جزوه دوره سیستم اعلام و اطفاء حریق

جزوه دوره سیستم اعلام و اطفاء حریق

 فرمت:PDF    تعداد صفحات: 42

تهیه کننده: مهندس علی رستگاه پناه

در این دوره فشرده آموزشی قصد آن داریم که دوستان را از حداقل موارد موجود در آتش نشانی و این صنعت مطلع سازیم – در این راستا به ترتیب موارد زیر بحث خواهد شد

سرفصل های آموزشی:

• حریق در سازه ها
• حریق در ساختمان های بلند
• حریق در آسانسور
• انواع اصطلاحات و پدیده های رایج در آتش سوزی ها
  • Stack effect flew
  • Untenable condition
•  آشنایی با محصولات حریق (دود به شعله و حرارت)

• سیستم های کشف، اعلام و اطفای حریق

  • اجزاء تشکیل دهنده
  • مکانیزم ها و کاربردها
  • مزایا و معایب

• معرفی سیستم ها و تجهیزات

  • سیستم اطفای حریق پایروژن
  • سیستم FE227

• تجهیزات کشف حریق

  • تعاریف
  • انواع دتکتورها (دودی، حرارتی، ترکیبی، شعله ای)
  • کاربردها
  • کابلکشی

•  تجهیزات اعلام حریق

  • انواع تابلوهای کنترل حريق
  • انواع سیستم های رایج (متعارف. آدرس پذیر)
  • نحوه تشخیص Falt در سیستم اعلام
  • انواع آژیرها
  • انواع شستی ها

• تجهیزات اطفای حریق

  • انواع اسپرینکلرها
  • نحوه طراحی و جانمایی

حریق در سازه ها

جهت شناخت حریق در سازه ها ابتدا باید مقدماتی در ارتباط با ماهیت آتش سوزی و انواع آن را دانست

سناریوی حریق: به منظور حصول اطمینان از ایمن بودن شرایط پایش مستمر محيط کار جهت شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات و ارزیابی و مدیریت ریسک این خطرات ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

حریق به عنوان یکی از خطرات عمده در محیط های کاری، از اهمیت خاصی در این تجزیه و تحلیل ها برخوردار است؛ از این رو علاوه بر استفاده از روش های عمومی، تکنیک های خاصی به منظور شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات و ارزیابی و مدیریت ریسک های حریق ابداع شده است. این تکنیک ها و روش ها که به طور معمول در قالب طرح های ارزیابی ریسک حریق به کار می روند، گستره وسیعی از بازدیدهای دوره ای با استفاده از چک لیست تا شبیه سازی توسط نرم افزارهای مهندسی حریق را در بر می گیرند.

با توجه به ماهیت فعالیت ها و تنوع مواد و کالاها، بهره گیری از روش های مناسب برای ارزیابی ریسك حریق های احتمالی، از اهمیت بسزایی برخوردار است

سناریوی حریق شرح مفصلی از شرایط مرتبط با شروع با گسترش يك حریق است که شامل يك يا چند مرحله قبل از شروع احتراق تا رسیدن به اشتعال کامل می باشد. به این ترتیب با استفاده از ساختار سناریو می توان اقدامات کنترلی و پیشگیرانه را در هر کدام از مراحل شروع تا گسترش حزيق لحاظ نمود

برای طراحی / شرح / مانور / پیشگیری و یا مقابله با آتش در شرایط واقعی باید به مورد زیر را دانست

۱- ارزیابی خطرات احتمالی Risk Study

« با انجام HAZOP و در طي يك فعالیت کاملا خلاقانه سعی می شود تمام نقص های طراحی، مخاطرات احتمالی مشکلات راهبری واحد عملیاتی آشكار شود و بدین وسیله نقاط ضعف واحد از نظر ایمنی شناسایی گردد. از آنجا که این جستجو روشمند انجام می گیرد، احتمال دیده نشدن مشکلات ایمنی و عملیاتی به حداقل می رسد. بوسیله نتایج حاصل از این روش تنها ارزیابی کیفی مخاطرات صورت می گیرد و پس از روشن شدن نقاط ضعف فرآیند، HAZOP می تواند مقدمة انجام تحلیلهای کمی بعدی مانند درخت خطا باشد

2- مواد اطفایی Extinguishing Agent

دانستن كلاسهای 5گانه (۶گانه اروپایی) حريق و مواد مرکز اطقابی در این کلاسها

3- راه ها ، تجهیزات و سیستم های آتش نشانی

روش های طراحی، سیستم های اعلام حریق، اطفاء حریق، استفاده درست و به موقع از تجهیزات و شناخت آن ها

احتراق ( Ignition):

عبارت است از ترکیب یک ماده سوختنی با اکسیژن که در نتیجه یک سری از مولکول ها به مولکول های دیگر و یا اتم های سازنده خود تبدیل می شوند. در حقیقت احتراق یک واکنش اکسیداسیون حرارت زا می باشد. عمل اکسیداسیون فقط بوسیله ترکیب ملاه سوختنی با اکسیژن صورت نمی گیرد، بلکه هر اکسید کننده قویای می تواند جانشین اکسیژن در عمل اکسیداسیون شود ضمن آنکه برخی مواد حین واکنش اکسیژن تولید می کنند.

حریق ( Fire ):

اگر پیشگیری انجام نشده باشد و در اثر عمل احتراق، حرارتی تولید شود که در واحد زمان قابل توجه باشد و همراه آن، نور نیز تولید گردد، حریق یا آتش سوزی ایجاد می شود.

