رعد و برق و خطرات ناشی از آن
رعد و برق و خطرات ناشی از آن
رعد و برق و خطرات ناشی از آن
بشر از صدها سال پيش با انرژي الكتريكي برخورد داشته و مي دانسته كه يك هيولا در آسمانها وجود دارد ولي نمي دانسته كه به چه طريقه و يا چه وسيله از اين انرژي بهره برداري كند و قدرت بهره برداري از آن را نداشته است.
تعريف رعد و برق
اصولا رعد و برق ناشی از برهم کنش الکتریکی (برخورد الكتريكي ) بین قطرات آب و کریستالهای یخ درون ابر ها است که طی یک سری فرایند های خاص باعث بروز رعد و برق میشه در مورد هواي برفي بايدگفت چون كه هوا سردتر است كريستال های یخی در داخل ابر ها بیشتر است پس احتمال وقوع رعد وبرق هم باید بیشتر باشد اما دلیل اینکه ما کمتر رعد و برق را مشاهده میکنیم میتواند به خاطر دید افقی و قائم اندکی باشه که به خاطر وجود ذرات برف در هوا وجود دارد.
تندر (رعد) چيست؟
طبق تعريف، تندر صداي بلندي است كه وقتي گازهاي جو ناگهان بر اثر تخليه شدن الكتريكي صاعقه گرم مي شوند به گوش مي رسد. تندر همچنين يك تصادم عظيم است كه در انسان موجب مي‌شود آدرنالين وارد سياهرگ ها شده، بويژه وقتي كه به دنبال يك صاعقه آزار دهنده باشد.
رعد از يك سري ارتعاشات صوتي تشكيل شده كه بر اثر صاعقه به وجود مي آيد، شما هميشه رعد را بعد از برق صاعقه مي شنويد و اين علت دارد. زیرا سرعت نور بیشتر از سرعت صوت می باشد.
صاعقه ( آذرخش)
صاعقه يك جريان الكتريكي ناگهاني طبيعي است كه از جو تخليه مي‌شود و در مسير خود، مقادير زيادي از حرارت، نورو صدا را منتقل مي‌كند. به عبارت ديگروقتي بار الكتريكي انباشته شده در ابرها تخليه شده و به صورت يك قوس الكتريكي به زمين برخورد كند ؛ صاعقه اتفاق مي افتد.
اسم هايي كه ساكنان مناطق مختلف روي اين پديده گذاشته اند اغلب بر حسب صدا و نور صاعقه است، شيرازي ها مي گويند ” غّره تراق “، تهراني ها “رعد و برق ” ، افغاني ها “تانا ” و اروپاييان ” تندر” صدايش مي كنند .
صاعقه، تماس خود با زمين را از طريق نزديك‌ترين ساختارهاي بلند محوطه (ساختمان هاي بلند، دكل هاي برق و مخابرات ، درختان ، ارتفاعات كوهستاني و … ) و احتمالاً هر شخصي كه نزديك آن ساختار ايستاده باشد، برقرار مي‌كند. اصابت صاعقه مي‌تواند به آتش گرفتن لباس‌ها، زمين خوردن مصدوم و حتي مرگ آني منجر شود. كه مي بايست هرچه سريع‌تر تمام افراد را از محل اصابت صاعقه دور شوند.
توضيح : در آسمان و بين خود ابرها نيز قوس هاي الكتريكي ايجاد مي شود اما اين نوع از صاعقه بيشتر مورد توجه صنايع و ورزشها هوايي است .
