سیستم مدیریت سلامت٬ ایمنی و محیط زیست HSE-MS

سیستم مدیریت سلامت٬ ایمنی و محیط زیست HSE-MS

بیان مسئله:

متعاقب تدوين سيستم هاي مديريت زيست محيطي و ايمني و بهداشت شغلی در سال هاي 1996 و 1999 و كسب موفقيت حاصل از استقرار این سيستم هاي مديريتي در سازمان هاي مختلف، صنعت نفت با توجه به رويكرد اهمیت موضوعات بهداشت، ايمني و محيط زيست در پي تدوين استانداردهاي تخصصي صنعت پر مخاطره نفت برآمده و در اين راستا شركت هاي نفتي معتبر جهان نظير Shell ،(British Petroleum) BP ،Total، انجمن بين المللي توليد كنندگان نفت و گاز (OGP) و غيره به تدوين راهنماي استقرار و توسعه سيستم مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست (HSE-MS) پرداختند.

توجه داشته باشید که این پست در تاریخ 99/1/25 بروزرسانی شده است و الزامات سیستم مدیریت سلامت ایمنی و محیط زیست HSE-MS پیوست شده است.

در ایران، و در اواخر سال 1380 پيرو تایید وزير نفت مبني بر استقرار سيستم مديريت HSE در اين وزارتخانه، شوراي مركزي نظارت بر ايمني و آتش نشاني، نسبت به انتخاب و ترجمه خطوط راهنماي HSE-MS تدوين شده توسط OGP همت گمارد و بدین ترتیب سیستم مدیریت HSE در ایران به صورت رسمی مطرح گردید.

در شهرداری تهران نیز در راستای تحقق سند چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 شمسی، لزوم استقرار سیستم مدیریت HSE توسط شورای اسلامی شهر تهران طی مصوبه ای ابلاغ گردید. به منظور اجرایی نمودن این مصوبه شهردار محترم تهران جهت دستیابی به چشم انداز و رسالت سازمانی شهرداری تهران و هدف بنیادین دستیابی به توسعه پایدار شهری، خط مشی سامانه مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست شهرداری تهران را طی نامه­­ی به شماره 512312/8710، مورخ 17/12/87 به معاونان، مشاوران، شهرداران مناطق بیست و دوگانه، مدیران کل ستادی و مدیران عامل سازمان­ها و شرکت­ های تابعه وابسته شهرداری ابلاغ نمود و شرکت شهر سالم را بعنوان متولی طراحی و استقرار سامانه مدیریت HSE در شهرداری تهران برگزیده­ و مسئولیت اجرای خط مشی HSE، تدوین برنامه های راهبردی، تعیین اهداف کلان، تبیین و عملیاتی نمودن طرح­ ها، برنامه ­ها و ارزیابی شاخص­ های کلیدی عملکرد را به این شرکت واگذار کرد.(گزارشات وبگاه شرکت شهر سالم)

شهرداری تهران بنابر مأموریت سازمانی خود با رویکرد دستیابی به توسعه پایدار شهری و در راستای تحقق سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی همگام با شهرهای توسعه یافته جهان، بعنوان اولین سازمان متولی ورود سیستم مدیریت HSE در حوزه مدیریت شهری در سطح کشور بوده است. شهرداری تهران سازمانی بسیار گسترده است که از حوزه فعالیتی بسیار وسیعی برخوردار است. نگاهی اجمالی بر نمودار سازمانی آن نشان میدهد که بخش اعظمی از فعالیتهای این سازمان مرتبط با مباحث بهداشت، ایمنی و بویژه محیط زیست است و به بیان بهتر می توان شهرداری را سازمان متولی HSE شهر نامید. فعالیت های شهرداری در سه حوزه بهداشت، ایمنی و محیط زیست و همچنین فرهنگ سازی آنها عموماً بسیار پراکنده است که این امر موجب پراکندگی گسترده فعالیت های معاونت ها، مناطق، سازمان ها و شرکت های وابسته به شهرداری شده است.

برای سیستم مدیریت HSE بطور کل در سطح شهرداری نمی توان یک رویکرد یکپارچه را یافت اما فعالیت هایی بصورت پراکنده و بعضاً سیستماتیک در بخش های بهداشت، ایمنی و محیط زیست انجام می گیرد.( نگاهی اجمالی بر وضعیت HSE در شهرداری تهران, 1388)

نتایج حاصل از بررسی وضعیت مدیریت HSE شهرداری تهران همچنین نشان می دهد که در برخی بخشها و عناصر هفت گانه سیستم مدیریت HSE یعنی عنصر رهبری و تعهد، سازمان و منابع و مستندسازی، ارزیابی و مدیریت ریسک، طرح ریزی و اجرا و پایش فاصله تا وضعیت ایده آل قابل توجه بوده و نیاز به برنامه ریزی مناسب به منظور توسعه و استقرار یک سیستم مدیریت یکپارچه بهداشت، ایمنی و محیط زیست احساس می گردد. این تحقیق با هدف بررسی و تشریح وضعیت کلی مدیریت HSE درمناطق شهرداری تهران تهیه شده است.

