیز بالطبع دچار تغییر شدند. عمده این تغییرات را می توان در دسته های مختلف مدنظر قرار داد.

گسترش سریع تکنولوژی: سرعت تغییر تکنولوژی ها بسیار بیشتر از سرعت تطابق انسان با آنهاست. در دهه های گذشته بیش از ۳۰ سال طول می کشید تا یک ایده تحقیقاتی به یک محصول تجاری تبدیل شود اما امروزه این زمان به ۳ سال و کمتر کاهش یافته است بنابراین به نظر میرسد در اغلب موارد فرصت و اراده کافی برای آزمون رفتار و ریسک های بسیاری از محصولات فراهم نباشد (2014 ,Soltanzadeh).

تغییر ماهیت حوادث: امروزه تکنولوژی های دیجیتال تحولات سریعی در اغلب سیستم های کاری ایجاد نموده اند. این سیستم ها سبب حالات نقص جدیدی می شوند که ماهیت حوادث را تغییر میدهند پیشتر سیستم های الکترومکانیکی برای رفع این سیستم ها به کار گرفته میشد (مثل افزونگی) و تا حدود زیادی موفق بودند اما این سیستم ها در کنترل حوادث ناشی از سیستم های دیجیتالی و نرم افزاری ناتوان هستند.

کاهش تحمل در برابر تک حادثه ها: خسارت هایی که حوادث به بار می آورند هزینه های ساخت در نتیجه تخریب سیستم ها را افزایش داده است کشفیات علمی جدید نه تنها خطرات جدید را افزایش داده اند. بلکه آسیب های ناشی از آنها افراد بیشتری را تحت تأثیر قرار داده و علاوه بر آن آلودگی هوا و آسیب های ژنتیکی را نیز افزایش می دهند. هزینه های مالی برای کشفیات جدید نیز در حال افزایش است به عنوان مثال برای ساخت یک فضاپیما، ۱۰ سال زمان و میلیاردها دلار هزینه لازم است.

افزایش پیچیدگی و اتصالات سیستم: امروزه سیستم هایی طراحی می شود که تعاملات بالقوه زیادی بین اجزاء آنها وجود دارد بنابراین نمی توان به طور کامل رفتار این سیستم ها را برنامه ریزی پیش بینی و کنترل نمود. عملیات این سیستم ها نیز پیچیده است بطوری که گاهی تنها برخی از متخصصان می توانند عملکرد آنها را درک کنند. نرم افزار جزء مهمی از این سیستم هاست که اجازه میدهد تغییرات و کنترل ها به شیوه های مشخصی اعمال شوند. مشکل این است که امروزه برای ساخت سیستم هایی تلاش می شود که فراتر از توانایی انسان برای مدیریت هوشمندانه آنها هستند. افزایش تعاملات و اتصالات سیستم کار را برای طراحان سخت می کند از این نظر که آنها نمی توانند همه حالات سیستم را بسنجند. از طرف دیگر اپراتورها را نیز برای کار در شرایط نرمال یا بحرانی با مشکل روبرو می کند (Ghamari, 2013).

این مشکلات در برهه های زمانی تاریخ وجود داشته اند به عنوان مثال، ماشین بخار در نیمه اول قرن نوزدهم معرفی شد. با این حال آمار انفجار و حوادث اولیه آن بسیار بالا بود. با وجود جمع آوری یافته های بیشتر در علم ترمودینامیک عملیات بخار در سیلندر قدرت مصالح بکار گرفته شده و سایر جنبه های عملیاتی آنها اطلاعات اندکی در زمینه فشار بخار سیلندر خوردگی و علت های انفجار در دسترس بود فشار بخار بالا سبب شد تا مدل های قدیمی این ماشین ها منسوخ شوند زیرا فشار زیادی بر بویلرها وارد میشد و مصالح ساخت آنها نیز دچار ضعف زیادی بودند. تلاش ها برای افزودن سیستم های ایمنی به آنها نیز بی فایده بود زیرا علت افزایش فشار سیستم بخار نامشخص بود. این سردرگمی ها تا سالها بعد نیز ادامه داشت تا زمانی که دینامیک افزایش فشار بخار درون بویلرها مشخص شد. پس از آن دستورالعملهای تهیه شد که نرخ بروز حوادث را بسیار کاهش داد.

پیچیده تر شدن ارتباطات بین انسان و اتوماسیون: امروزه انسان با کمک اتوماسیون کار کنترل سیستم ها را در سطوح تصمیم گیری و پیاده سازی انجام میدهد این تغییرات منجر به بروز انواع جدیدی از خطاهای انسانی (مثل حالات گیج کننده) و تغییر الگوی خطاهای انسانی (افزایش خطای غفلت در مقابل انجام شده) است. رفتارهای انسان تحت تاثیر زمینه ای است که در آن خطا رخ میدهد و اپراتور در سیستم های با تکنولوژی های بالا اغلب دعاگوی پدر طراحی اند که سیستم اتوماسیون آن را طراحی کرده است. بسیاری از حوادث اخیر که اپراتورها در ایجاد آنها نقش داشته اند را میتوان در نتیجه نقص سیستم و طراحی سطح مشترک بین انسان و سیستم دانست نامناسب بودن ارتباط بین انسان ماشین فاکتور مهمی در ایجاد اینگونه حوادث است.

تغییر قوانین و دیدگاه عموم ایمنی: در پیچیدگی دنیای امروز و ساختارهای اجتماعی، مسئولیت ایمنی از فرد به دولت ها تغییر یافته است افراد توانایی کاملی برای کنترل ریسک های پیرامون خود نداشته و در این میان دولت ها مسئولیت  های بزرگتری از طریق وضع قوانین دارند. همانگونه که سازمانها در تکاپوی سود بیشتر و موفقیت در عرصه های تجاری هستند بسیاری از دولت ها نیز در راستای حفاظت از نیازهای عمومی گام بر میدارند.

تئوری های علیتی رویداد

این تئوری ها بر نحوه و علت وقوع رویدادها تمرکز داشته و دید بهتری در توضیح و درک بهتر علت رویداد فراهم میکنند. این تئوری ها بنیان توسعه تکنیک های بررسی رویداد هستند (2013 ,Dolan).

دسته بندی مدل های علیتی حادثه از دیدگاه هولنگل

اریک هولنگل مدل های حادثه را در سه دسته تقسیم بندی کرده است (2004 ,Hollnage1)

• مدل های ساده خطی
• مدل های پیچیده خطی
• مدل های پیچیده غیر خطی

هر دسته از این مدل ها دارای ویژگی های خاص خود هستند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ تئوری های حادثه و رویداد

⇐ مدل های بررسی و تحلیل حوادث ناشی از کار

⇐ تحقیق درباره حوادث و رویدادها