قانون حفاظت در برابر اشعه
قانون حفاظت در برابر اشعه
قانون حفاظت در برابر اشعه
(مصوب 20/1/1368)
فصل اول – كليات
ماده 1- اهداف
با توجه به گسترش روزافزون كاربرد اشعه (پرتوها) در امور مختلف و ضرورت حفاظت كاركنان، مردم، نسل هايی آينده و محيط در برابر اثرات زيان آور اشعه، مقررات ذيل تدوين گرديده است.
ماده 2- تعاريف
- «اشعه» يا «پرتوها» شامل اشعه يونساز و غير يونساز ميباشد.
- «منابع مولد اشعه» به مواد پرتوزا (راديواكتيو) اعم از طبيعي و يا مصنوعي و يا مواد و اشياء حاوي آن و يا دستگاه ها و تأسيسات مولد اشعه اطلاق ميگردد.
- «كار با اشعه» هرگونه كار يا فعاليتي است كه در ارتباط با منابع مولد اشعه انجام شود.
- «واحد قانوني» در مفهوم «سازمان انرژي اتمي ايران» است.
- «شخص مسؤول» شخص حقيقي است كه برابر آئين نامه مربوطه واجد صلاحيت علمي و فني و شرايط لازم براي تصدي و نظارت بر كليه امور مربوط به‌كار با اشعه در محدوده پروانه مربوطه باشد.
- «مسؤل فيزيكک بهداشت» شخص حقيقي است كه برابر آئين نامه مربوطه واجد صلاحيت علمي و فني و شرايط لازم براي تصدي مسؤوليت حفاظت در برابر اشعه در محدوده پروانه مربوطه باشد.
ماده 3- شمول مقررات
مقررات اين قانون شامل كليه امور مربوط به حفاظت در برابر اشعه در سطح كشور از جمله موارد زير ميباشد :
- منابع مولد اشعه
- كار با اشعه
- احداث، تأسيس، راه‌اندازي، بهره‌برداري، از كار اندازي و تصدي هر واحدي كه در آن كار با اشعه انجام شود.
- هر گونه فعاليت در رابطه با منابع مولد اشعه شامل واردات و صادرات،ترخيص، توزيع، تهيه، توليد، ساخت، تملک، تحصيل، اكتشاف، استخراج، حمل‌و نقل، معاملات، پيمانكاري، نقل و انتقال، كاربرد و يا پس‌مانداري.
- حفاظت كاركنان، مردم و نسل هايی آينده بطور كلي و محيط در برابر اثرات زيان آور اشعه.
فصل دوم – پروانه و مسؤوليت‌ها
ماده 4- انجام هر گونه فعالیت در ارتباط با موارد مندرج در بندهای 1،2،3 و 4 از ماده 3، غیر از موارد مستثنی بموجب آئین نامه‌های مربوطه مستلزم اخذ پروانه کسب از واحد ذیربط و پروانه اشتغال از واحد قانونی میباشد.
تبصره – مجوز کار با اشعه در مورد مؤسسات پزشکی صرفاً برای متخصصین گروه پزشکی توسط کمیسیونی مرکب از دو نفر متخصص امور حفاظت در برابر اشعه از واحد قانونی و دو نفر کارشناس از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد بررسی و تأیید قرار گرفته و از طرف واحد قانونی داده خواهد شد. صدور پروانه نهایی تأسیس واحد کار با اشعه از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
ماده 5- دارنده پروانه کسب مکلف است حداقل یک فرد واجد شرایط به عنوان شخص مسؤل و یک فرد واجد شرایط بعنوان مسؤل فیزیک بهداشت‌را به واحد قانونی معرفی تا پروانه اشتغال بنام آنان اخذ گردد.
تبصره – در موارد خاص (مانند واحدهای تشخیصی با اشعه ایکس با فعالیت محدود) و طبق آئین نامه‌های مربوط، مسؤولیت شخص حقیقی دارنده پروانه کسب، شخص مسؤل و مسؤل فیزیک بهداشت می‌تواند توأماً بعهده یک یا دوشخص حقیقی واجد شرایط باشد.