انفجار ( Explosion):

احتراق بسیار سریع را انفجار می گویند، چرا که کلیه فعل و انفعالات در کسری از ثانیه اتفاق افتاده و حامل انرژی فراوان تری می باشد

درجه حرارت یا نقطه اشتعال ( Ignition Point ):

درجه حرارت اشتعال یا نقطه اشتعال یک ماده (جامد، مایع، گاز) کمترین درجه حرارتی است که بتواند سبب اشتعال ماده بدون احتیاج به منبع آتش زنه گردد. درجه حرارت اشتعال مواد در شرایط آزمایشگاهی سنجیده میشود و مقدار آن بر اثر عوامل ذیل می تواند کاهش یابد که این امر باعث اشتعال پذیری بیشتر آن می گردد.

1. فشار بخار (میزان بخاراتی که از ماده قابل اشتعال متصاعد می شود)
2. میزان اکسیژن
3. کاتالیزور
4. نوع حرارت موجود در محیط
5. درجه حرارت و مدت زمانی که ماده قابل اشتعال در آن محیط قرار می گیرد.

نقطه شعله زنی ( Flash Point ):

درجه حرارتی است که در آن دما, آنقدر آتشگیر ( بخارات ) از مایع متصاعد می شود که در صورت تماس با عامل آتش زنه یک شعله آنی پدیدار گردد. در واقع یک لحظه شعله موقت (گر) ایجاد شده ولی ادامه و گسترش نخواهد داشت. این نقطه در مایعات قابل اشتعال دیده می شود و در برخی از اوقات در جامدانی که حالت تصعيد دارند (مانند نفتالین)

نقطه آتش ( Fire Point ):

حداقل دمانی است که در آن یک سوخت مایع، بخار لازم را با سرعت کافی جهت ادامه اشتغال ایجاد می نماید و معمولا بالاتر از نقطه شعله زنی است .

خود بخود سوزی (Self – Ignation Temperatue):

آتش گرفتن مواد بدون عامل آتش زنه که در این فرایند معمولا براثر اکسیداسیون مواد حرارت بوجود آمده و با افزایش آن اکسیداسیون فعال تر می شود و هنگامی که جسم در اثر شدت اکسیداسیون به درجه اشتعال برسد, شعله ور می شود.

خودبخودسوزی در اثر واکنش های متفاوتی به وقوع می پیوندد که عبارتند از :

• اکسیداسیون مواد آغشته به روتین در حرارت معمولی (پنبه های آغشته به روغن های حیوانی و گیاهی مثل روغن بزرک )
• تولیدمثل باکتریها ( انبار علوفه. بوته شاهدانه ).
• واکنش های شیمیایی ( ترکیب شديد سدیم، پتاسیم و فسفر با هوا یا آب ).

و خودبخودسوزی بعضی از مواد در شرایط خاص ( جذب اکسیژن هوا بوسیله مواد متخلخل مانند: زغال چوب زغال سنگ و …)

عوامل بوجود آورنده آتش

عوامل لازم جهت ایجاد حریق و ادامه آن هوا (اکسیژن)، حرارت، ماده سوختنی و فعل و انفعالات شیمیایی هستند.

1- هوا (اکسیژن) : هوا ترکیبی از ۲۱% اکسیژن، ۸۷٪ نیتروژن و مقداری گاز بی اثر است که اکسیژن آن در بیش از ۹۸ حريق ها کفایت می کند. معمولا گازها برای شرکت در حریق به حداقل ۱۶٪ ، مایعات ۱۲٪ و جامدات ۹٪ اکسیژن نیاز دارند و در کمتر از این مقدار آتش نمی گیرند.

۲. حرارت : یکی از مهم ترین عوامل برای ایجاد آتش سوزی است که با واحدهای سانتیگراد (C) فارنهایت (F) و کلوین (K) سنجیده می شود

٣. ماده سوختنی : مواد سوختنی معمولا بصورت جامد، مایع و گاز وجود دارند که سوختن آنها معمولا با شعله همراه بوده و شعله نیز در اثر سوختن یک گاز یا بخار قابل اشتعال بوجود می آورد.

۴. فعل و انفعالات شیمیایی: فرایند تبخیر گازهای قابل اشتعال از یک ماده سوختنی است که معمولا دیده نمی شود لیکن تأثیر شگرفی در توسعه حریق دارد.

نکته: اگر پیشگیری انجام نشده باشد، ایجاد حريق و ادامه آن وابسته به تغییر فازهای مواد به یکدیگر فعل و انفعالات شیمیایی است. یعنی:

• در ایجاد حريق جامدات قابل اشتعال، می بایست ابتدا فاز جامدی آن از طریق دریافت حرارت به مایع و سپس به ( گاز ) بخار تبدیل شود تا بخارات حاصله توأم با اکسیژن و عامل جرقه زن شعله ور شود
• در حریق مایعات کافی است حرارت باعث متصاعد شدن بخارات شده و توأم با اکسیژن و عامل جرقه، آتش ایجاد شود
• گازهای قابل اشتعال نیز به محض کسب حرارت ( شعله ) و اختلاط با اکسیژن به راحتی میسوزنده

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مدیریت اطفاء حریق در بهداشت حرفه ای

⇐ پاورپوینت طراحی سیستم های اعلام حریق

⇐  سیستم های اتوماتیک کشف و اعلام حریق

⇐ طراحی و محاسبات سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر