روش ها و تجهیزات نمونه برداری آلاینده های شیمیایی هوای محیط کار

روش ها و تجهیزات نمونه برداری آلاینده های شیمیایی هوای محیط کار

 فرمت:Ppt    تعداد صفحات: 174

تهیه و تنظیم: مهندس ابراهیم حریری

تقسیم بندی آلاینده های شیمیایی بر مبنای حالت فیزیکی

گاز: موادی با دانسیته و ویسکوزیته پایین که در شرایط معمول محیطی دمای 25 درجه و فشار یک اتمسفر بالای درجه حرارت بحرانی قرار دارند و بطور یکنواخت در محیط پراکنده می شوند غلظت اغلب بر حسب PPM بیان می شود.  هلیوم، منوکسید کربن، دی اکسید کربن، فرمالدئید، اتیلن اکساید

گازها می توانند دارای رنگ باشند مانند کلر سبز رنگ، اکسید ازت خرمایی رنگ و… یا بیرنگ باشند. برخی دارای بو هستند مانند فرمالدئید برخی بی بو مانند منوکسید کربن

بخار: اگر فشار بخار یک مایع بیشتر از فشار اتمسفری بخار از سطح مایع و یا مستقیما از سطح مواد جامد وارد اتمسفر می شود.

• ترکیبات فرار فشار بخار بیشتر از 1 میلی متر جیوه دارند
• ترکیبات غیر فرار فشار بخاری در حدود 107- و یک دارند
• ترکیبات غیر فرار فشار بخار کمتر از 107

مواد ذره ای: شامل اجزاء ریز مواد جامد یا مایع  مانند گرد و غبار، فیوم، میست، دود، دوده، که اگر در فاز گازی هوا قرار گیرند اصطلاح آئروسل به آنها اطلاق می گردد.

• سمیت آنها به سایز، شکل، ساختار شیمیایی و ترکیب آنها ربط دارد. بر حسب میلی گرم بر متر مکعب، فیبر بر سی سی یا فیبر بر سانتی متر مکعب یا میکرو گرم بر متر مکعب بیان می گردند.
• پاسخ بدن تابعی از ابعاد، غلظت، سطح، مورفولوژی، حلالیت، ترکیب شیمیایی ذره بستگی دارد.
• در خصوص حلالیت مثلا نمک های معدنی سرب، سولفید سرب، و اکسیدهای آن کم محلول هستند در صورتی که نیترات، کلرات، کربنات و منوکسید سرب به سرعت در مجاری بینی جذب می گردند.
• در خصوص کاهش قطر آئرودینامیک سمیت برخی مواد نظیر اکسید تیتانیوم که در حالت معمولی بی اثر است افزوده می شود

گرد و غبار:

از ابعاد 0.1 میکرون تا 400 میکرون وجود دارد. به دو صورت پلی دیسپرس ( منشاء مکانیکی)  و منو دیسپرس (واکنش شیمیایی) در محیط کار می تواند پراکنده شود که اولی بیشتر دیده می شود.

• تکنولوژی نانو و تشکیل هسته اتکین
• ذرات تاری ( 0.38 – 0.76)

اسموگ: ترکیبی از هیدرو کربن ها با اکسید نیتروژن، گوگرد و آب در حضور اشعه ماورا بنفش  و جزء آلاینده های زیست محیطی است

فیوم: محصول فرایند های با انرژی کافی نظیر احتراق، تقطیر، کلسیناسیون، کندانسه شدن، تصعید و واکنش شیمیایی می باشد قطر 0.001 تا 1  میکرون دارند.

میست: قطرات کروی که در اثر کندانسه شدن حالت گازی مواد در مایع یا در اثر انتشار به روش های اسپری، دمیدن گاز به مایع تولید می شود قطر 0.1 – 10 میکرون دارد. آبکاری ها، میست آب صابون، میست روغن. در محیط زیست هم میست اسیدی داریم

• فاگ به غلظت بالای میست هوابرد اطلاق می گردد.

دود: مخلوط پیچیده ای از ذرات جامد، مایع, گاز و بخار است ابعاد 0.01 تا 1 میکرون در اثر احتراق ناقص ذغال سنگ، چوب، سیگار و …

انواع ارزیابی آلاینده های شیمیایی

• ارزيابي كيفي (Qualitative)
• ارزيابي كمي (Quantitative)

خصوصيت نمونه هوا

• غلظت مواد شيميايي موجود در نمونه معادل غلظت مواد در هواي محيط كار باشد
• دانسيته آن معادل دانسيته هواي محل نمونه برداري باشد
• بدون ايجاد تغيير در شرايط طبيعي فرايند توليد جمع آوري شود
• از زمان جمع آوري تا آناليز دچار تغييرات فيزيكي و شيميايي نشود