ماده 6- دارنده پروانه اشتغال مکلف است منحصراً در محل و در حدود و شرایط مندرج در پروانه و دستورالعمل های مربوطه فعالیت نماید.
ماده 7- هرگونه تغییر در وضعیت حقوقی دارنده پروانه کسب در ارتباط با منابع مولد اشعه و نیز هر گونه تغییر کمی و کیفی در ارتباط با منابع مزبور مستلزم اخذ مجوز از واحد قانونی است.
تبصره – در خصوص مؤسسات پزشکی پس از اخذ مجوز از واحد قانونی، صدور پروانه کار جدید از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
ماده 8- دارندگان پروانه و یا قائم مقام قانونی آنها و نیز کلیه افرادی که به لحاظ وظیفه شغلی با منابع مولد اشعه در ارتباط می باشند مکلفند موارد زیر رابلافاصله به واحد قانونی اطلاع دهند:
- تعلیق و یا تعطیل بهره‌برداری از منابع مولد اشعه.
- مفقود شدن و یا سرقت منابع مولد اشعه.
- هر گونه حادثه، اخلال، عیب و یا تغییرات در رابطه با منابع مولد اشعه که‌احتمال افزایش مخاطرات بالقوه پرتوگیری افراد را در بر داشته باشد.
- سوانح پرتوگیری و نیز پرتوگیری مشکوک افراد.
ماده 9- کلیه افرادی که به کار با اشعه گمارده می شوند باید تحت معاینات و آزمایش های پزشکی لازم قبل و بعد از استخدام و بصورت دوره‌ای طبق آئین نامه مربوطه قرار گرفته و مدارک لازم را در اختیار واحد قانونی قرار دهند.
ماده 10- گماردن افراد زیر به کار با اشعه ممنوع است:
- افراد کمتر از 18 سال سن غیر از موارد مستثنی به موجب آئین نامه مربوطه.
- افرادی که در نتیجه آزمایش های پزشکی مورد تأیید واحد قانونی کار بااشعه برای سلامتی آنان زیان‌آور تشخیص داده شده باشد.
ماده 11- در انجام هر گونه فعالیت مربوط به موارد مندرج در ماده 3 دارنده پروانه کسب، شخص مسؤل و مسؤول فیزیک بهداشت مکلف‌اند :
- کلیه مقررات، استانداردها، آئین نامه‌ها و دستورالعمل های حفاظت در برابراشعه را رعایت نمایند.
- کلیه تدابیر و تجهیزات حفاظتی لازم را طبق مقررات مربوط پیش‌بینی، تأمین و به اجرا درآورند.
- از پرتودهی غیر ضروری اجتناب نمایند.
ماده 12- کلیه افرادی که به کار با اشعه اشتغال دارند مکلفند وسائل حفاظت در برابر اشعه پیش‌بینی شده را شخصاً بکار گرفته و مقررات و دستورالعمل های مربوطه را به اجراء درآورند.
فصل سوم: نظارت و بازرسی
ماده 13- واحد قانونی در جهت حسن اجرای مقررات این قانون، نظارت‌بر کلیه امور مندرج در ماده 3 این قانون و بازرسی در زمینه‌های مزبور را بعهده دارد.
ماده 14- دارنده پروانه کسب، شخص مسؤل و مسؤل فیزیک بهداشت مکلفند توصیه‌ها و دستورالعمل های ابلاغ شده توسط واحد قانونی و بازرسین مربوطه را به اجرا درآورند.
ماده 15- در مواردی که اجرای امور مربوط به مفاد ماده 14 و یا حفاظت افراد و اموال در برابر اشعه مستلزم ارائه خدمات از طرف واحد قانونی باشد، اشخاص ذینفع مکلفند بهاء خدمات ارائه شده را طبق تعرفه مقرر در آئین نامه مربوطه به حساب خزانه‌داری کل واریز نمایند.