ایمنی رعد و برق
صاعقه چگونه رخ مي دهد؟
هنگام طوفان يا حركت بادهاي بزرگ ، بار الكتريكي زيادي در ابرها ذخيره مي شود و به اصطلاح ابرها باردار مي شوند. بدين ترتيب ابر تبديل به يك منبع انرژي بسيار عظيم مي شود كه بر فراز آسمان در حركت است . اين ذخيره انرژي آنقدر ادامه پيدا مي كند تا ابر از انرژي الكتريكي اشباع شده و در اولين فرصت ممكن ، انرژي خود را تخليه مي كند . معمولا بهترين محل براي اين تخليه زمين است زيرا زمين آنقدر بزرگ است كه هرگز از الكتريسيته اشباع نمي شود . بنابراين ابر ابتدا هواي اطراف خود را با ” يونيزه ” كردن مستعد عبور جريان برق كرده ، سپس انرژي خود را از ميان هواي يونيزه شده عبور داده و در زمين تخليه مي كند. صاعقه يكي از قدرتمندترين ، خطرناكترين و عجيب ترين پديده هاي طبيعي است . پديده اي با ميلياردها ” وات ” انرژي و اثراتي متعدد و باورنكردني مانند توليد هزاران درجه حرارت ، توليد گازهاي مسموم ، ايجاد امواج نيرومند و …
ويژگيهاي صاعقه
صاعقه ويژگي هاي منحصر به فردي دارد كه آنها را در هيچ رخداد طبيعي ديگري نمي توان يافت . ويژگي هايي كه عمدتا از الكتريسيته خاص صاعقه نشات مي گيرند . مهمترين اين خصوصيات عبارتند از : ولتاژ صاعقه ، جريان صاعقه ، قدرت صاعقه ، سرعت صاعقه و دفعات تكرار صاعقه ولتاژ صاعقه
- ولتاژ صاعقه معمولا بين 10 تا 20 ميليون ولت در نوسان است و بعضا تا 100.000.000 ولت هم افزايش پيدا مي كند . بزرگي اين رقم را وقتي بهتر درك مي كنيد كه آن را با برق شهر ( 220 ولت ) مقايسه كنيد . به عبارت ديگر ولتاژ صاعقه آنقدر زياد است كه مي تواند بر مقاوت بسيار زياد ” هوا ” در برابر عبور جريان برق ، غلبه كرده و از آن بگذرد !
- جريان صاعقه اين جريان در حدود 10.000 آمپر شدت دارد . اما اين مقدار هميشگي نيست و گاه تا 200 هزار آمپر هم مي رسد ( كنتور منزل شما حداكثر 25 آمپر را از خود عبور مي دهد ).
- قدرت صاعقه با توجه به مطالب بالا مي توان نتيجه گرفت كه صاعقه به طور معمول حدود 100 ميليارد وات(!) انرژي توليد مي كند و مي تواند اين مقدار را تا 16000 ميليارد وات (!) نيز بالاببرد . نيرويي كه در هيچ كجاي ديگر يافت نمي شود.
- سرعت صاعقه با تمام نيروي عظيمش تنها در يك لحظه خود را از ابرهاي آسماني به زمين مي رساند . اما زمان دقيق اين لحظه چقدر است ؟ مشاهدات و محاسبات دقيق سازمان فضايي آمريكا ( ناسا ) نشان مي دهد كه تخليه الكتريكي ابرها معمولا در مدت زماني كمتر از چند صدم تا چند هزارم ثانيه رخ مي دهند . صاعقه گاه مي تواند تا 40 هزار كيلومتر در ثانيه سرعت بگيرد ! يعني مي تواند در يك ثانيه 20 بار مسير رفت و برگشت تهران – مشهد را طي كند.
- دفعات تكرار صاعقه در يك محدوده مشخص وقتي در منطقه اي صاعقه اي روي مي دهد ، اين احتمال هست كه صاعقه چندين بار ديگر نيز به آن حوالي برخورد كند اما نمي توان تعداد دقيق آن را تعيين كرد. با اين وجود مي توان گفت در مناطق كويري و كوهستانهاي مرتفع ، احتمال برخورد پي در پي صاعقه بيش از ديگر مناطق است. همچنين برخي از نقاط كره زمين ، صاعقه خيز تر از جاهاي ديگر هستند ؛ امروزه ماهواره هاي هواشناسي با عكس برداري هاي دقيق و مداوم از تمام كره زمين ، دفعات بروز صاعقه را در نواحي مختلف شمارش مي كنند . اين شمارش نشان مي دهد كه مناطق قطبي با ميانگين 3 بار صاعقه در ساعت ، كمترين و رشته كوه آلپ با 1000 صاعقه در ساعت ، بيشترين آمار بروز صاعقه را دارد . مناطق هيماليايي هم از جمله سرزمين هاي صاعقه خيز جهان محسوب مي شوند. همچنين كوههاي “البرز” در ايران و كوههاي “هندوكش” در افغانستان نيز از مناطق پر صاعقه جهان هستند.