اهداف نمونه برداری

• شناسايي شرايط ناايمن (Unsafe condition) و غير قابل قبول (Unsatisfactory) و منابع آن (ارزشيابي دستگاه ها از لحاظ ميزان توليد آلاينده)
• كمك به طرح هاي كنترلي
• فراهم آوردن تاريخچه اي از تغييرات در محيط كار
• فراهم آوردن بستري جهت شناسايي ريسک ابتلا به بيماريهاي ناشي از كار و تعيين مواجهه شغلي با آلاينده هاي مختلف
• تحقيق و پژوهش
• رعايت استاندارد و قوانين بهداشتي
• تعيين كارايي وسايل حفاظت فردی

محل های نمونه برداری LOCATION

نمونه برداری فردی

• محلي يا ناحيه اي (Area monitoring)
• فردي (monitoring  Personnel)
• منبع (Source moniroring)

از محيط كار چه كساني بايد نمونه برداري شود؟

• كارگراني كه مستقيما در معرض آلاينده هستند
• كارگرني كه در نزديكي منبع آلودگي قرار دارند
• كارگراني كه در محل دورتري قرار دارند ولي شكايت دارند

مدت و زمان نمونه برداری Duration

• حساسيت روش تجزيه
• غلظت قابل قبول و قابل انتظار آلاينده در هوا
• دبي نمونه برداري
• تراكم پيش بيني شده آلاينده در هواي محيط كار

دسته بندی زمان نمونه برداری

• نمونه برداری 8 ساعته Fullday
• نمونه برداری پي در پي با زمان مساوی يا نامساوی Multiple

مزيت های نمونه برداری Multiple

• كوتاه شدن دوره نمونه برداري
• عدم از دست رفتن تمامي نمونه ها
• كسب اطلاعات در خصوص ميزان آلاينده در ساعات مختلف شيفت كاري

تقسيم بندی زمان نمونه برداری

• partial
• Long term
• Short term or Peak
• Grab

چند نمونه مورد نياز است؟ نمونه برداري جهت ارزيابي ميزان آلاينده در يك محيط بسته به هدف، غلظت، نحوه انتشار آلاينده  حداقل 5-2 نمونه بايد گرفته شود

با جمع آوري 10-6 نمونه در گام اول اگر نتايج حاصل از ارزيابي نمونه ها بسيار كمتر يا بيشتر (كمتر از 10 درصد يا بيشتر از 100 درصد) حدود مجاز مواجهه شغلي بود نيازي به جمع آوري نمونه هاي بعدي نمي باشد.

فرمول تعداد نمونه های مورد نیاز

N: تعداد نمونه

d: خطاي نمونه برداري

δ انحراف معيار بررسي مقدماتی

درصد اطمينان و خطا

درصد اطمينان و خطا

نمونه ها چگونه بايد گرفته شود؟

• آساني كاربرد
• راندمان وسيله يا روش
• اعتبار وسيله اي كه تحت شرايط كاري مختلف و محل هايي كه استفاده مي شود (Reliability)
• نوع تجزيه
• در دسترس بودن وسيله
• تجربه فرد متخصص

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پاورپوینت مشاهده کنید.

• دقت و صحت و خطا در نمونه برداری
• اجزا ست نمونه برداری
• پمپ ها و انواع انها
• کالیبراسیون با دستگاه حباب صابون
• کالیبراسیون پمپ نمونه برداری فردی
• مزايا و معايب استفاده از گازمتر خشک
• لوله پیتو
• کالیبراتورهای خشک
• نحوه قرائت روتامتر
• کالیبراسیون روتامتر
• تقسيم بندی ذرات بر حسب قطر ائرودينامیکی
• تقسیم بندی نمونه بردارها
• فیلتر هولدرها
• سیکلون ها و انواع آنها
• ایمپکتور
• نمونه برداری فردی و محیطی PEM
• انواع فیلترها
• نحوه نمونه برداری از گرد و غبار NIOSH 0600
• حدود تماس مجاز شغلی محاسبه آنها + مثال
• آناليز به روش XRD-XRF
• عملكرد دستگاه تفرق اشعه ايكس
• طیف‌سنجی (اسپکتروفتومتری) جذب اتمی
• حذب اتمی
• آشکارسازها و شناساگرها
• نمونه برداری از گازها و بخارات
• انواع دتکتور تیوب ها و کاربرد آنها
• فاكتورهای موثر در جذب سوربنت تيوب
• زغال فعال, سیلیکاژل
• و …

حتما بخوانید:

⇐ استاندارد متد نمونه برداری و اندازه گیری مواد NIOSH

⇐ روشهای نمونه برداری از محیط های مختلف

⇐ پاورپوینت روش ها و وسایل نمونه برداری آلاینده های هوا

⇐ پاورپوینت روش های نمونه برداری از آلاینده های هوا دکتر بهرامی