شهرداری تهران با نگرش آگاهانه و شناخت نسبت به سيستم مديريت بهداشت ايمني و محيط زيست (HSE-MS) در جهت دستيابي به توسعه پايدار شهري يعني بهبود وضعيت و نيز توسعه شهر تهران همراه با حفظ و صيانت از نيروي انساني و ارتقاي سطح سلامت جامعه، بهره‌مندي از محيط زيست مطلوب و در نهايت تحقق سند چشم‌انداز 20 ساله جمهوري اسلامي ايران، خط مشي بهداشت، ايمني و محيط زيست مديريتي در سطح كلان شهر تهران اعلام نمود. این سازمان درصدد است تا با استقرار نظام مديريت HSE در تمام برنامه‌ها، فلسفه‌ ايمني، بهداشت و محيط زيست در يك چرخش آشكار از رويكرد واكنشي بر يک رويكرد پویا پیشگیرانه مبدل کند.

در نگرش مدیریتی یک سامانه ایمنی-بهداشت اعتقاد اساسی بر آنست که در وقوع حوادث اغلب بيش از يک عامل موثر است و يكي از مهمترين علل بروز حادثه خطاهاي انساني است كه به دليل نبود آموزش درست، بی توجهي به تناسب ميان توانايي‌هاي فردي و شرايط كار و همچنين نارسايي‌هاي مديريتي اتفاق مي‌افتد. از اينرو توجه به این موضوع ضروری است و سازمانها بايد به گونه‌اي ايمن طراحي و مديريت شوند كه خطاهاي انساني حين كار بدون آنكه بهره‌وري سيستم تحت تاثير قرار گيرد به حداقل ممكن كاهش يابد.

چنين نگرشي كه بتواند علل ريشه‌اي وقوع حوادث را از تمام جنبه‌ها و جوانب بررسي كند قطعاً دسترسي به اهداف شهرداري تهران را كه همانا توسعه پايدار شهري و ايجاد محيط هاي كاري بدون آسيب و آلاينده زيست محيطي است تضمين مي‌كند.

به همین منظور و در سازمان شهرداری تهران به منظور پیاده سازی پياده سازي «سيستم مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست (HSE-MS)» در گام نخست شركت شهر سالم، به عنوان مامور اجراي خط مشي بهداشت، ايمني و محيط زيست (HSE)،از بين مناطق اقدام به انجام بررسي‌هايي در زمینه صلاحیت این مناطق برای اجرای پایلوت طرح صورت گرفت.

در نهايت پس از اجرای طرح و ارزیابی سیستم مدیریتی پیاده سازی شده  نتایج حاصل از این ارزیابی به عنوان کتابچه راهنما در اختیار کلیه مناطق شهرداری قرار گرفت و الزام به پیاده سازی این سیستم مدیریتی توسط شهردار محترم تهران در دستور کار کلیه مناطق شهرداری تهران گنجانده شد.

این پژوهش برآن است با بهره گیری از مدل ارزیابی سیستم مدیریتی انجمن بین المللی تولیدکننده گان نفت و گاز(OGP)، سطح عملکرد سامانه مدیریتی HSE استقرار یافته  و میزان دستیابی به اهداف و شاخص های اجرایی این سیستم مدیریتی در مناطق شهرداری تهران بررسی و نقاط قوت و ضعف آن شناسایی کند و نهایتاً به صورت سیستماتیک مشخص نماید امتیاز هر یک از مناطق مورد مطالعه چقدر است و هر کدام از مناطق چگونه باید نسبت به اصلاح سیستم خود اقدام نمایند.

همانگونه که استقرار سیستم مدیریت HSE جهت بهبود عملکرد سازمان امری اجتناب ناپذیر می باشد.و مزايایي  براي شهر و شهروندان تهراني دربرخواهد داشت كه از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