تبصره – در مورد مؤسسات پزشکی که منجر به صرف هزینه یا ارائه خدمات توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می شود آئین نامه مربوطه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه می گردد.
ماده 16- دارنده پروانه و یا هر شخصی که به نحوی از انحاء منابع مولد اشعه را برابر مفاد این قانون در اختیار و یا تحت نظر داشته و یا بعنوان شخص مسول و یا مسول فیزیک بهداشت انجام وظیفه نماید مکلف است در حوزه فعالیت شغلی خود تسهیلات لازم برای اعمال نظارت بازرسی واحد قانونی را فراهم نموده و اطلاعات و مدارک مورد نیاز را در اختیار واحد قانونی قرار دهد.
ماده 17- واحد قانونی مکلف است در اجرای مقررات این قانون، درصورت وقوف بر وجود اشکالات یا تخلفاتی در کار با اشعه یا بهره‌برداری ازمنابع مولد اشعه پس از ابلاغ کتبی مدت‌دار به وزارت و یا مؤسسه مربوطه و درصورت عدم رعایت توصیه‌ها، دستور توقف و یا تعطیل بهره‌برداری از منابع‌مربوطه را صادر نموده و یا پروانه صادره را لغو نماید و در صورت لزوم با اخذمجوز لازم از مرجع ذیصلاح اقدام به لاک و مهر آن بنماید.
فصل چهارم: جرائم و مجازات ها
ماده 18- موارد زیر جرم محسوب و مرتکب حسب مورد با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر به مجازات مشروحه ذیل محکوم خواهد شد:
- عدم استفاده از وسائل حفاظتی پیش‌بینی شده و همچنین عدم رعایت دستورالعمل های حفاظتی توسط کارکنان با اشعه جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از ده هزار ریال تا صد و پنجاه هزار ریال محکوم خواهد شد.
- گماردن افراد بدون انجام آزمایش‌های پزشکی لازم قبل از استخدام و یابدون مراقبت ها و آزمایش‌های دوره‌ای پزشکی در مدت اشتغال بکار با اشعه جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از ده هزار ریال تا پانصد هزار ریال محکوم خواهد شد.
- گماردن افرادی بکار با اشعه که بموجب ماده 10 این قانون کار با اشعه برای آنان ممنوع اعلام شده است جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از سی هزار ریال تا یک میلیون ریال محکوم خواهد شد.
- کوتاهی در اعلام موارد مذکور در مواد 7 و 8 و 9 این قانون توسط اشخاص نامبرده در موارد یاد شده جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از سی هزار ریال تا دو میلیون ریال محکوم خواهد شد.
- متخلف موارد زیر به جزای نقدی از سی هزار ریال تا پنج میلیون ریال و یابه حبس تعزیری از یک ماه تا ششماه و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد:
الف – بهره برداری از منابع مولد اشعه و یا کار با اشعه بدون اتخاذ تدابیر حفاظتی و تدارک تجهیزات حفاظتی توصیه شده توسط واحد قانونی.
ب – بهره برداری از منابع مولد اشعه و یا کار با اشعه بدون نظارت شخص مسول و مسول فیزیک بهداشت.
