مدیریت دانش در خطاهای انسانی برای جلوگیری از حوادث

مدیریت دانش در خطاهای انسانی برای جلوگیری از حوادث

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 16

محسن سعیدی کشاورز (دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت HSE، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب)
فاطمه رضویان (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی)
محمدعلی زاهد (عضو هیئت علمی دانشکده علوم زیستی دانشگاه خوارزمی)
فهیمه روشنی (کارشناس ارشد شیمی آلی، دانشگاه زنجان)

چکیده

یکی از مهمترین علل ایجاد حوادث ناشی از کار رفتارهای ناایمن است و یکی از بزرگترین علل ایجاد رفتارهای ناایمن، خطاهای انسانی است که بالاترین نرخ علت حوادث را به خود اختصاص می دهد.اکثر حوادث بزرگ ناشی از خطای انسانی در صنعت نفت و گاز در سکوهای خشکی یا دریایی رخ می دهد. هدف از این پژوهش، توسعه چارچوب کاربرد مدیریت دانش در خطای انسانی است که می تواند برای جلوگیری، به حداقل رسانی یا کاهش حوادث بزرگ در تاسیسات خشکی و دریایی نفت و گاز توسط متخصصین مورد استفاده قرار گیرد. روش شناسی تحقیق و مرور مطالعات گذشته در زمینه کاربرد مدیریت دانش در خطای انسانی جهت پیشگیری از حوادث بزرگ انجام شد و بر این اساس بهترین روش استفاده از مدیریت دانش در تاسیسات نفت و گاز به دست آمد. نتایج و نتیجه گیری ها بر اساس تجزيه و تحليل نظرات پاسخ دهندگان به پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS حاصل شد. نتیجه اجرای چارچوب مدیریت دانش در ایمنی و بهداشت شغلی (OSH) و مقوله خطای انسانی، جلوگیری از حوادث بزرگ در تأسیسات نفت و گاز می باشد.

کلمات کلیدی: مدیریت دانش، خطای انسانی، صنعت نفت و گاز، حادثه بزرگ، ایمنی و بهداشت شغلی

۱. مقدمه

خطاهای انسانی عامل اصلی اغلب حوادث محسوب می شوند. حدود ۶۵ درصد نقص سیستم های هسته ای، ۹۰ درصد حوادث شیمیایی و ۸۰ درصد حوادث دریایی به علت خطای انسانی رخ داده است (2010 ,Omidvari M). پژوهش بر روی خطای انسانی در زمینه حوادث صنعتی (1991 , ensen, 1997 ، Diehl لو 2000 ,Klein ) نشان داده است که علاوه بر کمبود مهارت، تصمیم گیری، نگرش، عواملی نظیر فرهنگ سازمانی و عوامل نظارتی نیز به عنوان عوامل دخیل در حوادث شناسایی شده اند. در این خصوص دکر در سال ۲۰۰۱ پیشنهاد کرد که خطاهای انسانی به طور سیستماتیک به ویژگی های وظایف افراد بستگی دارد و ریشه های این خطا را می توان در سازمان یا سیستم جستجو کرد.

چالش های موجود در پیمانکاری تاسیسات دریایی صنعت نفت و گاز، نیاز به مدیریت دانش مربوط به خطای انسانی دارد چرا که این فعالیت ها منجر به رخداد حوادث بزرگ و مرگ انسان ها شده است. راهکارها و اقدامات مدیریتی متعددی به منظور بهبود ایمنی از طریق ایجاد سیاست ها، دستورالعمل ها و استراتژی هایی در عملیات سازمانی جهت دستیابی به عملکرد پایدار ارائه شده است. با این حال برخی از مسائل مانند عدم وجود مدیریت دانش در ایمنی، تکرار رخداد حوادث و عدم وجود پایگاه داده جامع از حوادث منجر به ایجاد تناقض در آمار ایمنی شده است. به منظور جلوگیری و عدم رخداد جراحات، خطرات بهداشتی و آسیب به اموال و حفظ محیط زیست در بخش صنعت نفت و گاز به اقداماتی نیاز است. اهداف این پژوهش عبارتند از : بررسی ارتباط بین فاکتورهای مدیریت دانش و خطای انسانی، کشف این که چه فاکتورهایی از خطای انسانی ممکن است منجر به ایجاد حادثه ای بزرگ شود و ایجاد چارچوبی یکپارچه برای به کارگیری مدیریت دانش در زمینه خطای انسانی تمرکز این مطالعه بر توسعه مدیریت دانش مربوط به خطای انسانی حوادث بزرگ در تاسیسات نفت و گاز است.