محصولات صاعقه چيست؟
صاعقه علاوه بر پيامدهاي مشهودي چون نور و صدا ، بسياري توليدات ديگر نيز دارد كه برخي از آنها خطرناك و بعضي ديگر تنها پديدههايي جالب توجه و عجيب اند . از جمله توليدات صاعقه مي توان ؛ حرارت ، موج ، گاز ، برق زميني ( ولتاژ گام ) ، خلاء و … را نام برد.
حوادث رعد و برق
صاعقه چگونه و چه مقدار حرارت توليد مي كند؟
عبور جريان برق از هر جسمي حرارت توليد مي كند ، حال هرچه مقدار جريان برق و مقاومت آن جسم در برابر عبور جريان برق بيشتر باشد ، حرارت توليد شده هم بيشتر است . صاعقه نيز هنگام شكافتن هوا و پس از آن ، هنگام برخورد با زمين حرارت توليد مي كند كه با توجه به جريان هزاران آمپري صاعقه ، مقدار اين گرما بسيار زياد است ؛ صاعقه در زمان برخورد با زمين 200.000 درجه سانتي گراد گرما توليد مي كند. اين مقدار حرارت مي تواند يك آجر نسوز را ذوب كند! البته اين رقم هميشه يكسان نيست و با توجه به جنس خاك ، ميزان رطوبت آن و ساير عواملي كه مقاومت زمين را در برابر جريان برق ، كم يا زياد مي كند متفاوت است . در نظر داشته باشيد كه زمين در برابر جريان عادي برق بسيار مقاوم و كاملا عايق (نارسانا) است و تنها جريانهاي فوق العاده زيادي مانند صاعقه مي توانند از زمين عبور كنند. حرارت حاصل از صاعقه مي تواند انساني را در يك لحظه به ذغال تبديل كند يا مشتي از خاك را با ذوب كردن به سنگ تبديل كند و يا درخت تنومندي را به آتش بكشد.
صاعقه چگونه و چه مقدار نور توليد مي كند ؟
همانطور كه گفته شد صاعقه يك قوس الكتريكي يا به عبارت ديگر يك جرقه بسيار بزرگ است و با شكافتن ملكولهاي هوا نور توليد مي كند . نوري كه صاعقه توليد مي كند از فاصله 100 كيلومتري قابل رؤيت است. اين نور مي تواند تا شعاع چند كيلومتري اطراف خود را روشن كرده و كساني را كه از نزديك آن را ببينند به طور موقت يا دائم كور كند. صداي صاعقه از پيامدهاي هميشگي صاعقه است . اين صدا بر اثر شكافته شدن هوا ايجاد مي شود و در حقيقت صداي انفجار ناشي از برخورد صاعقه است . صداي صاعقه هميشه چند ثانيه پس از ديده شدن برق آن به گوش مي رسد ؛ علت اين مساله بيشر بودن سرعت نور به نسبت سرعت صوت است . يعني هر چند صدا و نور صاعقه همزمان توليد مي شوند اما ما اول نور صاعقه ( برق ) را مي بينيم ، بعد صداي آن ( رعد ) را مي شنويم. سرعت نور : 360 هزار كيلومتر در ثانيه و سرعت صوت : 330 متر در ثانيه است . موج ناشي از صاعقه همانطور كه گفته شد صاعقه را مي توان نوعي انفجار نيز محسوب كرد ، خصوصا وقتي به زمين برخورد مي كند. بنابراين صاعقه هم موج انفجار توليد مي كند ، موجي كه گاه مي تواند انساني را به هوا پرتاب كند.
دوستان موضوعات زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:
- مزیت صاعقه
- خطرات زمینی صاعقه
- رعایت نکات ایمنی هنگام صاعقه در داخل و خارج ساختمان
- علایم و نشانه های فرد آسیب دیده به صاعقه
- کمک های اولیه در هنگام صاعقه
- برقگیر ها و انواع آنها
- و …
این مطلب بروزرسانی شد و پاورپوینت رعد و برق و خطرات ناشی از آن پیوست شد
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)