ج – اخلال در امر نظارت و بازرسی واحد قانونی و ندادن اطلاعات لازم و یا ارائه اطلاعات ناقص و یا کذب به واحد قانونی و نیز هر اقدامی که موجب انحراف تشخیص واحد قانونی گردد. - ایجاد اختلال در کار با اشعه و یا منابع مولد اشعه جرم محسوب و متخلف به جزای نقدی از پانصد هزار تا پانزده میلیون ریال و حبس تعزیری از یک ماه تاسه سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
- عدم رعایت حدود و شرایط مقرر در پروانه یا تغییر در شرایط مزبور جرم محسوب و متخلف به مجازات نقدی از یک میلیون ریال تا پنج میلیون ریال و یابه حبس تعزیری از ششماه تا دو سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
- نداشتن پروانه معتبر در مواردی که بموجب ماده 4 این قانون داشتن پروانه‌الزامی اعلام گردیده است جرم محسوب و متخلف به مجازات نقدی از یک میلیون ریال تا ده میلیون ریال و یا به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
- بهره برداری از منابع مولد اشعه که توسط واحد قانونی به نحوی ممنوع اعلام شده است جرم محسوب می شود و متخلف به مجازات نقدی از یک میلیون ریال تا پانزده میلیون ریال و یا به حبس تعزیری از ششماه تا سه سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
ماده 19- در مواردیکه جرائم موضوع این قانون به لحاظ انطباق با عناوین قانونی دیگر مستلزم مجازات شدیدتر باشد مقررات قانون مجازات شد درباره مرتکب اعمال خواهد شد.
فصل پنجم – مقررات ویژه
ماده 20- به افرادی که به طور مستمر به کار با اشعه اشتغال داشته باشند،مزایای زیر بر مبنای مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار به تشخیص واحد قانونی و طبق آئین نامه‌های مربوطه تعلق می گیرد :
- کاهش ساعات کار هفتگی تا میزان 25% ساعات کار مقرر برای سایرکارکنان.
- افزایش میزان مرخصی استحقاقی سالیانه تا یکماه در سال برای مدت اشتغال به کار با اشعه، استفاده از مرخصی استحقاقی سالیانه در این گونه موارد در طول هر سال اجباری است.
- افزایش مدت خدمت مورد قبول تا یکسال به ازاء هر یک سال کار با اشعه.حداکثر این افزایش تا ده سال و منحصراً از نظر بازخرید، بازنشستگی، از کارافتادگی و تعیین حقوق وظیفه قابل احتساب میباشد.
- پرداخت تا پنجاه درصد حقوق و مزایا بعنوان فوق العاده کار با اشعه.
تبصره – در مورد بند 2 این ماده بجای استفاده از مرخصی فرد ذینفع می‌تواند درخواست اشتغال در محلی غیر از محیط کار با اشعه بنماید.
ماده 21- وزارتخانه‌ها، نهادهای انقلاب اسلامی، مؤسسات، سازمانها و شرکت های دولتی و یا وابسته به دولت و مؤسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و نیز کلیه مأمورین انتظامی موظفند در اجرای این قانون با واحد قانونی همکاری نمایند.
ماده 22- واحد قانونی مسؤلیت حسن اجرای مقررات این قانون را به عهده داشته و مکلف است با بکار گماردن متخصصین واجد صلاحیت علمی و فنی و از طریق تهیه و تدوین ضوابط، مقررات، استانداردها و دستورالعمل های لازم و بکارگیری امکانات تخصصی، آموزش و پژوهش و ارائه خدمات در سطح علمی پیشرفته روز تدابیر مقتضی را اتخاذ نماید.
ماده 23- این قانون از تاریخ تصویب لازم الاجراء می باشد و از تاریخ مزبور کلیه قوانین و مقررات مغایر لغو و کان لم یکن تلقی می گردد. دولت مکلف است آئین نامه‌های مربوطه را بر اساس پیشنهاد واحد قانونی تصویب و جهت اجرا ابلاغ نماید. کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این قانون مکلفند حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ اجرای قانون وضعیت خود را با مقررات آن منطبق نمایند.
تبصره: در خصوص مؤسسات پزشکی کشور آئیننامه‌های مربوطه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و واحد قانونی تهیه و تدوین و پس از تصویب هیأت وزیران قابل اجراء خواهد بود.
قانون فوق مشتمل بر بیست و سه ماده و شش تبصره در جلسه علنی روزیکشنبه مورخ بیستم فروردین ماه یک هزار و سیصد و شصت و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 30/1/1368 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی – اکبر هاشمی
حتما بخوانید:
⇐ راهنمای وسایل حفاظت فردی در کار با مواد شیمیایی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.