در این مطالعه یکی از شرکت های بزرگ پیمانکار صنعت نفت و گاز انتخاب شده است. محدوده پژوهش شامل موارد زیر است:

الف) محدوده جغرافیایی تاسیسات نفت و گاز مورد مطالعه

ب) فاکتورهایی از خطای انسانی که منجر به ایجاد حادثه می شوند

ج) طرح پیشنهادی مدیریت دانش که به اجرا گذاشته نمی شود.

٢. کلیات تحقیق

۱-۲. مدیریت دانش (KM)

مدیریت دانش (KM) به معنای جمع آوری، سازماندهی، به اشتراک گذاری و تجزیه و تحلیل دانش افراد و گروه ها در سراسر سازمان به شیوه ای است که به طور مستقیم بر عملکرد سازمان تاثیر می گذارد (2001 ,Robert). مریدیت در سال ۲۰۰۷ گفت: مدیریت دانش فرآیندی است که در آن سازمانها سرمایه را از دارایی های مبتنی بر دانش ایجاد می کنند. مدیریت دانش شامل شناسایی و تجزیه و تحلیل سرمایه های علمی و پروسه های موجود و مورد نیاز برای رسیدن به اهداف سازمان می باشد ( 2005,Karl Sveiby). رابرت در سال ۲۰۰۰ نوشت: مدیریت دانش صرفا انتقال دانش از ایک شخص به فرد دیگر است که نتیجه آن دریافت کننده را قادر می سازد تا از خرد جمعی اعضای با تجربه تر یک سازمان یا گروه بهره مند شود. مدیریت دانش و اطلاعات برای بخش بالادستی صنعت نفت و گاز تا حد زیادی ضروری شده است.

کارگران با تجربه صنعت نفت در آینده بازنشسته خواهند شد و اگر مدیریت دانش به درستی صورت نگیرد، می تواند منجر به شکاف دانش در این صنعت و در نتیجه خسارات اقتصادی در آن صنعت شود. چرا که شرکت ها مجبور به صرف انرژی بیشتر برای بازیابی اطلاعات به منظور کسب حداکثر بازده اقتصادی شرکت خود هستند. تحولات در صنعت پس از فاجعه خلیج مکزیک، نیز بر مدیریت دانش در کشور تاثیر خواهد گذاشت. در گزارش مرکز اطلاعات مشترک هوانوردی Deepwater Horizon آمده است که که تیم عملیاتی در حال برنامه ریزی برای استفاده از مدیریت دانش در ارتقای سطح ایمنی خلیج مکزیک در بخش بالا دستی صنعت نفت و گاز است.

(2013 ,Oil and Gas IQ Report) جیمز در سال ۲۰۱۳ در گزارش خلاصه ای از شرکت BP پس از نشت نفت در خلیج مکزیک در سال ۲۰۱۰، میزان خسارت شرکت آسیب دیده از این فاجعه را حدود ۵۰۰ میلیون دلار و ۱۱ مورد تلفات جانی بیان کرد. پژوهش EPU در سال ۲۰۰۹ نیز یافته های مشابهی را گزارش کرد و نشان داد که شرکت های مالزی به لحاظ اقتصادی از همتایان خارجی خود در کشورهای توسعه یافته، عقب مانده اند. اسپینوال و ونگ در سال ۲۰۰۴، چارچوبی برای اجرای مدیریت دانش در بخش صنایع کوچک ارائه دادند که بر مبنای ۶ اصل پایه گذاری شده است: مدیریت علمی پروژه، جنبه های اجتماعی فنی مدیریت دانش، تشکیل تیم اجرایی مدیریت دانش، ابتکارات مورد نیاز در بخش اجرایی پروژه، راهنمایی برای اجرای این ابتکارات و ابزارها و تکنیک هایی برای پشتیبانی از آنها.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ آنالیز حوادث و خطای انسانی در هوا و فضا

⇐ خطای انسانی و نمونه حوادث آن

⇐ مدلسازی پویای ریسک, حوادث و خطای انسانی در سیستم های فرآیندی

⇐ ارزیابی بار کاری برای کنترل خطای انسانی در محیط کار