حوادث شیمیایی (رهایش، آتش سوزی، انفجار)

حوادث شیمیایی (رهایش، آتش سوزی، انفجار)

فرمت: pdf  تعداد صفحات: 18

فهرست:

• مقدمه
• پایگاه های اطلاعاتی ثبت حوادث بزرگ شیمیایی
• رهایش یا نشت ماده
• آتش سوزی
• انفجار
• راهنمای عملی برای بازرسان و کارشناسان ایمنی

مقدمه

آتش سوزی، انفجار و رهایش یا نشت ماده (گازها، مایعات یا مواد جامد پودری) سه نوع اصلی حوادث شیمیایی هستند. این حوادث می توانند به تنهایی رخ داده و یا هریک باعث بروز دیگری شوند. برای نمونه نشت مواد شیمیایی می تواند بدون آتش سوزی، منجر به آتش سوزی آنی و یا آتش سوزی تاخیری همراه با انفجارهای بعدی رخ دهد. در بسیاری از حوادث بزرگ یک انفجار مقدمه آتش سوزی یا نشت مواد می شود. همچنین آتش سوزی ها می توانند انفجارهای بعدی را در یک فرآیند به دنبال داشته باشند. به چنین وضعیتی، اثرات دومینویی گفته می شود. در جدول ۱ ویژگی های سه گونه حادثه شیمیایی که به طور مستقیم بر میزان ریسک آنها تاثیر می گذارد، ذکر شده است.

جدول ۱: ویژگی های سه نوع حادثه شیمیایی

گستره پیامدهای حوادث شیمیایی بسیار متنوع است. با این حال، بر اساس معیارهای اعلام شده توسط برنامه زیست محیطی سازمان ملل متحد، حادثه بزرگ صنعتی (اعم از شیمیایی و غیر شیمیایی) به حادثه ای گفته می شود که سبب مرگ حداقل ۲۵ نفر، یا مجروح شدن حداقل ۱۲۵ نفر، یا تخلیه حداقل ۱۰ هزار نفر از محل و یا قطع دسترسی حداقل ۱۰ هزار نفر به آب آشامیدنی شود.

پایگاه های اطلاعاتی ثبت حوادث بزرگ شیمیایی

در دنیا چند پایگاه اطلاعاتی برای ثبت و گزارش حوادث بزرگ شیمیایی (و گاه غیر شیمیایی) وجود دارد. هدف این پایگاهها جمع آوری اطلاعات مربوط به حوادث بزرگ، تسهیل دسترسی به جزئیات حوادث و شبه حوادث برای بررسی و درس آموزی از آنها و در نهایت پیشگیری از حوادث یا تقلیل پیامدهاست. در ادامه چند پایگاه اطلاعاتی مهم معرفی می شوند:

پایگاه eMARS

«سیستم گزارش دهی حوادث بزرگ» با نام اختصاری MARS در سال ۱۹۸۲ در اتحادیه اروپا راه اندازی و پس از گسترش اینترنت و در سال های اخیر به eMARS تغییر نام یافته است. اطلاعات این پایگاه در سایت https://emars.jrc.ec.europa.eu قابل دسترسی است.

پایگاه ARIA

پایگاه «اطلاعات، پژوهش و آنالیز حوادث» توسط وزارت محیط زیست، توسعه پایدار و انرژی فرانسه راه اندازی شده است. این پایگاه در حال حاضر (سال ۲۰۱۶) در حدود چهل هزار حادثه را ثبت کرده است که عمدتا (۳۷۰۰۰ مورد) مربوط به حوادث روی داده در کشور فرانسه است. اطلاعات این پایگاه از سال ۱۹۹۲ به این سو را در بر می گیرد. این پایگاه در آدرس https://www.aria.developpement-durable.gouv.fr به زبان انگلیسی و فرانسوی قابل دسترسی است.