1. كمك به پيوستن تهران به مجموعه شهرهاي پايدار جهان از طريق بهبود همه شاخصهاي تعريف شده در سطح جهاني از جمله سه شاخص اساسي اثرات زيست محيطي، بهبود كيفيت زندگي شهروندان و چشم‌انداز حفظ منابع براي نسل‌هاي آينده.
2. جذب سرمايه و منابع بين المللي همانند جذب سرمايه‌هاي بين‌المللي در حوزه مكانيزم توسعه پاک (CDM) كه امروزه يكي از مهم‌ترين مباحث در حوزه مديريت شهري است و داراي متدولوژي‌هاي متعددي چون تبديل زباله‌هاي شهري به برق و انرژي به شيوه‌هاي گوناگون است.
3. ارتقاي سطح ايمني و بهداشتي فردي در سطح جامعه از طريق ارزيابي مخاطرات و انجام اقدامات اصلاحي وبهبود در‌ حوزه‌هاي مختلف از جمله بهداشت شهري، مسايل درماني شهروندان و نيز حفظ ايمني شهروندان در فضاهاي شهري.
4. ايجاد الزامات قانوني در افزايش سطح بهداشت و ايمني شغلي براي مشاغل مرتبط با سازمان كه موجب رعايت اصول بهداشت و ايمني براي كاركنان شده و سطح رفاه و سلامت آنان را ارتقا خواهد داد.
5. بهبود وضعيت آلودگي هوا، وضعيت فضاي سبز شهري، آب و فاضلاب‌هاي شهري و ساير مسايل زيست‌محيطي شهري كه شهروندان تهراني از نزديک با آنها درگير بوده و از آنها بهره‌مند مي‌شوند.
6. مديريت و نظارت بر عملكرد پيمانكاران در امور مربوط به بهداشت،
7. ايمني و محيط زيست به شكل تعريف آموزش‌ها، دستورالعمل‌ها، قوانين و نظارت‌هاي خاص براي پيمانكاران به منظور بهبود وضعيت HSE در انجام پروژه‌ها، فضاهاي مرتبط و نيز براي كاركنان پيمانكاران. كمک به بهبود ساختارهاي موجود در زمينه مديريت بحران‌هاي شهري.
8. فراهم كردن امكانات آموزشي مناسب در زمينه‌هاي بهداشت، ايمني و محيط زيست براي تمام كاركنان سازمان، عوامل اجرايي مشاغل مختلف و نيز كليه شهروندان تهراني به طور متناسب با سطح مورد نياز آنان.
9. كمک به اجرايي كردن الزامات و طرح‌هاي موجود در زمينه‌هاي بهداشت، ايمني و محيط زيست از جمله استانداردهاي بين‌ المللي 14001 ISO و 18001 OHSAS كه در بسياري از سازمان‌هاي مرتبط پياده سازي شده اما داراي روند اجرايي و بهره‌دهي مناسبي نبوده اما حل اين مسايل از طريق سيستم مديريت HSE امكان‌پذير است.
10. كاهش آمار حوادث و مخاطرات در حوزه‌هاي شهري از جمله حوادث ناشي از پروژه‌هاي عمراني و ساختماني، حوادث ناشي از ترافيک شهري و نيز مخاطرات بهداشتي موجود در فضاهاي شهري.

لذا بکارگیری متدها و اصول استانداردی در دستیابی به اهداف سیستم مدیریت HSE و ارزیابی اثربخش بودن آن  نیز امری لازم و حیاتی به نظر می رسد و عدم بکارگیری و تقویت روش های ارزیابی سیستم مدیریتHSE حاصلی جز عدم موفقیت این سیستم ها در مجموعه را ندارد. درصورتی این سیستم مدیریت بدرستی پیاده سازی، اجرا گردد و نیز کارائی هریک از اجزای آن مورد پیگیری قرار گیرد ، فعالیت های سازمانی مورد نظر سیستم برای تمامی افراد در سطوح مختلف مدیریت و پیمانکاران سازمان تبدیل به رفتار می گردد.

هدف کلی:

بررسی وضعیت سیستم مدیریت HSE_MS و ارزیابی عملکرد این سیستم در مناطق شهرداری تهران که نسبت به استقرار سیستم های ISO14001 :2004 و سیستم مدیریتی ایمنی و بهداشت شغلی بر اساس OHSAS 18001:2007 یا گواهینامه HSE APPROVE  اقدام نموده اند.

اهداف ویژه:

• اجراي دستورالعمل اجرائي مقايسه عملكرد سيستم مديريت ايمني ، بهداشت و محيط زيست، به جهت شفاف نمودن وضع حاضر  براي مديريت ارشد شهرداری ،شهرداران مناطق و شرکت شهرسالم وابسته به شهرداری تهران
•  بررسي كيفي و كمي سيستم HSE-MS در مناطق شهرداری تهران
• مقايسه عملكرد HSE مناطق شهرداری مورد مطالعه با شاخص هاي OGP
  • بررسی  میزان جاري بودن عناصر و الزامات استاندارد های ISO 14001 و OHSAS 18001 و HSE-MS در مناطق شهرداری تهران

خروجی­های مورد انتظار از تحقیق:

• مواردی که در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهند گرفت امتیازبندی و بررسی وضعیت کلی مناطق شهرداری تهران در سه حوزه بهداشت، ایمنی و محیط زیست و وضعیت هریک از عناصر سیستم مدیریت HSE در این سازمان است.
• اندازه گیری میزان انطباق اجزای سیستم HSE-MS در شهرداری مناطق شهرداری تهران
  • بهبود سيستم مديريت ايمني، بهداشت و محيط زيست (HSE-MS) استقرار يافته در مناطق شهرداری تهران از طریق ارائه راهکارهای مدیریتی مرتبط
  • یافتن نقاط ضعف و قوت سیستم مدیریت HSE-MS و ارائه راهکارهای اجرایی برای نقاط ضعف یافت شده در مناطق شهرداری تهران
  • بهبود سیستم با استفاده از ارائه راهکارهای مدیریتی مرتبط و انجام اقدامات اصلاحی

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ آموزش کامل HSE-MS

⇐ تشریح الزامات سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE-MS)

⇐ آشنایی با سیستم مدیریت زیست محیط و نظام مدیریت HSE