مدیریت حوادث کالاهای خطرناک

مدیریت حوادث کالاهای خطرناک

تهیه کننده: آتش یار دوم احمد نوری

مقدمه

سالانه هزاران حریق و حادثه در کشورمان ایران اتفاق می افتد و هر باری که زنگ حریق به صدا در می آید و به فرمانده عملیات و دیگر عوامل ماموریت اطفاء و یا حوادث مرتبط با مواد شیمیایی داده می شود به دلیل ضعف در انتقال اطلاعات به فرمانده , او نگران است که با چه حریق یا حادثه ای روبرو خواهد شد. با توجه به وسعت و تنوع محل ها و نوع مواد شیمیایی, نحوه ی مقابله با حوادث احتمالی اینگونه مواد به آشنایی کامل با همه ترکیبات، نحوه ی نگهداری و نحوه ی اطفاء را می طلبد.

یکی از روسای آتش نشانی یکی از شهرهای اروپایی در یکی از سمینارها می گفت: تمامی تولید کنندگان و توزیع کنندگان ,اطلاعات کامل مواد شیمیایی خود شامل: نام ماده، اطلاعات شیمیایی، شدت سمیت تنفسی و پوستی، سمیت هوا در اثر انتشار، سمیت گازهای حاصل از سوختن، شعاع خطر و دامنه تخلیه محیط، لباس و پوشش تیم عملیاتی در مواجه با آن، نکات بهداشتی و کمک های اولیه، روش های اطفاء حریق، نقطه جوش، نقطه اشتعال دمای خود بخود سوزی، پهنای اختلاط قابل انفجار، حلالیت در آب، چگالی نسبی بخار ماده شیمیایی یا مایعات شیمیایی و توضیحات دیگر را در اختیار سازمان های آتش نشانی قرار می دهند، چه بسا این اطلاعات بسیار محرمانه بوده و نباید در اختیار همه قرار گیرد مخصوصا شرکت های رقیب ولی همه می دانند این اطلاعات در اختیار افراد غیر قرار نگرفته بلکه در دسترس ناجیان خودشان قرار گرفته است.

کشورهای پیشرفته به دلیل اینکه تولیدکننده اصلی خودشان هستند، با خطرات بالقوه آن مواد نیز بخوبی آشنا بوده و نحوه ی مقابله با آن را نیز بخوبی می دانند، با این وجود تمامی اطلاعات را در اختیار آتش نشانی و مراجع مرتبط دیگر قرار می دهند با توجه به اینکه مسئولین کارخانجات و انبارها مقررات ایمنی را به نحوه احسنت رعایت می کنند. ولی در کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه به دلیل فقدان قوانین کامل و مقررات ایمنی و فقدان اطلاعات اگر حریق یا حادثه مواد شیمیایی و یا کالاهای خطرناک رخ دهد , راستی آتشنشانان و امداد گران چه کاری از دستشان بر میاید. سعی شده در این مقاله مختصر با استفاده از منابع معتبر، اطلاعاتی ضروری در اختیار فرشتگان نجات قرار گیرد.

مواد شیمیایی

مواد شیمیایی چیست؟

تاکنون بیش از دوازده هزار ماده شیمیایی به صورت الفبای (لاتین) جمع آوری و تهیه گردیده البته در بانک اطلاعاتی CAS (انجمن شیمی آمریکا) بیش از سی و شش میلیون ماده آلی و غیر آلی و حدود 60 میلیون مشتقات آن به ثبت رسیده.

در شناخت مواد شیمیایی با عناوین مختلفی از جمله فرمول مولکولی، شکل ساختاری و نام تجاری می توان بهره برد. البته عدد CAS درج شده بر روی ظروف حاوی خصوصیات شیمیایی یکسان هرچند مرتبط به مواد مختلف باشد یکسان خواهد بود.

تعاریف

1- شدت سمیت تنفسی  TOXICITY LUNG و پوستی TOXICITY SKIN: میزان درجه سمیت مواد شیمیایی برای سیستم تنفسی و یا در اثر تماس با پوست بدن که باعث جذب و یا تخریب بافت های پوست می گردد در 4 گروه با شاخص ذیل دسته بندی شده است.

• سمی
• سمیت کم
• سمیت متوسط
• سمیت زیاد

2- سمیت هوا بر اثر انتشار مواد شیمیایی DISASTER ATMOSPHER: مواد شیمیایی بسیاری هستند که پس از انتشار در هوا از طریق اکسیداسیون تولید گازهای سمی می نمایند. از اینرو این اطلاعات در تصمیم گیری صحیح و به موقع موثر می باشد. شایان ذکر است این شاخص فقط جهت انتشار مستقیم مواد شیمیایی ارائه می شود.

3- سمیت گازهای حاصل از حریق – DISASTER FIRE: در اثر حریق مواد شیمیایی گازهای مختلفی تولید می گردد که میزان آن به وسیله اعداد از 1 تا 4 و به ترتیب: 1 کم خطر، 2 با خطر متوسط، 3 پر خطر و 4 آماده انفجار نشان داده می سود.

4- شعاع خطر و دامنه تخلیه از محیط – EVACUATION: در حریق یا حادثه ناشی از مواد شیمیایی یا کالای خطرناک می بایست دامنه حفاظت شده WARM ZONE را تخلیه نمود و همچنین کانون خطر یا همان محدوده HOT ZONE نیز برای تیم رفع آلودگی مشخص شود.

در محدودهای زرد و قرمز پنج گروه برای حوادث و سوانح طبقه بندی شده است که بر اساس وسعت و اندازه حادثه می توان نسبت به اصلاح شعاع، تصمیم گیری مجدد نمود.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• مقدمات مورد نیاز در حوادث مواد شیمیایی

• مواد خطرناک چه هستند؟

• اصطلاحات ترکیبات و اثرات سوء ان

• لایه های خطرات حوادث مواد خطرناک

• وسایل حفاظت فردی در مقابل حوادث مواد شیمیایی

• فرایند پاکسازی مواد شیمیایی

• روش های اطفاء حریق مواد منفجره

• جامدات قابل اشتعال ,مواد خود فعال و جامدات منفجر شونده غیر حساس

• نحوه شناسایی مواد خطرناک از روی پلاک مخصوص ADR

• و …

این مطلب بروزرسانی شد و فایل «مدیریت عملیات حوادث مواد خطرناک CBRNE» در 109 صفحه پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ راهنمای ایمنی و امداد رسانی در حوادث حمل و نقل مواد خطرناک

⇐ چک لیست بازرسی فنی ایمنی برای مواد خطرناک

⇐ حمل و نقل مواد خطرناک

⇐ جزوه دوره آموزشی مواد شیمیایی خطرناک (HAZMAT)