پایگاه CSB

در سال ۱۹۹۸ «کمیته ایمنی شیمیایی» به عنوان یک سازمان مستقل فدرال در آمریکا تشکیل شد. هدف این کمیته بررسی حوادث شیمیایی و انتشار گزارش های آن برای حفاظت از کارگران، عموم مردم و محیط زیست است. این کمیته علاوه بر گزارش های مکتوب، نتیجه بررسیها خود در مورد هر حادثه را صورت فیلم های آموزشی تهیه و منتشر می کند. اطلاعات این پایگاه در www.csb.gov قابل دسترسی است.

پایگاه JST-FKD

«پایگاه اطلاعاتی دانش نقص» توسط «آژانس علوم و تکنولوژی ژاپن» از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی راه اندازی شده است. این پایگاه با جمع آوری اطلاعات حوادث بزرگ روی داده در ژاپن و جهان آنها را بر اساس الگوی ویژهای بررسی و ارزیابی می کند. اطلاعات این پایگاه در آدرس http://www.Sozogaku.com/fkd/en به زبان ژاپنی و انگلیسی قابل دسترسی است.

پایگاه ZEMA

در آلمان پایگاه «دفتر مرکزی گزارش دهی و ارزیابی حوادث و شبه حوادث بزرگ در تاسیسات فرآیندی به جمع آوری، ارزیابی و انتشار گزارش حوادث بزرگ در صنایع شیمیایی این کشور می پردازد. اطلاعات این پایگاه در آدرس http://www.infosis.uba.de به زبان آلمانی قابل دسترسی است.

پایگاه TUKES VARO

این پایگاه اطلاعاتی مربوط به کشور فنلاند بوده و اطلاعات حوادث شیمیایی به زبان فنلاندی ثبت می شود. اطلاعات این پایگاه در آدرس https://varo.tukes.fi قابل دسترسی است.

به بازرسان و متخصصان اکیدا توصیه می شود در برنامه های بازرسی خود از کارفرمایان بخواهند اطلاعات مربوط به حوادث شیمیایی شامل موارد زیر را در سامانه های رایانه ای ثبت و در اختیار مراجع ذیربط قرار دهند:

• نوع حادثه (آتش سوزی، نشت، انفجار یا ترکیبی از دو یا سه نوع حادثه)
• نوع ماده ی دخیل در حادثه
• تاریخ و زمان دقیق حادثه
• تعداد فوت و مجروح
• تعداد تخلیه شدگان از محل حادثه
• هزینه های حادثه
• اطلاعات مربوط به اقدامات پس از حادثه
• اطلاعات مربوط به علل حادثه

در جدول ۲ تعدادی از معروف ترین و بزرگترین حوادث شیمیایی روی داده در جهان به همراه میزان تلفات و خسارات آنها ذکر شده است. بیشترین تعداد حوادث شیمیایی در سه دهه هفتاد، هشتاد و نود میلادی به وقوع پیوسته است. با این که فراوانی وقوع چنین حوادثی، از ابتدای قرن بیست و یکم نسبت به سه دهه گذشته کاهش پیدا کرده است ولی در دو دهه اخیر (دو دهه قرن بیست و یکم) فراوانی حوادث بزرگ در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته به هم نزدیک شده است. این بدان معناست که با وجود این که بیشترین سهم تولید مواد شیمیایی در دنیا در اختیار کشورهای توسعه یافته است، ولی نسبت بیشتری از حوادث بزرگ صنعتی در کشورهای در حال توسعه روی داده است. به بیان دیگر در کشورهایی مانند ایران باید های کار صورت پذیرد. تلاش بسیار زیادی در ارتباط با ارتقاء دانش ایمنی شیمیایی و کنترل محیط های کاری صورت پذیرد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ کمک های اولیه و آلودگی زدایی پس از حوادث شیمیایی

⇐ پایش هوا در حوادث شیمیایی

⇐ برنامه عملیاتی مدیریت حوادث شیمیایی در محیط کار